Πανηγύρια Δεκαπενταύγουστου: Έλα να πάμε στο νησί...

της Ηρώς Κουνάδη

Όσοι περάσαμε εφηβικά χρόνια σε χωριό ή μικρή επαρχιακή πόλη, δε συμπαθήσαμε ποτέ τα πανηγύρια: ήταν εκείνα τα ανατριχιαστικά βαρετά τραπέζια στα οποία σε έσερναν με το ζόρι, και που επαναλαμβάνονταν με εξίσου ανατριχιαστική ομοιότητα κάθε χρόνο. Ο χώρος ήταν ίδιος, η μουσική ήταν ίδια, οι υπόλοιποι συμμετέχοντες ήταν ίδιοι –εντάξει, ένα χρόνο μεγαλύτεροι–, το κρασί ήταν ίδιο –ίσως και λίγο χειρότερο από πέρυσι. Οι υπόλοιποι, που μεγάλωσαν μακριά από το couleur local της ελληνικής επαρχίας, τα αντιμετωπίζουν ακόμα ως κάτι εξωτικό –οι προχωρημένες περιπτώσεις, και ως ενδιαφέρον.

Η αλήθεια, βέβαια, είναι ότι για όλους, και για τους μεν και για τους δε, τα πανηγύρια επάνω στα οποία πέφτουν στον τόπο διακοπών τους, κάπου ανάμεσα σε παραλία, ταβέρνα και μπαρ, έχουν την πλάκα τους, κι όποιος αρνηθεί ότι έχει έστω για μία φορά στη ζωή του σταματήσει έξω από προαύλιο εκκλησίας για να χαζέψει λίγο Ικαριώτικο ή Μπάλο, για να παρασυρθεί σε «ένα ποτηράκι κρασί, για το καλό» που σιγά σιγά έγινε δύο και μετά τρία και μετά βρέθηκε να χορεύει το Πιπέρι την ώρα που ο ήλιος ανέτειλε, απλά λέει ψέματα.

Τώρα που το ξεκαθαρίσαμε αυτό, και μπορούμε μεταξύ μας τουλάχιστον να παραδεχτούμε ότι όλοι θα σταματήσουμε έστω για λίγο σε κάποιο πανηγύρι αυτές τις μέρες, ρίξτε μια ματιά στα καλύτερα, για να ξέρετε προς τα πού θα κατευθυνθείτε αν βρίσκεστε…

Στις Κυκλάδες
* Στο Πανηγύρι της Παναγίας της Καστριανής στη Τζια, για να θαυμάσετε το επιβλητικό τοπίο που απλώνεται κάτω από το βράχο επάνω στον οποίο στήνεται το γλέντι, στα βορειοανατολικά της πρωτεύουσας του νησιού, Ιουλίδας, που ατενίζει από ψηλά τα κύματα του Αιγαίου.
* Στην εκκλησία της Κοιμήσεως, στη Φολέγανδρο, για να γίνετε μια (μεγάλη) παρέα με όλο το υπόλοιπο νησί, κατοίκους κι επισκέπτες, στο ένα και μοναδικό, γιγάντιο τραπέζι που φιλοξενεί το φαγοπότι.
* Στην Παναγία την Πανοχωριανή, στην Αμοργό, για να δοκιμάσετε τις τοπικές σπεσιαλιτέ πατατάτο και ξιδάτο, και βέβαια τα θρυλικά αμοργιανά ρακόμελα και στην Παναγία τη Θαλασσινή της Άνδρου, για να απολαύσετε φρουτάλια και ντόπια σουμάδα.
* Στο Πανηγύρι της Παναγιάς, στη Σέριφο, αν είστε ζευγάρι και θέλετε να παντρευτείτε μέσα στο χρόνο. Θα χρειαστεί να ανοίξετε το χορό γύρω από τη μεγάλη ελιά της εκκλησίας, εγχείρημα που δε θα είναι εύκολο: οι ντόπιοι διηγούνται πώς οι καυγάδες που στήνονταν μεταξύ ζευγαριών γύρω από τη συγκεκριμένη ελιά για το ποιο θα καρπωθεί το γούρι της έδωσαν στο πανηγύρι το εύγλωττο όνομα «της Ξυλοπαναγιάς». Αν σας τύχει, το πανηγύρι κρατά τρεις ολόκληρες μέρες, οπότε έχετε άπλετο χρόνο να πιείτε και να ξεχάσετε.
*Στα Κουφονήσια, για να ζήσετε αυθεντικά παραδοσιακό, νησιώτικο πανηγύρι και να φάτε όσο τηγανιτό ψάρι αντέχετε.
* Στο Φιλώτι της Νάξου για να δείτε και να συμμετάσχετε σε χορούς με παραδοσιακές στολές, και να δοκιμάσετε ντόπιο κρασί και μεζέδες.
* Στη Μεγαλόχαρη της Τήνου, γιατί πρέπει να το ζήσετε τουλάχιστον μια φορά στη ζωή σας. Ναι, είναι το απαύγασμα του κιτς, η απόλυτη εμποροπανήγυρη και ο αποκρουστικός καθρέφτης όλων εκείνων των πλευρών της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας που (θέλουμε να) ξεχνάμε. Γι’ αυτό αξίζει τον κόπο.

Στα Δωδεκάνησα
* Στην Πορταΐτισσα της Αστυπάλαιας για να γευτείτε το –συγκλονιστικό–γεμιστό αρνί που οι ντόπιοι ονομάζουν λαμπριανό.
* Στην Παναγία τη Σπηλιανή της Νισύρου, αν δεν είστε ήδη εκεί, για να γιορτάσετε μαζί με τους ντόπιους επί, ούτε λίγο ούτε πολύ, εννέα συναπτά μερόνυχτα.
* Στην Παναγία της Κάσου, για να ακούσετε παραδοσιακές λύρες και λαούτα.
* Σε όποιο από τα τέσσερα πιο φημισμένα για τα πανηγύρια τους χωριά της Καρπάθου, Μενετές, Πυλές, Απέρι και Όλυμπο, σας αρέσει περισσότερο –ή και σε όλα, αν αντέχετε– για να χορέψετε στο ρυθμό που δίνουν τα λαούτα, οι λύρες και οι τσαμπούνες.
* Στο παλιό σχολείο στο Χωριό της Χάλκης, για να νιώσετε ότι ταξιδεύετε στο χρόνο.

Στο Βορειοανατολικό Αιγαίο
* Στο Χριστό Ραχών, στην Ικαρία, για να επιβεβαιώσετε ιδίοις όμασι τη φήμη που το θέλει το μεγαλύτερο και πιο ξέφρενο του χωριού, για να μάθετε επιτέλους τα σωστά βήματα του Ικαριώτικου, αλλά και για την ειδυλλιακή του τοποθεσία, σε ένα από τα ομορφότερα χωριά ενός από τα ομορφότερα νησιά, το χαμηλότερο μέσο όρο ηλικίας συμμετεχόντων, το μεγαλύτερο κέφι και το πιο αστείο «Πιπέρι».
* Στην Πέτρα της Λέσβου, γιατί πού αλλού θα δοκιμάσετε κισκέσι, ταύρο βρασμένο με σιτάρι;
* Στην Αγιάσο της Λέσβου, για ένα μεγάλο, πολυήμερο πανηγύρι οι προετοιμασίες για το οποίο ξεκινούν ήδη από τις αρχές Αυγούστου.
* Στο Πυργί της Χίου, γιατί πουθενά αλλού δε θα δείτε να χορεύουν –και δε μάθετε να χορεύετε κι εσείς– Πυργούσικο.
* Στους Σπαθαραίους της Σάμου, γιατί πουθενά αλλού ένα τόσο μικρό χωριό δεν κάνει τόσο μεγάλο πανηγύρι. Και για να δείτε τον κύκλο του χορού να περικυκλώνει τα τραπέζια και να κάνει το γύρο της πλατείας, αντί να περιορίζεται ανάμεσα ή δίπλα τους.

Στα Επτάνησα
* Στην Πλατριθειά Ιθάκης για να δείτε από κοντά το φημολογούμενο καλύτερο πανηγύρι του Ιονίου, που διατηρεί αλώβητο το παραδοσιακό του χρώμα.
* Στο Μαρκόπουλο και την Πάστρα της Κεφαλονιάς για να πιστέψετε ή να αμφισβητήσετε τα θαύματα που διηγούνται οι ντόπιοι: τα «γούρικα» μικρά ακίνδυνα φίδια με σταυροειδές σχήμα στο κεφάλι που εμφανίζονται στην εκκλησία της Παναγίας της Λαγκουβάρδας στο πρώτο και τους κρίνους που τοποθετούνται στην εικόνα της Παναγίας της Γραβαλιώτισσας και ανθίζουν για δεύτερη φορά μέσα στο χρόνο στο δεύτερο. Και στα δύο χωριά τα πανηγύρια συγκεντρώνουν πλήθος κόσμου και θεωρούνται, μαζί με το πανηγύρι των πυροτεχνημάτων της Περλιγκού, από τα καλύτερα του νησιού.
* Στις Καρουσάδες και τις Περουλάδες στην Κέρκυρα, για να ζήσετε πανηγύρι με άρωμα Ιονίου.
* Στο Σταυρό του Δήμου Αχιλλείων στην Κέρκυρα για να δοκιμάσετε μερικά από τα καλύτερα ψητά του νησιού και να χορέψετε υπό τους ήχους των βιολιών.

Στα ηπειρωτικά
* Στο Τσεπέλοβο, στην Τύμφη Ιωαννίνων, για ένα… τριήμερο πανηγύρι με τα όλα του.
* Στην Επισκοπή της Τεγέας, στην Αρκαδία, αν δεν είστε ήδη εκεί, για να δείτε και να συμμετάσχετε στο πιο busy πανηγύρι της χώρας: παμπελοποννησιακοί διαγωνισμοί λαϊκών χορών και τραγουδιών, αγώνες στίβου "Αλέαια" (αναβίωση των αρχαίων αγώνων), χορευτικές εκδηλώσεις, Παντεγεατικό Συνέδριο με ομιλίες-εισηγήσεις σε διάφορα θέματα που αφορούν την Τεγέα και την Αρκαδία, δεξίωση στον κήπο της Οικοκυρικής Σχολής, βράβευση μαθητών, ομιλίες και θεάματα είναι μερικές μόνο από τις εκδηλώσεις που, μαζί με την τεράστια εμπορική έκθεση, διαρκούν μία ολόκληρη εβδομάδα, από τις 13 έως τις 20 Αυγούστου.
* Στη Βλάστη Κοζάνης για να μάθετε να χορεύετε τον Τρανό και στα Θεοδώριανα Άρτας για να μυηθείτε στον Διπλοκάγκελο.