«Πάρις Πρέκας. Ζωγραφική - Γλυπτική»: Αναδρομική έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη

Του Γιάννη Ασδραχά

Ο ρυθμός, αυτός ο όρος που έχει ενσωματώσει η εικαστική ορολογία στην αρχέγονή του διάσταση, παραδόξως είναι η αρχή του μίτου που ξετυλίγεται σε κάθε ένα από τα έργα της αναδρομικής έκθεσης του Πάρι Πρέκα στο Μουσείο Μπενάκη.

Σε κάθε δημιουργία του, χωρίς περιορισμούς στα υλικά έκφρασης, αντανακλάται η μετουσίωση της αρχαίας ελληνικής κλασσικής κληρονομιάς. Μια «συγγένεια» που αποκλείει την προγονολατρία. Ανάγεται στην αρχέγονη συχνότητα του ρυθμού της ίδιας της φύσης. Αυτή την αέναη επανάληψη που μετουσιώθηκε σε τέχνη στην ελληνική αρχαιότητα και κυρίευσε τον καλλιτέχνη όταν ένιωσε και εντέλει ταυτίστηκε με τον παλμό της.

«Η αρχαιότητα με δίδαξε πώς να σκέφτομαι», συνήθιζε να λέει ο καλλιτέχνης, σύμφωνα με τη σύζυγό του, Μερόπη, η οποία μίλησε επ’ευκαιρία της ενδελεχούς παρουσίασης του έργου του στο Μουσείο Μπενάκη. «Πάντα με απασχολεί η ιστορία», έγραφε και διευκρίνιζε, πως αυτό συνέβαινε όχι για να επιστρέψει πίσω σε αυτήν αλλά «για να μάθω από πού ξεκίνησα. Όταν ξέρεις από πού έρχεσαι, σου είναι πιο εύκολο να βρεις που θέλεις να πας».

Ένα ακόμα απαραίτητο εφόδιο σε αυτή τη «συμβίωση » είναι ο έρωτας, ο ολοκληρωτικός έρωτας. Όπως τονίζει η Μερόπη Πρέκα, ο ζωγράφος πίστευε ότι «η τέχνη χρειάζεται έρωτα και ο καλλιτέχνες που δεν είναι ερωτευμένος με την τέχνη είναι ένα τίποτα».
Ένας όροφος του συμπλέγματος της οδού Πειραιώς, φιλοξενεί 98 έργα. Ζωγραφική, γλυπτά, κοσμήματα και μικρογλυπτά. Σύνολο που αποτυπώνει ιδανικά τις πιο χαρακτηριστικές εικαστικές στιγμές και τάσεις του Πάρι Πρέκα.

«Κρίνοντας από την ομολογουμένως θεαματική εικαστική του παραγωγή θα έλεγε κανείς ότι ο Πάρις Πρέκας κατόρθωσε να μπολιάσει στο νόημα της ζωής μία απέραντη αγάπη για τη φύση της δουλειάς του», σημειώνει στον κατάλογο της έκθεσης ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, Άγγελος Δεληβορρίας.

Η έκθεση

Αφετηρία της έκθεσης πάντως, είναι τα πρώτα παραστατικά έργα που παρουσίασε στην πρώτη του έκθεση στα μέσα της δεκαετίας του 1950. Από εκείνη τη περίοδο μία αυτοπροσωπογραφία του καλλιτέχνη αποπνέει την «ορμή» που θα αποκρυσταλλωθεί αργότερα στη διαμόρφωση της προσωπικής του εικαστικής ταυτότητας. Στα ζωγραφικά έργα που κατέχουν την μερίδα του λέοντος στην έκθεση του Μπενάκη ( 76 πίνακες), ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει μια προτίμηση υλικού: χρησιμοποιείται περισσότερο το λάδι. Από τεχνικής πλευράς ο Πρέκας πίστευε στη διάρκεια του συγκεκριμένου υλικού. Και μέσα στο χρόνο δικαιώθηκε για μια προτίμηση που αποτυπώνεται και στα ίδια του τα λόγια, όπως μας τα μετέφερε η σύζυγός του: «Ήθελε να χρησιμοποιεί υλικά που αντέχουν στον χρόνο, ακριβώς όπως και οι ιδέες».

Το έργο του, στη μεγάλη αυτή αναδρομική παρουσίασή του, ξεδιπλώνεται βάσει των θεματικών ενοτήτων που προσδιόριζαν και μακρές δημιουργικές περιόδους. Στην ενότητα «Άλογα» αποτυπώνει γλυπτά και ζωγραφικά άτια σε στάσεις αναμονής ή ατίθασες στιγμές. Τα έργα από τη ζωγραφική σειρά «Βίοι Παράλληλοι» έχουν θέματα ενδεικτικά των βιωμάτων, διαβασμάτων και ευαισθησιών του καλλιτέχνη (η εμμονή του στους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς είναι προφανής).

Στα «Λευκά πανιά» αντλεί την έμπνευση από τα ελληνικά νησιά που αγάπησε (η καταγωγή του ήταν από την Σαντορίνη) και μετουσίωσε παραστατικά. Τα «Τάνκερ» είναι η ενότητα που αποτύπωνε τους «γίγαντες» της θάλασσας. Πρόκειται για έργα της πιο αναγνωρίσιμης καλλιτεχνικής περιόδου του. Όπως σημείωνε ο ίδιος ειδικά γι’ αυτήν την ενότητα «… Οι ανταύγειες γεμάτες σκουριά και σκοτεινή υγρασία. Όπου και αν γυρίζουμε στην Ελλάδα τα βλέπουμε να περιμένουμε δεμένα στην άγκυρα. Όλα αυτά ήταν το ερέθισμα που προκάλεσε το αποτέλεσμα, το έργο».

Τελευταίοι χρονικά είναι οι «Ήρωες του Ριάτσε». Αυτά τα εξόχου τέχνης χάλκινα αγάλματα που ο Πάρις Πρέκας θεωρούσε παιδιά του Φειδία. Σε μία ενότητα βρίσκονται τα πορτραίτα, μεταξύ των οποίων της Αμαλίας Μεγαπάνου, του Κωνσταντίνου Καραμανλή, του Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα, του Σόλωνα Τριανταφυλλίδη. Δίπλα τους μας «γνέφουν» οι γυναίκες της ζωής του, η σύζυγος του Μερόπη και η κόρη του Χριστίνα.

Σε ειδικό χώρο προβάλλονται αφιερωμένα στο έργο του ντοκιμαντέρ που γυρίστηκαν για λογαριασμό της κρατικής τηλεόρασης. Πλούσιο το υλικό στο Μπενάκη, ωστόσο στην αίθουσα της έκθεσης υπάρχει μία έλλειψη από το portofolio του καλλιτέχνη. Πρόκειται για τα μνημειακά έργα και τις αρχιτεκτονικές του παρεμβάσεις σε κτήρια της πόλης, με πιο γνωστή ίσως αυτή στο Γαλλικό Ινστιτούτο στην οδό Σίνα. Ανάμεσα στα έργα που εξωραΐζουν δημόσιους κοινόχρηστους χώρους είναι οι τοιχογραφίες του 1959 με τίτλους «Ναυμαχία της Πύλου» και «Θησέας και Αριάδνη» (Λεωφόρο Αμαλίας 2-4) «Αναζήτηση Ρυθμού» (Ξενοφώντος 10),«Αλογο» (Πλαπούτα 60), «Ιλιάδα» (Καραγιώργη Σερβίας 1).

Η ζωή του

Ο Πάρις Πρέκας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1926. Εισήχθη στην ΑΣΚΤ το 1944, συμμετείχε όμως στα Δεκεμβριανά και λόγω της δράσης του εξορίστηκε στο στρατόπεδο Ελ Ντάμπα της Αιγύπτου. Ύστερα από χρόνια συνέχισε τις σπουδές του στην Α.Σ.Κ.Τ. από το 1948 έως το 1952 κοντά στους Δημήτρη Μπισκίνη, Ουμβέρτο Αργυρό και Ανδρέα Γεωργιάδη. Η εκθεσιακή του δραστηριότητα ξεκινά το 1955 με ατομική έκθεση της ζωγραφικής του δημιουργίας, στην γκαλερί «Ζαχαρίου». Με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης το 1963 συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι. Ακολούθησαν πολλές ατομικές εκθέσεις ομαδικές και θεματικές εκθέσεις, σε όλη την Ελλάδα καθώς επίσης σε όλες τις Πανελλήνιες και σε Biennale των Παρισίων, του Σάο Πάολο και της Αλεξανδρείας. Σημαντική ήταν και η συμμετοχή του σε εκθέσεις του εξωτερικού (Γαλλία, Αγγλία, Βουλγαρία, στη Ρουμανία, στη Νέα Υόρκη, στην Ιαπωνία, στην Ελβετία), στην «1η Μπιενάλε Νέων Ζωγράφων» (Παρίσι 1959), στην «8η Μπιενάλε Σάο Πάολο» (1965) και «7η Μπιενάλε Αλεξάνδρειας» (1968). Το 1972 και το 1977 παρουσίασε και τη γλυπτική του δραστηριότητα. Η τελευταία έκθεση έργων του ήταν το 1997 στην «ART Αθήνα 5», στο περίπτερο της γκαλερί «Αργώ». Είχε βραβευθεί με το Βραβείο της Α.Σ.Κ.Τ. (1952), με Α' Βραβείο Ζωγραφικής στην Αθήνα (1958) και με Β' στο Παρίσι (1959), καθώς με το «Αργυρό Μετάλλιο της Πόλης των Παρισίων». και με το Αργυρό Μετάλλιο Ζωγραφικής (1962). Έφυγε από την ζωή το 1999 σε ηλικία 73 ετών .

*Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός της έκθεσης είναι του Σταμάτη Ζάννου. Η έκθεση συνοδεύεται από μια πλούσια εικονογραφημένη δίγλωσση έκδοση (ελληνικά - αγγλικά), με την επιμέλεια της Όλγας Μεντζαφού - Πολύζου και κείμενα του Αγγέλου Δεληβορριά, του Χρύσανθου Χρήστου, της Μαρίνας Λαμπράκη - Πλάκα, του Στέλιου Λυδάκη, της Ντόρας Ηλιοπούλου - Ρογκάν, και άλλων ερευνητών. Περιέχει επίσης αναλυτικό χρονολόγιο, πλούσια βιβλιογραφία και ανέκδοτο φωτογραφικό υλικό.

Info
Πάρις Πρέκας- αναδρομική έκθεση.
Μουσείο Μπενάκη-Κτήριο Οδού Πειραιώς (Πειραιώς 138 και Ανδρονίκου)
Έως τις 6 Μαΐου (Ώρες λειτουργίας: Τετάρτη, Πέμπτη, Κυριακή 10:00-18:00. Παρασκευή, Σάββατο 10:00-22:00. Δευτέρα, Τρίτη κλειστά).