Μαγιακόφσκι για πάντα: Ποίηση επί (μουσικής) σκηνής

της Έλενας Μπούλια

Ομολογώ πως τον Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι πριν από αυτήν την παράσταση μόνο ακουστά τον είχα. Πόσο απέραντος μοιάζει ο ωκεανός της γνώσης όταν από μία τυχαία αφορμή προκύπτει η γνωριμία μιας νέας προσωπικότητας, τόσο σημαντικής στην εποχή της αλλά τόσο ξεχασμένης στην δική μας εποχή, σήμερα. Πόσο άδικο είναι άνθρωποι που έδωσαν την ζωή τους την ίδια για την τέχνη τους, μέσα από την οποία εξέφραζαν τα πιστεύω τους, να σκεπάζονται με την σκόνη της λήθης καθώς περνούν τα χρόνια και αλλάζουν οι καιροί. Και να χαίρουν θαυμασμού και εκτίμησης σήμερα άλλοι που ούτε τέχνη μπορεί να χαρακτηριστεί αυτό που κάνουν, ούτε από κάποια αγνά ιδανικά ξεχειλίζει.

Δεν πρόκειται περί παρελθοντολαγνείας ή οπισθοδρομικότητας. Το αντίθετο μάλιστα. Η παράσταση «Μαγιακόφσκι για πάντα» που ανεβαίνει από την Δευτέρα 9 Μαρτίου στο Μπαράκι του Βασίλη από την θεατρική ομάδα «Ανήσυχοι θεατρίνοι» βασίζεται στο πιο διαχρονικό στοιχείο της βιογραφίας του σπουδαίου Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι: Στα ποιήματά του και στα αμέτρητα ερωτικά γράμματα προς την μεγάλη αγάπη της ζωής του, την Λιλλή Μπρικ.

Η παράσταση
Η παράσταση «Μαγιακόφσκι για πάντα», σε διασκευή και σκηνοθεσία της Αθηνάς Κεφαλά, είναι ουσιαστικά ένα μουσικο-χορευτικό-ερμηνευτικό αλλά και… κινηματογραφικό δρώμενο που λαμβάνει χώρα καθώς το κοινό απολαμβάνει ήσυχα το ποτό του στο γνωστό μπαράκι της Διδότου. Τα λιτά σκηνικά της μικρής σκηνής και τα δύο μεγάλα μουσικά όργανα που γέρνουν στα πόδια της, ένα τσέλο και ένα πιάνο, είναι αρκετά ωστόσο για να δημιουργήσουν υπόνοιες ατμοσφαιρικού καμπαρέ.

Τα κοστούμια, άλλωστε, που φορούν οι δύο μουσικοί Ευαγγελία Μαυρίδου και Τατιάνα Θεολόγου, όταν εμφανίζονται παραπέμπουν στην πιο… σοβιέτ εκδοχή της εποχής του τσάρλεστον της δεκαετίας του ’20. Και αφού οι πρώτες νότες κάνουν την απαραίτητη εισαγωγή, η αφήγηση της Υακίνθης Παπαδοπούλου ξεκινά να μας ξεδιπλώνει, γράμμα προς γράμμα, στίχο προς στίχο, φωτογραφία προς φωτογραφία, την σύντομη αλλά τόσο ταραγμένη ζωή του Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι.

Τα ποιήματα δε που ακούγονται είναι σε μετάφραση Γιάννη Ρίτσου και Νίκου Παπανδρέου.

Αξίζει εδώ, πολύ περιεκτικά, να αναφέρουμε πως ο Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι γεννήθηκε το 1893 στην Βαγδάτη της Γεωργίας από ευγενούς καταγωγής γονείς. Ήδη στα 14 του ασπάσθηκε τις ιδέες του σοσιαλισμού και συμμετείχε ενεργά σε αντιτσαρικές διαδηλώσεις. Το 1908 μετακόμισε στη Μόσχα όπου έγινε μέλος του Ρωσικού Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος και γι’αυτό φυλακίστηκε επανειλημμένα. Στην απομόνωση άρχισε να γράφει τα πρώτα του ποιήματα και στην Σχολή Καλών Τεχνών της Μόσχας, που φοίτησε αργότερα, έλαβε τις πρώτες του διακρίσεις, ενώ παράλληλα είχε προσχωρήσει στο κίνημα των ρώσων φουτουριστών.

Καθώς μεγαλώνει και ωριμάζει, ο Μαγιακόφσκι ερωτεύεται την σύζυγο του εκδότη του Όσκαρ Μπρικ, Λιλλή, παθιασμένα και καθώς πρέπει να ταξιδέψει για να απαγγείλει τα ποιήματά του σε Ευρώπη, Αμερική και Λατινική Αμερική, εκδηλώνει τον έρωτά του αυτόν μέσα από γράμματα-ντοκουμέντα. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του συγκρούεται με τον Ρωσικό Σύνδεσμο Προλεταριών Συγγραφέων και οδηγείται στην απελπισία. Καταρρακωμένος επαγγελματικά και με ανεκπλήρωτους έρωτες να τον στοιχειώνουν βάζει τέλος στην ζωή του τον Απρίλη του 1930. Ο Στάλιν, θέλοντας να αποκαταστήσει το όνομα του Μαγιακόφσκι θα πει αργότερα για αυτόν «Ήταν ο καλύτερος και πιο ταλαντούχος ποιητής της σοβιετικής μας εποχής».

Αυτά και άλλα για την ζωή και το έργο του μαθαίνουμε στο «Μαγιακόφσκι για πάντα» μέσα από τα καμπαρέ του Βερολίνου στα οποία μας οδηγεί, μέσα από τα ταξίδια, τα οποία μας αφηγείται και τελικά βρισκόμαστε και εμείς να ταξιδεύουμε στα μέρη που ο ίδιος ταξίδεψε, ζώντας παράλληλα ένα κομμάτι αυτού του θυελλώδους έρωτα με την Λιλλή Μπρικ.

Οι ερμηνείες
Στον ρόλο του Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι συναντάμε τον Χάρη Φλέουρα. Ζωντανός, δυναμικός, καλά διαβασμένος και σαγηνευτικά δραματικός στις έντονες σκηνές που ως Μαγιακόφσκι εξαγριώνεται και ξεσπά. Στον ρόλο της Λιλλής Μπρικ, η Κατερίνα Χιωτίνη με το φλογοβόλο βλέμμα και την βαθιά φωνή είναι καθηλωτική, ερωτεύσιμη. Η «γατούλα» του Μαγιακόφσκι χαϊδεύει αυτάρεσκα τα ερωτικά γράμματα του απελπισμένου εραστή που αυτοαποκαλείται «το σκυλάκι σου». Η έντονη προσωπικότητά της υποστηρίζει επάξια τον ρόλο της γυναίκας της ζωής του Μαγιακόφσκι, ενώ αλλάζει εύκολα το προσωπείο της «άκαρδης» όταν για τις ανάγκες του έργου πρέπει να υποδυθεί την γερμανίδα χορεύτρια καμπαρέ. Τέλος, η Υακίνθη Παπαδοπούλου, στην αφήγηση, γίνεται άκρως κατανοητή με την καλή της άρθρωση, μας εκπλήσσει με την εξαιρετική της φωνή όταν χρειάζεται να τραγουδήσει, ενώ με την γοητεία και το νάζι της μας παραπέμπει να την δούμε και ως ένα σύμβολο των παράλληλων (αν και λιγότερο σημαντικών) γυναικών στην ζωή του Μαγιακόφσκι.

Αξίζει εδώ να αναφέρουμε τις δύο εξαιρετικές μουσικούς, την Ευαγγελία Μαυρίδου στο piano και την Τατιάνα Θεολόγου στο cello, που με σεμνότητα και αποτελεσματικότητα δημιουργούν το κατάλληλο κλίμα για να «μπει» κανείς στο έργο. Στην επιμέλεια της μουσικής βρίσκεται ο Κώστας Καλδάρας και στην επιμέλεια του κινηματογραφικού υλικού οι Καλομοίρα Τσιμάρα και Δήμητρα Καραχοζίτη.

Φεύγοντας
Μιάμιση περίπου ώρα, σε σχετικά άβολα καθίσματα για να παρακολουθήσει κανείς θέατρο, κι όμως κύλησε σαν νερό. Ακόμα και για κάποιον που υποθέτει πως θα κουραστεί με την ποίηση επί σκηνής, το έργο προκαλεί το ενδιαφέρον, αν όχι για την πρωτότυπη πλοκή του, τουλάχιστον για την γνωριμία με μια προσωπικότητα που λίγοι γνωρίζουν και για την αφήγηση της εξέλιξης ενός ανεκπλήρωτου έρωτα, θέμα επίκαιρο ανά τους αιώνες. Η Αθηνά Κεφαλά αγάπησε πολύ αυτήν την παράσταση και αυτό φαίνεται.

Info: «Μαγιακόφσκι για πάντα» της Αθηνάς Κεφαλά
Στο Μπαράκι του Βασίλη: Διδότου 3 και Σίνα, Κολωνάκι. Τηλ. 210 3623625.
Παραστάσεις: Κάθε Δευτέρα και Τρίτη (μέχρι τις 14 Απριλίου 2009) στις 22.00.
Τιμή εισιτηρίου: 16 ευρώ (με ποτό)