Χαιρέτα μου την (εξ αποστάσεως) ψήφο

Ποιος και γιατί δικαιούται να ψηφίζει για τους επικεφαλής κάθε ομάδας; Ισχύουν στις περιπτώσεις των κρατών οι κανόνες που εύκολα θα λέγαμε ότι ισχύουν σε μια κοινότητα, όπως το ότι «δεν μπορείς να ψηφίσεις αν δεν είσαι μέλος»;

Μολονότι η βασική αυτή θέση είναι αναμφισβήτητα δίκαιη και λογική, το θέμα για τις χώρες ίσως είναι λίγο πιο περίπλοκο.  

Η διαχείρισή του εκ μέρους της ελληνικής πολιτικής σκηνής είναι μικροπολιτική και ιδιοτελής, είτε μιλάμε για την κυβέρνηση, είτε για την αντιπολίτευση. Ομως, δεδομένου του ότι οι διακόσιες ψήφοι που απαιτούνται για την αλλαγή της σημερινής κατάστασης και την πλήρη απελευθέρωση της επιστολικής ψήφου φαίνεται ούτως ή άλλως δύσκολο να κατορθωθούν, μπορούμε να αδιαφορήσουμε για τα πολιτικά οφέλη που ορέγονται τα δύο κόμματα εξουσίας, και να συζητήσουμε για την ουσία του πράγματος.

Που είναι η πολυπλοκότητα σε ό,τι αφορά το κράτος ως μηχανισμό, αλλά και την χώρα; Νομίζω ότι έχει να κάνει με δύο πράγματα. Πρώτον, με την ανάγκη κάθε εκλογικό αποτέλεσμα να νομιμοποιείται από όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ποσοστό της εκλογικής βάσης. Σε εποχές μη υποχρεωτικής ψήφου και μειούμενης συμμετοχής των ψηφοφόρων, είναι λόγοι πολιτικής και κοινωνικής σταθερότητας του κράτους που ζητούν την διεύρυνση του δικαιώματος ψήφου. Δεύτερον, το ζήτημα του αν ψηφίζουν ή όχι όσοι δεν μένουν στην επικράτεια, σχετίζεται  με τους δεσμούς που μια χώρα θέλει να έχει με τους απόδημους ανθρώπους της, εν προκειμένω κυρίως με τους μετανάστες της κρίσης και τα παιδιά τους και λιγότερο με τους από το 1960 κατοίκους ΗΠΑ.

Από ηθικής άποψης νομίζω ότι κάποιος που σκέπτεται κάποτε να επιστρέψει στην χώρα δικαιούται να έχει λόγο για τις πολιτικές που θα ακολουθήσει η χώρα. Από την άλλη, αν τελικά δεν γυρίσει ποτέ; Θα έχει ασκήσει ένα δικαίωμα χωρίς να έχει ουσιαστική ανάμιξη σε τίποτα που να αφορά την χώρα προέλευσής του. Τι πρέπει να γίνει; 

Η ύπαρξη κριτηρίων φαίνονται η κατάλληλη επιλογή- αναγκαστικά μεσοβέζικη- αφού για το συγκεκριμένο θέμα δεν υπάρχει ρητή και ξεκάθαρη θέση του συνταγματικού νομοθέτη που να μας βοηθά ως γενική αρχή να άρουμε το δίλημμα. Κριτήρια λοιπόν, που θα λειτουργούν σαν κάνουλα ώστε «να βλέπουμε και να κάνουμε» ανάλογα και με το πως εξελίσσεται η μετανάστευση των νέων προς άλλες χώρες.  

Σήμερα ισχύει ότι δικαίωμα ψήφου έχει κάθε Έλληνας πολίτης που έχει μείνει στην Ελλάδα επι μια τουλάχιστον διετία τα τελευταία 35 χρόνια. Πρόκειται για να σύστημα που μοιάζει να παράγει αλλοπρόσαλλα αποτελέσματα και να διευκολύνει αντίστοιχα ημι-παράλογες περιπτώσεις. Η αξία του είναι ότι αποφεύγει τα άκρα που είναι ακόμη πιο παράλογα, όπως η πλήρης και οριζόντια απελευθέρωση της εξ αποστάσεως ψήφου ή η ολική απαγόρευση συμμετοχής όποιου δεν έχει την Ελλάδα ως χώρο αποκλειστικής και μόνιμης διαμονής.  

Τα υπάρχοντα κριτήρια μπορούν και πρέπει να δουλευτούν περισσότερο. Αυτό βέβαια θα απαιτούσε να καθορίσουμε τους σχετικούς στρατηγικούς μας στόχους ως χώρα. Το να γίνει όμως αυτό χωρίς να έχει κάθε παράταξη στο μυαλό της το κομματικό της όφελος, μοιάζει εξαιρετικά απίθανο. Πράγμα που- άσχετα από οποιαδήποτε απόφαση για την εξ αποστάσεως ψήφο- μάς αφήνει να αναρωτιόμαστε όχι για την ποιότητα της δημοκρατίας που (θα) έχουμε, αλλά για την ποιότητα της δημοκρατίας που μας αξίζει.