Atonement: Ερμηνείες και συγκίνηση στο δρόμο για τα Oscar

του Λουκά Τσουκνίδα

Μια απ' τις περιπτώσεις που σοκάρομαι και συχνά συγκινούμαι (σφίγγω τα χείλη και κατεβάζω τα φρύδια δηλαδή – αντρίκια πράματα) στον κινηματογράφο είναι όταν βλέπω τραυματίες πολέμου. Είναι συνήθως παραιτημένοι ή σαστισμένοι, ίσως επειδή έχουν πολύ ελεύθερο χρόνο πια, για να σκεφτούν το πώς βρέθηκαν εκεί που είναι κι αν άξιζε τον κόπο. Η αντιπαραβολή τους με τα τραγούδια της νίκης όταν φεύγουν για το μέτωπο είναι αναπόφευκτη κι αποκαλύπτει όλη τη γελοιότητα (αλλά και την αναγκαιότητα απ' την άλλη) αυτών που αποκαλούνται προεόρτια. Μου θυμίζει τα γλέντια των προοδευτικών δυνάμεων στα συλλαλητήρια και τα φεστιβάλ τους, που έχουν ονόματα κοινωνικών προβλημάτων αλλά όχι και τις λύσεις. Γλεντάμε πριν τη μάχη γιατί αλλιώς μπορεί να μη γλεντήσουμε ποτέ. Προνοητικό μεν, απελπιστικά αφελές δε.

Το “Atonement” του Τζο Ράιτ, βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Ίαν ΜακΓιούαν, διαθέτει μια από τις ομορφότερα απελπιστικές σκηνές (μονόπλανο) υποχώρησης και καταρράκωσης του ανθρώπινου ηθικού που έχουν γυριστεί ποτέ. Εκτός από αυτό όμως, διαθέτει πολλά περισσότερα.

Η μικρή Μπραϊόνι Τάλις (Σάοϊρς Ρόναν) είναι μόλις στα 13 της και γράφει ολόκληρα θεατρικά έργα με εργαλείο μια φαντασία που καλπάζει. Έτσι, βλέποντας κάποια πράγματα που δεν μπορεί ακόμα να καταλάβει τα αντιλαμβάνεται σχετικά λάθος. Ο Ρόμπι Τέρνερ (Τζέιμς Μάκαβοϊ) είναι ο γιος της μαγείρισας Γκρέις (Μπρέντα Μπλέθιν), ο οποίος σπούδασε με υποτροφία απ' το αφεντικό. Είναι ερωτευμένος με την Σεσίλια Τάλις (Κίρα Νάιτλι), τη μεγαλύτερη αδελφή της Μπραϊόνι, έρωτας που αποδεικνύεται αμοιβαίος. Η μικρή τρέφει ακατανόητα γι' αυτήν αισθήματα για τον ευγενικό Ρόμπι. Όταν ένας περίεργος καλεσμένος φέρει σε δύσκολη θέση τη συνομήλικη εξαδέλφη της Λόλα, εκείνη σαστισμένη θ' αφήσει τη ζήλια της να την κυριεύσει...

Ένα ταλαντούχο κοριτσάκι μιας βρετανικής αριστοκρατικής οικογένειας του μεσοπολέμου. Ένας προεφηβικός έρωτας με τον ωραίο και μορφωμένο, αλλά πολύ μεγαλύτερο, γιο της υπηρέτριας. Κι ένα μάτσο ενοχές, χριστιανικές, κοινωνικές και ταξικές μαζί. Μέσα από κάποιες άτυχες συγκυρίες η μοίρα του νεαρού ζευγαριού βρίσκεται στα χέρια του μικρού κοριτσιού, του θολωμένου από συναισθήματα που δεν μπορεί να ορίσει και να τιθασεύσει. Μέχρι αυτό το σημείο, χάρις στον σκηνοθέτη, είμαστε πλήρως κατατοπισμένοι για τους κεντρικούς χαρακτήρες, τα γεγονότα αλλά και το γιατί φτάσαμε ως εδώ. Ο Ράιτ επιλέγει να μας ξαφνιάζει δείχνοντας πρώτα τι είδε η μικρή Μπραϊόνι και ύστερα από λίγο το τι έγινε στ' αλήθεια χωρίς να χάνει τον έλεγχο του ρυθμού για χάρη των επεξηγήσεων. Σταρ του πρώτου μέρους, είναι η 13χρονη Σάοϊρς Ρόναν που δίνει με άψογο τρόπο, βάθος και εκφραστικότητα στο χαρακτήρα της μικρής.

[Το trailer της ταινίας]

Η συνέχεια ανήκει στον εκπληκτικό Τζέιμς Μάκαβοϊ. Η περιπλάνηση του Ρόμπι στα παράκτια της Γαλλίας στην καρδιά του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου κι ενώ το μόνο που έχει στο μυαλό του είναι να γυρίσει πίσω στη Σεσίλια μπλέκεται με τις αναμνήσεις του από εκείνη αλλά κι από τη μικρή Μπραϊόνι. Οι υπέροχες εικόνες του Ράιτ και του διευθυντή φωτογραφίας Σίμους Μαγκάρβι, απογειώνονται όταν ο Ρόμπι και οι δυο σύντροφοί του φτάνουν στη Δουνκέρκη, όπου χιλιάδες άλλοι εξουθενωμένοι στρατιώτες καταστρέφουν στρατιωτικό υλικό και περιμένουν τα πλοία για να ολοκληρώσουν την υποχώρηση. Το υπέροχο μονόπλανο καταλήγει σε μια σκηνή εκτόνωσης που μοιάζει τυπικά εγγλέζικη, αλλά όποιος έχει κάνει στρατό καταλαβαίνει ότι βρίσκει αντιστοιχία παντού στον κόσμο.

Εντωμεταξύ, η Μπραϊόνι έχει μεγαλώσει κι είναι πλέον εθελόντρια νοσοκόμα, όπως είχε γίνει κι η αδερφή της Σεσίλια όταν της πήραν μακριά τον αγαπημένο της. Παρακολουθούμε τις προσπάθειές της να έρθει κοντά και να απαλύνει τον ανθρώπινο πόνο, παραμένοντας όμως ψυχρή, αναζητώντας την εξιλέωση για εκείνο μόνο το παιδικό της λάθος. Στο ρόλο της πλέον είναι η πιο συγκρατημένη Ρομόλα Γκαράι (το κάστινγκ της Μπραϊόνι μάλλον έγινε με γνώμονα τ' ακατάληπτα ονόματα σαν το δικό της). Η Βανέσα Ρεντγκρέιβ (εντάξει, το παίρνω πίσω) εμφανίζεται στο τελευταίο μέρος της ιστορίας ως η ηλικιωμένη και πετυχημένη συγγραφέας Μπραϊόνι Τάλις. Τότε γίνονται και οι αποκαλύψεις που εξηγούν τον μελοδραματικό τόνο σε κάποια σημεία της ταινίας.

Δίπλα στη Ρόναν και τον Μάκαβοϊ, στέκεται γοητευτική και μοιραία η πανέμορφη Κίρα Νάιτλι που ερμηνεύει άψογα έναν απαιτητικό συμπρωταγωνιστικό ρόλο. Η Σεσίλια σνομπάρει, παραδίνεται, θυσιάζει και υπομένει ακόμα κι αν αυτό φαίνεται μάταιο, συμπληρώνοντας κάπως πιο αθόρυβα την τραγική τριάδα των χαρακτήρων.

Ερμηνείες, σκηνοθεσία, μουσική, φωτογραφία και μια πολύ καλή μεταφορά του βιβλίου στο σενάριο απ' τον Κρίστοφερ Χάμπτον (όπως λέγεται απ' όσους γνωρίζουν), βρίσκονται σε πλήρη αρμονία. Χωρίς αμφιβολία, μια από τις καλύτερες ταινίες που έχω δει ποτέ.

Βγαίνουν ακόμα:

- Το “Juno” του Τζέισον Ράιτμαν, μια από τις πιο ευχάριστες και ειλικρινά αισιόδοξες ταινίες της χρονιάς. Ακόμα μια εξαιρετική ερμηνεία της Έλεν Πέιτζ (μετά το “Hard Candy”) σ' ένα σενάριο που δεν αποφεύγει τα κλισέ αλλά αυτοσαρκάζεται κι έτσι ισορροπεί τέλεια.
- Το “The Lookout” είναι η πρώτη σκηνοθετική δουλειά του Σκοτ Φρανκ με τον Τζόζεφ Γκόρντον Λέβιτ σε ακόμα έναν δυνατό πρωταγωνιστικό ρόλο, μετά το περσινό “Brick” του επίσης πρωτάρη Ράιαν Τζόνσον. Πολύ καλό θριλεράκι με κάπως περίεργο σεναριακό εύρημα (και τη δεύτερη στη σειρά ύποπτη ενοχοποίηση των πυγολαμπίδων) και τους άψογους Μάθιου Γκουντ, Τζεφ Ντάνιελς και την γλυκύτατη Ίσλα Φίσερ.
- Τα αξιόλογα φιλμ: “Tuya's Marriage”, που κέρδισε τη Χρυσή Άρκτο στο περσινό φεστιβάλ του Βερολίνου και η υποψήφια (μέχρι στιγμής) για Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας “The Trap” του Σρίντιαν Γκολούμποβιτς.
- Το κύκνειο άσμα του “John Rambo” (ομότιτλο και μόνο για οπαδούς), το ελληνικό δράμα πολύ όμορφων ανθρώπων (Μαρία Κορίνθιου!) του Θανάση Αντωνίου “Deep End” και η αδιάφορη γηριατρική κωμωδία (;) “The Bucket List”, με τους Τζακ Νίκολσον και Μόργκαν Φρήμαν να πηγαίνουν ξεκάθαρα (και ξεδιάντροπα θα έλεγα) για τα ένσημα...

Όλες οι Ταινίες

Όλες οι Αίθουσες

ΣΧΕΤΙΚΑ LINKS
Το επίσημο site της ταινίας Η ταινία στο Internet Movie Database Reviews στο Rotten Tomatoes Κριτικές στο Movie Review Query Engine Άρθρο για τις μεταφορές στο σινεμά από βιβλία του Ίαν Μακγιούαν