Όνειρα και σεξ: Τα φαντάσματα του Freud

Σύμφωνα με τον Freud και το βιβλίο του «The Interpretation of Dreams» ("H Ερμηνευτική των Ονείρων"), η μετάφραση των ονείρων μας απαιτεί την άμεση αναζήτηση σεξουαλικών συμβόλων (π.χ. τα απότομα κεκλιμένα επίπεδα, οι σκάλες και το ανεβοκατέβασμά τους, είναι όλα συμβολικές αναπαραστάσεις της σεξουαλικής πράξης). Η άποψη αυτή, ιδιαίτερα προκλητική για τα 1900 που κυκλοφόρησε το βιβλίο, ξεσήκωσε αντιδράσεις από άλλους ψυχολόγους της εποχής, ή και νεώτερους, και σιγά-σιγά εγκαταλείφθηκε για να αντικατασταθεί με περισσότερο αναλυτικές μεθόδους επεξήγησης των ονείρων.

Παρ’όλα αυτά, ο Freud δεν φαίνεται να έκανε τελείως λάθος. Όσο απόλυτη και να ακούγεται ακόμα και σήμερα η συγκεκριμένη εξήγηση, η πραγματικότητα που αναγνωρίζουμε όλοι είναι ότι όνειρα σεξουαλικού περιεχομένου καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος του ύπνου μας. Σύμφωνα μάλιστα με ψυχολόγους, αυτά έχουν να μας διδάξουν πολλά για την σεξουαλική μας φύση, τους φόβους και τις επιθυμίες μας. Στα όνειρα η φαντασία μας αφήνεται ελεύθερη να δημιουργήσει εικόνες που, όπως κάποιοι ονειροκριτές υποστηρίζουν, κρύβονται βαθιά στο ασυνείδητό μας. Μπορούν, δηλαδή, να φέρουν στην επιφάνεια καταπιεσμένες σεξουαλικές επιθυμίες, αισθήματα ενοχής ή φόβους για το σεξ τους οποίους δεν έχουμε εκφράσει όταν είμαστε ξύπνιοι.

Σε πηγές επεξήγησης ονείρων διαβάζουμε ότι αν ένα άτομο νιώθει συναισθηματικά καταπιεσμένο, οι φόβοι και τα άγχη του μπορεί να εκφράζονται μέσω των ονείρων του. Παρομοίως, η επιθυμία ενός ατόμου για μεγαλύτερη εκπλήρωση των επιθυμιών του μπορεί να εκφραστεί μέσα από ερωτικά όνειρα. Όσο πιο καταπιεσμένο είναι ένα άτομο σεξουαλικά τόσο πιο έντονα βιώνει τα σεξουαλικά όνειρα, τα οποία μπορεί ακόμα και να σοκάρουν, να μπερδέψουν ή και να του δημιουργήσουν αισθήματα ντροπής. Δίνοντας μεγαλύτερη σημασία στα όνειρά μας, ενδέχεται να ανακαλύψουμε υποσυνείδητες ανάγκες και επιθυμίες μας, ή ακόμα και τρόπους να κάνουμε την ζωή μας πιο αισθησιακή.

Σε κάθε περίπτωση, τα ερωτικά μας όνειρα, όσο περίεργα ή ανάρμοστα κι αν μας φαίνονται, είναι άκρως φυσιολογικά, όπως λένε οι ψυχίατροι. Και επιμένουν ότι η ανησυχία είναι το τελευταίο πράγμα που θα πρέπει να νιώθουμε για αυτά. Μπορεί απλά να προκύπτουν σε στιγμές που βιώνουμε καταστάσεις άγχους, άσχετες με την ερωτική μας ζωή, και μέσω των ονείρων το μυαλό μας να εκτονώνεται. Στην πλειοψηφία τους, άλλωστε, τα όνειρα αυτά είναι ευχάριστα, διεγερτικά και ικανοποιητικά. Είναι συνήθως ένα υγιές μέσο με το οποίο το σώμα μας αντιμετωπίζει τις σεξουαλικές μας επιθυμίες. Και ο βασικός λόγος για τον οποίον αξίζει να τα μελετήσουμε λίγο παραπάνω είναι ότι μέσα από αυτά μπορεί να βελτιωθεί η σεξουαλική μας ζωή.

Αποκωδικοποιώντας τα ερωτικά μας όνειρα
Καταρχήν, σημασία έχει να ξεκαθαρίσουμε ότι τα ερωτικά όνειρα μπορεί να σημαίνουν πολλά πράγματα, ανάλογα με το άτομο που τα βλέπει και τις συνθήκες ζωής του. Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, σύμφωνα με την Pam Spurr, την Βρετανίδα ψυχολόγο με ειδίκευση σε θέματα σχέσεων, τα όνειρα που περιλαμβάνουν σεξ μπορεί στην πραγματικότητα να μην έχουν καμία σχέση με αυτό. Πώς μπορούμε, όμως, να αναγνωρίσουμε τι σημαίνει το κάθε ερωτικό όνειρο; Η Δρ. Spurr υποστηρίζει πως η ακριβέστερη μετάφραση ενός ερωτικού ονείρου είναι αυτή που βγάζει περισσότερο νόημα στο ίδιο το άτομο που είδε το όνειρο. Στα βιβλία της, η Δρ. Spurr, παραθέτει και εξηγεί κοινά ερωτικά όνειρα, όπως της τα μετέφεραν αναγνώστες της, κάποια εκ των οποίων ακολουθούν παρακάτω με σκοπό να σας βοηθήσουν να καταλάβετε τι είναι αυτό που σας κάνει, κάποια πρωινά του μήνα, να ξυπνάτε… ιδρωμένοι.

* Ακατάλληλος εραστής
Μία κοινή εκδοχή σεξουαλικού ονείρου περιλαμβάνει φλερτ, σεξουαλικές περιπτύξεις ή σεξουαλικά υπονοούμενα με ένα άτομο που, στον ξύπνιο μας, δεν θα μπορούσε ποτέ να γίνει ερωτικός μας παρτενέρ. Είτε επειδή το άτομο αυτό βρίσκεται ήδη σε σχέση, είτε επειδή είναι κάποιο συγγενικό μας πρόσωπο ή απλά επειδή δεν υφίσταται καν, το άτομο αυτό -όσο κι αν μας γοητεύει- αποτελεί απαγορευμένο καρπό. Το σεξ με αυτό το άτομο, στο όνειρό μας πάντα, είναι ένας τρόπος να αναγνωρίσουμε τα αισθήματά μας γι’αυτόν/ γι’αυτήν και έτσι σταδιακά να τον/την αποβάλλουμε από την σκέψη μας, από μόνοι μας, χωρίς άγχος και στρες.

* Εραστής χωρίς πρόσωπο
Ένα ακόμα κοινό όνειρο είναι αυτό κατά το οποίο ερχόμαστε σε σεξουαλική επαφή με ένα άτομο του οποίου το πρόσωπο αδυνατούμε να δούμε. Πάνω από ένα σέξι σώμα, το οποίο μπορεί ακόμα και να μας θυμίζει κάποιον, βλέπουμε ένα πρόσωπο θολό, δυσδιάκριτο ή εντελώς άγνωστο, τα χαρακτηριστικά του οποίου δε μπορούμε με τίποτα να αναγνωρίσουμε. Μία πιθανή -και απλουστευτική- απάντηση σε αυτό είναι ότι επιθυμούμε σεξ χωρίς περαιτέρω περιπλοκές, στην πιο ζωώδη μορφή του. Στο υποσυνείδητό μας, δηλαδή, θέλουμε έναν ερωτικό σύντροφο χωρίς να μας ενδιαφέρει η ταυτότητα ή τα αισθήματά του. Μία ακόμα εξήγηση προέρχεται από τον Carl Jung και λέει ότι με ένα τέτοιο όνειρο το μυαλό μας μάς οδηγεί σε ένα ταξίδι αυτο-βελτίωσης. Ένας εραστής χωρίς πρόσωπο, λέει ο Jung, είμαστε στην πραγματικότητα εμείς οι ίδιοι και ο σωστός τρόπος να ανταποκριθούμε σε ένα τέτοιο όνειρο είναι υιοθετώντας τις ιδιότητες που κατέχει αυτό το κενό πρόσωπο στο όνειρό μας.

* Ομοφυλοφιλικά ερωτικά όνειρα
Δεν είναι απίθανο για έναν ετεροφυλόφιλο να ονειρευτεί κάποια στιγμή ότι έρχεται σε επαφή -ή απλά ότι φλερτάρει- με ένα άτομο του ίδιου φίλου, αναγνωρίσιμο ή μη. Δεν είναι απίθανο, μάλιστα, όσο παράλογο και να μας φαίνεται στον ξύπνιο μας, η επαφή αυτή να μας ικανοποιεί. Σύμφωνα με την Δρ. Spurr το όνειρο αυτό δείχνει σαφώς την υποσυνείδητη επιθυμία του ατόμου να έρθει σε επαφή με ένα άτομο του ίδιου φύλου, να εξερευνήσει δηλαδή και άλλες πτυχές της σεξουαλικότητάς του. Αν πάλι δεν είχαμε ουδέποτε στον ξύπνιο μας φαντασιώσεις με άτομα του ίδιου φύλου, ένα τέτοιο όνειρο μπορεί να υπονοεί ότι επιστρέφουμε σε ένα κομμάτι του εαυτού μας που είχαμε ξεχάσει -όπως η νεανική έξαψη- ή ότι ενστερνιζόμαστε μία πτυχή του χαρακτήρα μας που δεν είχαμε μέχρι πρόσφατα αναγνωρίσει –όπως η αυξανόμενη αίσθηση αυτοπεποίθησης.

Τέλος, για να σας φύγει το άγχος, κάποιοι άλλοι ψυχολόγοι λένε ότι ίσως επιθυμούμε ο πραγματικός ερωτικός μας παρτενέρ να λειτουργεί σα να ανήκε στο ίδιο φύλο. Π.χ. αν ένας άντρας ονειρεύεται ότι έρχεται σε επαφή με έναν άλλον άντρα μπορεί να σημαίνει ότι επιθυμεί από την πραγματική σύντροφό του να λειτουργεί λίγο πιο «ανδρικά», να είναι σεξουαλικά πιο ενεργή, να παίρνει πρωτοβουλίες. Ξεκαθαρίζουν, δε, οι επιστήμονες, ότι αν τα ομοφυλοφιλικά όνειρα σας χαλάνε την διάθεση τότε πιθανότατα δεν έχετε καμία τέτοια έφεση.

* Σεξ με τον/την πρώην
Το όνειρο αυτό μας βρίσκει στο κρεβάτι με έναν παλιό μας έρωτα, κάτι που εκ πρώτης μας σοκάρει. Πριν αγχωθείτε ότι δεν έχετε «ξεκολλήσει» ακόμα, οι ψυχολόγοι λένε ότι αυτό μπορεί απλά να σημαίνει ότι προσπαθείτε να «ξεφορτωθείτε» αυτό το άτομο από την καρδιά και το μυαλό σας. Ειδικά αν βρίσκεστε ήδη σε μία νέα σχέση, το όνειρό αυτό μπορεί να σημαίνει ότι θέλετε να κλείσετε οριστικά τον προηγούμενο κύκλο προκειμένου να ανοίξετε έναν καινούργιο.

* Σεξ με κάποιον διάσημο
Η ψυχολόγος-ειδική στην αποκωδικοποίηση ονείρων Carol L. Cummings υποστηρίζει ότι παρόλο που η ερωτική επαφή με κάποιον star στο όνειρό μας μπορεί να φαίνεται ρομαντική, στην πραγματικότητα αυτό το όνειρο δεν έχει σεξουαλικές προεκτάσεις. Ως προς την μετάφραση αυτού του ονείρου θα μας βοηθούσε να αναρωτηθούμε τι προσόντα έχει αυτό το άτομο -στην πραγματικότητα ή ως «ρόλος»- που θα μπορούσαν να συσχετιστούν με τον χαρακτήρα μας. Ίσως αυτός ο σταρ να αντιπροσωπεύει κάτι που θαυμάζουμε και εποφθαλμιούμε για εμάς τους ίδιους ή που θα θέλαμε να έχει ο πραγματικός μας σύντροφος, π.χ. εξαιρετική εμφάνιση, δυναμισμό, sex appeal. Σε κάθε περίπτωση, ειδικά αυτό το όνειρο αξίζει να το απολαύσετε στο έπακρο γιατί το πιθανότερο είναι ότι δεν πρόκειται ποτέ να βιώσετε μία τέτοια εμπειρία στον ξύπνιο σας.

* Σεξ σε δημόσιο χώρο ή με την παρουσία τρίτων
Όσο άβολα κι αν μπορεί ένα τέτοιο όνειρο να μας κάνει να νιώθουμε όταν ξυπνήσουμε, η πιθανότερη επεξήγησή του είναι ότι ενώ νιώθουμε πίεση από τα πιο κοντινά μας πρόσωπα προκειμένου να είμαστε «ευπρεπείς», στην πραγματικότητα είμαστε πολύ σίγουροι για την σεξουαλικότητά μας και δεν υπολογίζουμε τις απόψεις των άλλων. Ειδικά η παρουσία συγγενικών προσώπων στα όνειρά μας υποδεικνύει έναν υποσυνείδητο συνδετικό κρίκο ανάμεσα στις παροντικές μας σεξουαλικές πεποιθήσεις και αυτές που διδαχθήκαμε όταν ήμασταν παιδιά. Και ίσως βαθιά μέσα μας αυτός ο κρίκος να έχει πλέον σπάσει οριστικά. Μία άλλη, αντίθετη, μετάφραση για αυτό το όνειρο είναι ότι ίσως υποσυνείδητα προσπαθούμε να γίνουμε κάτι που δεν είμαστε: Με τα ρούχα που φοράμε κατά την διάρκεια του δημόσιου σεξ να λειτουργούν μεταφορικά ως το δημόσιο πρόσωπό μας, η απώλειά τους μπορεί να δείχνει κάποιον κρυφό φόβο μας, ότι οι γύρω μας θα μάθουν ποιοι πραγματικά είμαστε. Μεταφράστε το όπως νομίζετε ότι ταιριάζει καλύτερα σε εσάς.

* Αδυναμία ολοκλήρωσης κατά την διάρκεια του σεξ
Αυτό μοιάζει πολύ με το -καθόλου σεξουαλικό- όνειρο κατά το οποίο είμαστε παράλυτοι ή αδυνατούμε να κουνήσουμε κάποιο μέλος του σώματός μας. Αν σας έχει συμβεί να ονειρεύεστε ότι κατά την διάρκεια μιας σεξουαλικής πράξης που απολαμβάνετε ξαφνικά χάσετε το πάθος σας ή προκύψει κάποια δυσλειτουργία -αφορά συνήθως τους άνδρες- αυτό μπορεί να σημαίνει ότι νιώθετε αδύναμοι ή «παράλυτοι» σε άλλους τομείς της ζωής σας. Αν π.χ. δείτε ένα τέτοιο όνειρο σε μια περίοδο που ψάχνετε για δουλειά ή περιμένετε κάποια προαγωγή, ίσως υποδεικνύει το άγχος σας να προοδεύσετε επαγγελματικά. Παράλληλα, πέρα από προσωπική αδυναμία, μπορεί να σημαίνει και φόβο να εμπιστευτούμε τον πραγματικό μας σύντροφο, να του ανοιχτούμε και να δεθούμε ουσιαστικά μαζί του.

Οι ειδικοί απαντούν
Οι απορίες μας, ωστόσο, για τα σεξουαλικά όνειρα δεν σταματούν εδώ. Ο Δρ. David Delvin, ψυχίατρος με ειδίκευση σε θέματα οικογενειακής οργάνωσης και η Δρ. Christine Webber, ψυχοθεραπεύτρια, απαντούν:

Γιατί βλέπουμε σεξουαλικά όνειρα;
Τα όνειρά μας προκύπτουν από την έντονη δραστηριότητα του μυαλού μας -συνειδητά και ασυνείδητα- κατά την διάρκεια της ημέρας. Ως εκ τούτου, με το σεξ να αποτελεί μία από τις ισχυρότερες παρορμήσεις της ζωής μας, δεν είναι περίεργο πολλά από τα όνειρά μας να έχουν έντονο ερωτικό περιεχόμενο.

Ισχύει ότι η συνείδησή μας «λογοκρίνει» τα σεξουαλικά μας όνειρα;
Πράγματι, το μυαλό μας έχει μία λειτουργία που ονομάζουμε «λογοκρισία ονείρων», η οποία τείνει να «ξεκαθαρίζει» τα όνειρά μας. Αν, λοιπόν, ένα άτομο που έχει ιδιαίτερα πουριτανικές αντιλήψεις αρχίσει να βλέπει σεξουαλικά όνειρα, η «λογοκρισία ονείρων» μπορεί να τα παραλλάξει από πολύ «ωμά» σε κοινά, καθημερινά σύμβολα. Ένας τέτοιος άνδρας, π.χ. μπορεί να ονειρεύεται τούνελ και υπόγειες διαβάσεις αντί για γυναικεία αιδοία, βουνά και λόφους αντί για γυναικεία στήθη, ενώ μία τέτοια γυναίκα μπορεί να ονειρεύεται κωνοειδή αντικείμενα, πούρα και καμινάδες, αντί για ανδρικά μόρια.

Σε κάθε περίπτωση, υποστηρίζουν οι ψυχολόγοι, στις μέρες μας τέτοιου είδους συμβολισμοί είναι λιγότερο κοινοί από παλαιότερα, καθώς οι άνθρωποι σήμερα είναι λιγότερο πουριτανοί. Γι’αυτό άλλωστε ονειρεύονται πλέον ξεκάθαρα σεξουαλικά στοιχεία.

Έρχονται οι άνθρωποι σε οργασμό στα όνειρά τους;
Οπωσδήποτε. Οι γυναίκες λιγότερο συχνά από τους άνδρες, αλλά συμβαίνει και σε αυτές, ειδικά σε περιόδους με ιδιαίτερα ενεργή σεξουαλική ζωή. Το πιο σύνηθες στις γυναίκες, βέβαια, είναι να διεγείρονται κατά την διάρκεια του ονείρου και όχι να ολοκληρώνουν, ενώ οι άνδρες, ειδικά στην εφηβεία, έχουν πολύ συχνά αυτό που λέμε «υγρά όνειρα» ή επιστημονικότερα "ονείρωξη".

Τι θα πρέπει να κάνουμε αν ενοχλούμαστε από τα σεξουαλικά μας όνειρα;
Τα περισσότερα σεξουαλικά όνειρα είναι ευχάριστα, οπότε δεν χρειάζεται παρά να τα απολαμβάνουμε όσο κοιμόμαστε. Παρόλο που μπορεί συχνά να περιλαμβάνουν δραστηριότητες που πιθανότατα δεν θα πραγματοποιήσουμε στον ξύπνιο μας, όπως ομοφυλοφιλικές επαφές, αυτό δεν θα πρέπει να μας ανησυχεί. Αν, όμως, κάποια από αυτά τα όνειρα μας ενοχλούν, π.χ. αν περιλαμβάνουν βιασμό ή αιμομιξία, και αν τα ονειρευόμαστε τακτικά, τότε ίσως να υποβόσκει κάποιο παθολογικό αίτιο. Σε αυτήν την περίπτωση θα βοηθούσε πολύ να έρθουμε κατ' ιδίαν σε επαφή με κάποιον ειδικό.

Επιμέλεια: Έλενα Μπούλια