Lewis Carroll: Κοιτώντας μέσα από τη... λαγουδότρυπα

του Γιώργου Φλώκα

Ο Τσαρλς Ντότζσον έζησε στην βικτωριανή Αγγλία του 18ου αιώνα, μια ιδιαίτερα συντηρητική εποχή που ωστόσο δεν εμπόδισε τον εφημέριο και μαθηματικό πατέρα του να παντρευτεί την πρώτη του ξαδέλφη και να κάνει έντεκα παιδιά, μεταξύ των οποίων και τον Τσαρλς. Μεγαλώνοντας, ο Τσαρλς ακολούθησε σε μεγάλο βαθμό τα βήματα του πατέρα του, καθώς έγινε και ο ίδιος καθηγητής μαθηματικών αλλά και διάκονος της αγγλικανικής εκκλησίας, ενώ δεσμεύτηκε ότι θα παρέμενε άγαμος.

Από μικρός, ο Ντότζσον έγραφε ποιήματα και μικρά διηγήματα, ενώ αργότερα συνεργάστηκε με διάφορα περιοδικά της εποχής, χρησιμοποιώντας το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Λιούις Κάρολ. Τα «σοβαρά» μαθηματικά εγχειρίδια που συνέγραψε, υπογράφοντας με το πραγματικό του όνομα, δεν θεωρούνται ιδιαίτερης μαθηματικής αξίας. Η γνωριμία του με τον πρύτανη του κολλεγίου του, Χένρι Λιντέλ, και κυρίως με την οικογένειά του και τα τρία του παιδιά, υπήρξε καταλυτική για το συγγραφικό του έργο.

Η Αλίκη και η... Αλίκη
Το 1862, σε μια εκδρομή με τις τρεις κόρες του πρύτανη, η 10χρονη Άλις Λιντέλ ζητά από τον Κάρολ να την διασκεδάσει με μια ιστορία. Ο Κάρολ τους λέει μια ιστορία για ένα κορίτσι, την Αλίκη, που μπαίνει σε έναν φανταστικό κόσμο από μια λαγουδότρυπα. Η μικρή Άλις του ζήτησε να την καταγράψει και έτσι προέκυψαν οι «Περιπέτειες της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων» που μετέπειτα έγιναν γνωστές ως «Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων».

Αν και ο ίδιος έχει διαψεύσει ότι η Αλίκη σχετίζεται με κάποιο υπαρκτό πρόσωπο, η ομοιότητα μεταξύ του φανταστικού προσώπου και της Άλις, αλλά και η εμμονή του με το μικρό κορίτσι οδηγούν στο συμπέρασμα ότι δομικά στοιχεία του χαρακτήρα του μυθιστορήματος έχουν εμπνευστεί από την κόρη του πρύτανη.

Πολλά έχουν ειπωθεί για τη σχέση μεταξύ του Κάρολ και της Άλις Λιντέλ, με τις γυμνές και ημίγυμνες φωτογραφίες της μικρής να δίνουν λαβές σε θεωρίες παιδοφιλίας, κάτι στο οποίο συνηγορούν, τόσο το χόμπι του να φωτογραφίζει μικρά κορίτσια όσο και οι πολλές μικρές «φίλες» που είχε. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε περίπου 20 χρόνια δημιούργησε περίπου 3.000 φωτογραφίες, οι περισσότερες εκ των οποίων ήταν προσωπογραφίες μικρών κοριτσιών, συμμετέχοντας μάλιστα και σε εκθέσεις φωτογραφίας.

Μάλιστα, οι φήμες, που γιγαντώθηκαν μαζί με τη φήμη του ως συγγραφέα, τον φέρουν να έχει σχέση με την 11χρονη Αλίκη, την οποία ζητούσε σε γάμο από τον πρύτανη, ενώ ταυτόχρονα διατηρούσε δεσμό και με την μεγαλύτερη αδελφή της, Ίνα. Η εξαφάνιση τόμων και συγκεκριμένων σελίδων από το αναλυτικό ημερολόγιο που διατηρούσε ο Κάρολ ενισχύουν τα σενάρια περί έκλυτου βίου, καθώς θεωρείται ότι σκίστηκαν από τους συγγενείς του για να προστατέψουν την υστεροφημία του.

Η Αλίκη είναι ένα από τα πιο παράξενα βιβλία που διάβασα ποτέ. Ενώ θεωρείται αριστούργημα της παιδικής λογοτεχνίας, επιδέχεται πολλαπλών ερμηνειών και είναι γεμάτο συμβολισμούς και αλληγορίες που γίνονται αντιληπτοί από σαφώς μεγαλύτερα άτομα.

Πολλοί βλέπουν μια σκληρή κριτική των της αγγλοσαξονικής νοοτροπίας της εποχής, καθώς η Αλίκη, μπαίνοντας στη Χώρα των Θαυμάτων διαπιστώνει ότι οι καθιερωμένες αντιλήψεις της ανατρέπονται, ενώ κοινωνικοί θεσμοί και πρακτικές γίνονται στόχοι χλευασμού.

Άλλοι πάλι, βλέπουν στο βιβλίο ξεκάθαρες αναφορές στον κόσμο των ναρκωτικών (πάρε το κόκκινο χαπάκι και θα αλλάξει η πραγματικότητα, πάρε το κίτρινο και θα αλλάξει και πάλι) ενώ είναι σαφές πως μέσα από την «Αλίκη» περνά μια πρώτη ιδέα από ανώτερες μαθηματικές έννοιες όπως αυτή του ορίου, των διαφορετικών αριθμητικών συστημάτων (δυαδικό, δεκαδικό) και της μαθηματικής λογικής. Σε κάθε περίπτωση, τα βιβλία του Κάρολ κρύβουν σαφώς πολύ περισσότερα από αυτά που θυμάται κανείς διαβάζοντάς τα ίσως στο δημοτικό.

Οι περισσότεροι, άλλωστε, δεν έχουν διαβάσει το πρωτότυπο, αλλά έχουν δει τις ταινίες του Disney με βάση την Αλίκη, όπου φυσικά όλα τα παραπάνω αφαιρούνται, καθώς παραμένουν στη βασική –και ακίνδυνη– πλοκή.

Μια τέτοια μάλλον θα είναι και η τελευταία ταινία που αναμένεται στις 4 Μαρτίου στους κινηματογράφους, διά χειρός Τιμ Μπάρτον. Η νέα διάσταση στην ιστορία έχει να κάνει με τα εφέ και τις νέες τεχνολογίες, ενώ η προσέγγιση του βιβλίου του Κάρολ παραμένει –για μια ακόμη φορά– επιδερμική.



Fun Facts για την ταινία του Τιμ Μπάρτον:

* Στο casting για τον ρόλο της Αλίκης, η ηθοποιός Mia Wasikowska «κέρδισε» μεταξύ άλλων τις υποψήφιες για τον ρόλο Amanda Seyfried και Lindsay Lohan.

* Η «Αλίκη» είναι η έβδομη ταινία στην οποία συνεργάζονται οι Johnny Depp και Tim Burton.

* Το γραφείο του Τιμ Μπάρτον στο Λονδίνο ανήκε κάποτε στον Arthur Rackham, έναν διάσημο εικονογράφο βιβλίων που είχε δημιουργήσει τα σκίτσα για την έκδοση του βιβλίου της «Αλίκης» το 1907.

* Την ταινία «συνοδεύουν» δύο soundtrack: ένα με μουσική του συνθέτη Danny Elfman και ένα με κομμάτια καλλιτεχνών που εμπνεύστηκαν από την ταινία, όπως η Avril Lavigne, οι Franz Ferdinard και ο τραγουδιστής των Cure, Rober Smith. Ο τίτλος του άλμπουμ είναι “Almost Alice”.

* O Johnny Depp συνηθίζει να προετοιμάζεται ψυχολογικά για τον ρόλο που θα υποδυθεί σε κάθε ταινία. Έτσι και σε αυτήν, για τον ρόλο του Mad Hatter, άρχισε να ζωγραφίζει μόνος πορτραίτα του ήρωα, έτσι όπως τον φανταζόταν.

* Ο Tim Burton αποφάσισε να γυρίσει την ταινία πρώτα σε 2D και να την μετατρέψει αργότερα σε 3D, εντυπωσιασμένος από την 3D έκδοση της ταινίας “The Nightmare Before Christmas”.

* Ο παραμυθένιος κόσμος της «Αλίκης» είναι δημιούργημα του γκουρού των ειδικών εφέ Ken Ralston και της Sony Imageworks. Ο Ralston έχει στο ενεργητικό του ταινίες όπως το Star Wars και το Polar Express, ενώ για την «Αλίκη» γύρισε παραπάνω από 2.500 σκηνές με ειδικά εφέ, χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό ζωντανής δράσης και animation.

* Μόνο τρία από τα ντεκόρ της ταινίας είναι εξολοκλήρου αληθινά. Τα υπόλοιπα αναπαράχθηκαν αποκλειστικά με την βοήθεια της ψηφιακής τεχνολογίας.

* Τα μάτια του χαρακτήρα του Johnny Depp… μεγεθύνθηκαν ψηφιακά, έτσι ώστε να δείχνουν 10-15% μεγαλύτερα απ'ότι στην πραγματικότητα.

* Μια ειδική HD Camera με την ονομασία Dulsa και με 4.000 γραμμές ανάλυσης χρησιμοποιήθηκε για να κινηματογραφήσει τον χαρακτήρα της Helena Bonham Carter και να «μεγεθύνει» το κεφάλι της, χωρίς ωστόσο η εικόνα του να «χάσει» σε ποιότητα.