Un Prophete: Το σινεμά ως γυάλινη σφαίρα

του Λουκά Τσουκνίδα

Προφήτης αποκαλείται κάποιος που βλέπει το μέλλον ή δείχνει το δρόμο για το μέλλον. Μπορεί ακόμη, να 'ναι εκείνος που η προσωπική πορεία του μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αλληγορία για το μέλλον της κοινωνίας που τον ανέδειξε. Ο Ζακ Οντιάρ, ονομάζει έτσι ακριβώς (Un Prophete) τη νέα του ταινία, την ιστορία ενός Άραβα μικροεγκληματία που βγαίνοντας απ' τη θητεία του στις γαλλικές φυλακές είναι πλέον ένας αναβαπτισμένος φιλόδοξος μαφιόζος.

Ο Μαλίκ Ελ Τζεμπενά (Ταχάρ Ραχίμ) είναι ένας μικροεγκληματίας αραβικής καταγωγής που εισάγεται στη φυλακή για να εκτίσει ποινή έξι χρόνων. Όντας πρωτάρης, αλλά και χωρίς έντονη εθνική ή θρησκευτική συνείδηση, στρατολογείται απ' το «αφεντικό» του ιδρύματος, τον Κορσικανό αρχιμαφιόζο Σεζάρ Λουτσιανί (Νιλς Άρεστρουπ) για να δολοφονήσει έναν Άραβα μικρονονό που ετοιμάζεται να μπει σε πρόγραμα προστασίας μαρτύρων. Τα πράγματα είναι απλά. Απ' τη στιγμή που του ανατέθηκε κάτι τέτοιο, είναι η δική του ζωή ή του στόχου του κι έτσι βρίσκει το θάρρος και φέρνει εις πέρας την αποστολή του, κερδίζοντας μια θέση υπηρέτη δίπλα στον Σεζάρ και τα πρωτοπαλλήκαρά του.

Στην πορεία ο Μαλίκ γίνεται καλός φίλος και μαθητής του Ριάντ, που του μαθαίνει ανάγνωση, και βγαίνοντας θα γίνει ο σύνδεσμός του με τον έξω κόσμο. Ο καιρός περνά κι ο νεαρός Άραβας κερδίζει την εμπιστοσύνη του Σεζάρ και στήνει τις δικές του μικροδουλειές, καθώς οι υπόλοιποι Κορσικανοί αποφυλακίζονται αποδυναμώνοντας την εντός των τειχών συμμορία. Πολύ σύντομα οι δυο συνεργάτες, ο παλιός κι ο νέος, θα διαπιστώσουν από πρώτο χέρι ότι η τάξη των πραγμάτων είναι καταδικασμένη ν' αλλάζει...

[Το trailer της ταινίας]

Ο Οντιάρ επιλέγει το στερεοτυπικό σκηνικό της ταινίας φυλακής, με όλους τους γνώριμους κώδικές του, για να στήσει μια ιστορία που μοιάζει έντονα με αλληγορία του γαλλικού μεταναστευτικού θέματος. Παρακολουθούμε τρεις διαφορετικούς τύπους ανθρώπων. Οι Κορσικανοί είναι τ' αφεντικά του χώρου και δε σκοπεύουν ν' αλλάξουν θέση, αντλούν δε φυλετική περηφάνεια απ' τη δύναμή τους. Οι Άραβες πληθαίνουν σιγά-σιγά αλλά κλειδωμένοι στο ρόλο του αδύναμου νεοφερμένου ξένου δεν τολμούν ούτε να σκεφτούν το σφετερισμό της θέσης των παραδοσιακών ντόπιων μαφιόζων. Ανάμεσά τους, βρίσκεται κι ένας νεαρός που όντας ορφανός και αγράμματος δε διαθέτει εθνική ή θρησκευτική συνείδηση. Θα ενηλικιωθεί σκοτώνοντας τον Ρεγιέμπ, τον Άραβα που τολμά να γίνει ανοιχτά επικίνδυνος και θα γίνει ο πρώτος Άραβας στην κλίκα των Κορσικανών.

Στη σκιά της περιφρόνησης που του αποδίδουν και οι δυο πλευρές (για τους μεν είναι κατώτερος και για τους δε προδότης) βρίσκει την ηρεμία να ρουφήξει σα σφουγγάρι ό,τι γνώση μπορεί, με μόνο σκοπό την επιβίωσή του και μόνο γνήσιο φίλο τον δάσκαλό του Ριάντ. Αποδεικνύεται έξυπνος και, απελευθερωμένος από «εθιμικές υποχρεώσεις» προς κλίκες τρίτων, εκμεταλλεύεται χωρίς τυμπανοκρουσίες όλες τις «προπτικές εξέλιξης» της εξαετούς πρακτικής του. Όλ' αυτά πριν, ως άλλος προφήτης, δείξει το δρόμο στα μέλη της φυσικής του κλίκας. Το μέλλον ανήκει σε όσους προσαρμόζονται στις αλλαγές.

Εξαιρετικά καλοδουλεμένο το σενάριο του Οντιάρ και των συνεργατών του, αλλά πολύ καλή κι η σκηνοθεσία του Γάλλου δημιουργού. Με υπομονή και άψογο ρυθμό (παρά τα 150 λεπτά της η ταινία δεν με κούρασε καθόλου) σκιαγραφεί την εξέλιξη του Μαλίκ ως ανθρώπου, ως εγκληματία και ως Άραβα και τη σταδιακή συνειδητοποίηση της δυνητικής θέσης του στον γαλλικό υπόκοσμο, καθώς και εκείνη της «φυλής» του. Με τρομερά δυνατές σκηνές τετ-α-τετ μεταξύ του Μαλίκ και του Σεζάρ, αλλά και με τους υπόλοιπους, μας δίνει τον υπό διαμόρφωση χαρακτήρα σε κάθε του στάδιο. Ο Ραχίμ κι ο Άρεστρουπ είναι καθηλωτικοί στους βασικούς ρόλους, χωρίς να γίνονται ποτέ υπερβολικοί ή να μιμούνται τα αντίστοιχα στερεότυπα του κινηματογραφικού είδους.

Όπως κι αν ειδωθεί, σαν άψογο δείγμα του είδους της ή μια πανέξυπνη μελέτη πάνω στην εξέλιξη μιας χρόνιας κοινωνικής κατάστασης, το «Un Prophete» είναι μια πολύ καλή ταινία από έναν σκηνοθέτη που εξελίσσεται σταθερά σε έναν σπουδαίο δημιουργό.

Βγαίνουν ακόμη:
- Η καλή ταινία επιστημονικής φαντασίας «Pandorum», το βουλγάρικο αστυνομικό «Zift», το «Duress» όπου ο Σάκης Ρουβάς είναι ένας serial-killer και η ταινία κινουμένων σχεδίων «Arthur et la Vengeance de Maltazard»

Όλες οι Ταινίες