Γιατί το βιολογικό φύλο δεν είναι τόσο απλό όσο νομίζεις

Νόμιζες ότι ένα χρωμόσωμα καθορίζει το φύλο σου; Πλανάσαι πλάνην οικτρά. Αν σου άρεσε η βιολογία, βούτα σε αυτό το κείμενο.
Γιατί το βιολογικό φύλο δεν είναι τόσο απλό όσο νομίζεις

της Κατερίνας Σπανού

Υπάρχει κάποιος λόγος που το φύλο χωρίζεται σε κοινωνικό και βιολογικό. Στην αγγλική γλώσσα μάλιστα, βιολογικό φύλο είναι το «sex» και κοινωνικό φύλο το «gender». Το βιολογικό φύλο αφορά τη βιολογία του σώματός μας - τα χρωμοσώματα, τις ορμόνες, τα γονίδια, το αναπαραγωγικό σύστημα και δευτερεύοντα χαρακτηριστικά του φύλου- ενώ το κοινωνικό φύλο είναι το πώς αντιλαμβανόμαστε οι ίδιοι την ταυτότητά μας στο πλαίσιο του τρόπου λειτουργίας των κανόνων στον πολιτισμό μας.

Μία μικρή παρένθεση εδώ: Όταν ένα άτομο δεν μπορεί να ταυτιστεί με το φύλο που φαίνεται να έχει, στην ψυχολογία αυτό ονομάζεται δυσφορία φύλου. Για πολλούς ανθρώπους είναι δύσκολο να ταυτιστούν και να καταλάβουν πώς μπορεί να αισθάνεται ένα άτομο με δυσφορία φύλου, ενώ άλλοι θεωρούν πως πρόκειται για επιλογή. Ωστόσο, ο πιο ίσως εύκολος τρόπος να μπορέσει κάποιος να κατανοήσει πώς μπορεί να νιώθουν αυτά τα άτομα, είναι να φανταστεί πώς θα ήταν αν ο ίδιος σαν άτομο και σαν ιδιοσυγκρασία, τύχαινε να γεννηθεί με το σώμα του αντίθετου φύλου. Πόσο «λάθος» θα ένιωθε το σώμα στο οποίο γεννήθηκε –κάπως έτσι νιώθουν και αυτοί οι άνθρωποι.

Ωστόσο, όπως το φύλο δεν είναι δυαδικό, με τον ίδιο τρόπο ούτε η βιολογία μας είναι δυαδική: υπάρχει κι εκεί ένα φάσμα. Στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι διαθέτουν έναν συνδυασμό σωματικών και οργανικών χαρακτηριστικών που συνήθως θεωρούνται «αρσενικά» ή «θηλυκά».

Οι μαθητές συχνά διδάσκονται –λανθασμένα- ότι τα βρέφη χαρακτηρίζονται από τον συνδυασμό χρωμοσωμάτων ΧΧ ή ΧΥ και ότι ο συνδυασμός ΧΧ χρωμοσωμάτων καθορίζει το θήλυ, ενώ το ΧΥ το άρρεν. Η πραγματικότητα όμως απέχει από αυτό που μαθαίνουμε στο σχολείο· οι άνθρωποι μπορούν να έχουν XXY, XYY, X, XXX ή άλλους συνδυασμούς χρωμοσωμάτων – και προφανώς, όλα αυτά μπορούν να οδηγήσουν σε μια ποικιλία χαρακτηριστικών φύλου, σε ένα φάσμα δηλαδή κι όχι απόλυτα σε αρσενικό ή θηλυκό. Είναι επίσης αλήθεια ότι ορισμένα άτομα με χρωμοσώματα ΧΧ αναπτύσσουν τυπικά ανδρικά αναπαραγωγικά συστήματα και μερικά άτομα με χρωμοσώματα ΧΥ αναπτύσσουν τυπικά γυναικεία αναπαραγωγικά συστήματα.

Όλα τα έμβρυα στην πρώτη φάση ανάπτυξης ακολουθούν την ίδια στοιχειώδη αναπαραγωγική οδό - ανεξάρτητα από χρωμοσώματα ή γονίδια. Αργότερα, κατά τη διάρκεια της τυπικής εμβρυϊκής ανάπτυξης, τα έμβρυα με το γονίδιο SRY – συνήθως αυτό βρίσκεται στο χρωμόσωμα Υ - αναπτύσσουν όρχεις, σπερματικά κυστίδια, επιδιδυμίδα, αγγεία και πέος. Εάν το έμβρυο έχει λειτουργικό γονίδιο WNT4 - που βρίσκεται στο χρωμόσωμα 1 - και δεν έχει γονίδιο SRY, το αναπαραγωγικό του σύστημα εξελίσσεται σε ωοθήκες, μήτρα, σάλπιγγες και κόλπο.

Αλλά μερικές φορές οι άνθρωποι καταλήγουν σε διεμφυλικά χαρακτηριστικά, τα οποία συχνά αναφέρονται στα ιατρικά περιβάλλοντα ως διαφορές ανάπτυξης φύλου (DSD). Για παράδειγμα, υπάρχουν XX έμβρυα με γονίδιο SRY τα οποία θα αναπτυχθούν ως τυπικά αρσενικά, ενώ υπάρχουν έμβρυα XY που στερούνται του γονιδίου SRY και θα αναπτυχθούν ως τυπικά θηλυκά. Υπάρχουν επίσης άλλες γενετικές παραλλαγές σε μια σειρά γονιδίων που μπορούν να αλλάξουν τα επίπεδα των ορμονών, με αποτέλεσμα ένα αναπαραγωγικό σύστημα που δεν είναι ούτε αυστηρά αρσενικό ούτε θηλυκό. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να κάνουν το αναπαραγωγικό σύστημα κάποιου να μην «ταιριάζει» με τα χρωμοσώματά του.

Φαν φακτ: ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Αυστραλίας, επιτρέπουν στους ανθρώπους να αυτοπροσδιορίζονται ως «τρίτο φύλο». Η Γερμανία επιτρέπει επίσης τον προσδιορισμό του τρίτου φύλου, αλλά μόνο εάν το άτομο γεννιέται με διεμφυλικά χαρακτηριστικά.

Η επιστήμη είναι σαφής - το βιολογικό φύλο κινείται σε φάσμα. Ωστόσο, ένα τέτοιο θέμα δεν μπορεί να κλείσει με επιστημονικές τοποθετήσεις. Απαιτείται καλύτερη δημόσια παιδεία και δομικές αλλαγές στην αναγνώριση και προστασία των διεμφυλικών ανθρώπων και της βιολογίας τους.

 

Με πληροφορίες από το Massive Science

Μπείτε στη συζήτηση

σχόλια

v