Χριστίνα Κόλλια: «Τα παραμύθια είναι ένα ανοιχτό πεδίο έμπνευσης, δράσης και δικαίωσης»
συνέντευξη στον Γιώργο Κόκουβα
"Κυρία Χριστίνα σας ευχαριστώ γιατί με μάθατε να γράφω παραμύθια και ποιήματα. Δεν θα σας ξεχάσω ποτέ. Η μικρή σας συγγραφέας Μελίνα". Με αυτά τα λόγια, η μικρή Μελίνα αποχαιρέτησε την συγγραφέα παιδικών βιβλίων και ποιήτρια, Χριστίνα Κόλλια, στο τέλος ενός από τα εργαστήρια παραμυθιού που επιμελείται, λίγο πριν η μικρή «παραμυθού» φύγει με την οικογένειά της για το εξωτερικό.
Η Χριστίνα Κόλλια από την στιγμή που διαπίστωσε πόσο συγκινούνται τα παιδιά της από τα παραμύθια, άρχισε να γράφει και η ίδια τα δικά της. Τον Δεκέμβριο του 2009, τιμήθηκε με το 3ο βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας, συμμετέχοντας με το ανέκδοτο πόνημά της "Το μυστικό της Ανεμότρυπας", ενώ αυτή την περίοδο φιλοξενεί μικρούς αναγνώστες, όπως η Μελίνα, στα εργαστήρια παραμυθιού και δημιουργικής γραφής που διοργανώνονται στο Μουσείο Ηρακλειδών. Λίγο πριν «χτυπήσει το κουδούνι» στο Θησείο, η κ. Κόλλια μας μιλά για την τέχνη του παραμυθιού, την ποιότητα που ξεπηδά σήμερα μέσα από την ποσότητα και τις αφορμές που γεννούν μια παιδική ιστορία.
«Η παιδική λογοτεχνία απαιτεί γνώση, αίσθημα ευθύνης και λεπτές ισορροπίες . Ένας συγγραφέας παιδικών βιβλίων συμβάλλει στη διαμόρφωση του παιδικού ψυχισμού, στη χαρτογράφηση των ερεθισμάτων και των αποτυπωμάτων που αργότερα καθορίζουν την ενήλικη ζωή. Όλα αυτά συνθέτουν ένα περιβάλλον ιερής πρόκλησης και ακατάλυτης μαγείας για ένα δημιουργό παιδικών βιβλίων», μας λέει.
«Τα παραμύθια προσφέρουν στα παιδιά πολύτιμο υλικό για την ατομική, κοινωνική και πνευματική τους εξέλιξη. Ένα ανοιχτό - ποικιλόμορφο πεδίο έμπνευσης, δράσης και δικαίωσης. Σ’ ένα παραμύθι όλα μπορούν να συμβούν, όλα να ανατραπούν και στο τέλος να αποκαταστήσουν την αλήθεια τους. Δεν είναι τυχαίο που τα καλά παραμύθια κατέχουν πλέον ξεχωριστή θέση στις σύγχρονες πρακτικές εκπαίδευσης και διαπαιδαγώγησης.
»Κάθε φορά εκπλήσσομαι με τα όσα συγκινούν τα παιδιά, όπως και με τα όσα αγνοούμε εμείς οι μεγάλοι για εκείνα. Ιδιαίτερα στα εργαστήρια όπου τα παιδιά λειτουργούν σε συνθήκες πρόσκλησης για δημιουργία κι έκφραση, ατομικά και συλλογικά, οι στιγμές είναι μοναδικές. Για παράδειγμα, όταν επεχείρησα κάποια στιγμή να δουλέψω ποίηση σ’ έναν από τους κύκλους μαθημάτων, αναρωτιόμουν πόσο ουτοπικό ήταν ως εγχείρημα. Το αποτέλεσμα ήταν να επιβεβαιώσω ότι τα παιδιά λατρεύουν και να διαβάζουν και να γράφουν ποίηση, δηλώνοντας μ’ αυτό τον τρόπο την βαθύτερη επιθυμία τους για το μέτρο και την αρμονία. Έχοντας, λοιπόν, αυτή τη φυσική ροπή είναι πρόθυμα να εναρμονιστούν με τις αξίες που εμείς, οι ενήλικες, θα τους προβάλουμε».
Πώς μυήθηκε άραγε η ίδια στον κόσμο των παραμυθιών και της παιδικής λογοτεχνίας; «Προσωπικά, από παιδί ήμουν, όπως συνηθίζω να λέω, γραφολάτρης και βιβλιοφάγος. Όσο έγραφα τόσο διάβαζα κι όσο διάβαζα τόσο έγραφα, μια διάδραση που πολύ γρήγορα έγινε σταθερή αγάπη ανάμεσα στη γραφή και την ανάγνωση. Αμέτρητες οι αφορμές και οι αιτίες για να διαβάσω, ή να σκαρώσω μια ιστορία κι ένα ποίημα.
»Όταν εντάχθηκα στον κόσμο των ενηλίκων, ανακάλυψα πως η ατομική μου ισορροπία, ο ανοιχτός ορίζοντας χωρίς «κηλίδες», ενυπάρχει στη διατήρηση της επικοινωνίας μου με το παιδί. Διαπίστωσα ότι το να γράφω για παιδιά, με ωθεί στη διεύρυνση της συνειδητότητάς μου και στην αγόγγυστη συμμετοχή μου σε κάθε τι που γεννά ελπίδα για το σήμερα και το αύριο. Κι όταν εντόπισα ότι η ποίηση είναι η προέκταση της παιδικής μας ηλικίας, σύμφωνα με την διαβεβαίωση του Φρόυντ, απενοχοποίησα πλήρως τη διττή συγγραφική μου φύση η οποία επιμένει να γράφει και ποιήματα».
Είναι άραγε τα παιδιά πιο απαιτητικό αναγνωστικό κοινό από αυτό τον ενηλίκων; Η κ. Κόλλια μας απαντά: «Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς, γιατί τα παιδιά έχουν αυθόρμητες προσλαμβάνουσες. Λειτουργούν μέσα από έναν άγραφο κώδικα “του καλού”, ο οποίος τα καθοδηγεί ακόμα και σε ό,τι έχει να κάνει με την ποιότητα ενός αναγνώσματος. Αίσθηση που ενισχύεται ιδιαίτερα όταν η οικογένεια τους παρέχει αναζητήσεις σχετικές με την παιδεία και την πνευματική τους καλλιέργεια».
Στο εργαστήρι που πραγματοποιεί αυτό το διάστημα η συγγραφέας στο Μουσείο Ηρακλειδών, ασχολείται με τα κλασικά παραμύθια του Άντερσεν, καλώντας τα παιδιά να τα «ξαναγράψουν». Η κ. Κόλλια μας εξηγεί γιατί δημιουργοί σαν τον Άντερσεν παραμένουν κλασικοί, και μοιράζεται μαζί μας τις αντιδράσεις των μικρών «βιβλιοφάγων»: «Οι κλασσικοί παραμυθάδες παραμένουν και θα παραμείνουν, αδιαμφισβήτητα, κορυφαίοι. Τους οφείλουμε τα μέγιστα. Και πάνω απ’ όλα το ότι ανέδειξαν και διαφύλαξαν μέσα από το έργο τους την αξία της παραμυθίας και της παιδικής λογοτεχνίας διανύοντας πορεία αιώνων. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος για το κάλεσμα που απευθύνω στα παιδιά με αφορμή τον Άντερσεν και την παγκόσμια γιορτή του παιδικού βιβλίου στο νέο κύκλο μαθημάτων, όπως και με τους μύθους του Αισώπου σε προηγούμενους κύκλους που έγιναν στο εργαστήρι του Μουσείου Ηρακλειδών. Τα καλώ σε μια βαθύτερη γνωριμία με τους μεγάλους συγγραφείς της παιδικής λογοτεχνίας. Γιατί μπαίνοντας στη διαδικασία να ξαναγράψω μια ιστορία είναι σημαντικό να ασχοληθώ με την ουσία των μηνυμάτων της. Να σκύψω πάνω τους με το σεβασμό που τους αρμόζει και να τα συσχετίσω με το σήμερα. Να ανακαλύψω τις αρχέτυπες ανθρώπινες συμπεριφορές και τις αιτίες που ταλαιπωρούν τους ήρωες της ιστορίας, ώστε να σκεφτώ σε ποια σημεία επιθυμώ να κάνω την υπέρβαση στοχεύοντας να βελτιώσω τον εαυτό μου και τον κόσμο.
»Το σημερινό τοπίο στον κόσμο του βιβλίου διαφαίνεται ενθαρρυντικό, κρίνοντας βέβαια από αντίστοιχες εποχές με τη δική μας, οι οποίες στήριξαν ένθερμα το βιβλίο παρά την κοινωνική αναστάτωση και δοκιμασία που βίωσαν. Μιλώντας για το σήμερα, φωνές νέων συγγραφέων ξεπηδούν και στέκονται πλάι σε φωνές καθιερωμένων συγγραφέων κι έτσι δημιουργούνται οι απαραίτητες ζυμώσεις για την εξέλιξη της παιδικής και της εν γένει λογοτεχνίας. Ας ευχηθούμε στον αντίποδα της υπερπαραγωγής τίτλων, που είναι πλέον παρελθόν, να σταθεί η ποιότητα των νέων έργων και η αύξηση του αναγνωστικού κοινού. Γιατί όσο το βιβλίο έχει ανάγκη το κοινό για να επιβιώσει, άλλο τόσο το κοινό έχει ανάγκη από τη στήριξη ενός βιβλίου προκειμένου να ανταπεξέλθει τις δύσκολες μέρες».
@Η Χριστίνα Κόλλια επιμελείται το αφιέρωμα στον Χανς Κρίστιαν Άντερσεν στο Μουσείο Ηρακλειδών –μάθετε περισσότερα εδώ και δείτε την βιβλιογραφία της συγγραφέως εδώ. Τους προσεχείς μήνες θα εκδοθεί το έργο της "Κραυγές Ζώσες", ποιητικοί μονόλογοι, από τις εκδόσεις Ιωλκός.
"Κυρία Χριστίνα σας ευχαριστώ γιατί με μάθατε να γράφω παραμύθια και ποιήματα. Δεν θα σας ξεχάσω ποτέ. Η μικρή σας συγγραφέας Μελίνα". Με αυτά τα λόγια, η μικρή Μελίνα αποχαιρέτησε την συγγραφέα παιδικών βιβλίων και ποιήτρια, Χριστίνα Κόλλια, στο τέλος ενός από τα εργαστήρια παραμυθιού που επιμελείται, λίγο πριν η μικρή «παραμυθού» φύγει με την οικογένειά της για το εξωτερικό.
Η Χριστίνα Κόλλια από την στιγμή που διαπίστωσε πόσο συγκινούνται τα παιδιά της από τα παραμύθια, άρχισε να γράφει και η ίδια τα δικά της. Τον Δεκέμβριο του 2009, τιμήθηκε με το 3ο βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας, συμμετέχοντας με το ανέκδοτο πόνημά της "Το μυστικό της Ανεμότρυπας", ενώ αυτή την περίοδο φιλοξενεί μικρούς αναγνώστες, όπως η Μελίνα, στα εργαστήρια παραμυθιού και δημιουργικής γραφής που διοργανώνονται στο Μουσείο Ηρακλειδών. Λίγο πριν «χτυπήσει το κουδούνι» στο Θησείο, η κ. Κόλλια μας μιλά για την τέχνη του παραμυθιού, την ποιότητα που ξεπηδά σήμερα μέσα από την ποσότητα και τις αφορμές που γεννούν μια παιδική ιστορία.
«Η παιδική λογοτεχνία απαιτεί γνώση, αίσθημα ευθύνης και λεπτές ισορροπίες . Ένας συγγραφέας παιδικών βιβλίων συμβάλλει στη διαμόρφωση του παιδικού ψυχισμού, στη χαρτογράφηση των ερεθισμάτων και των αποτυπωμάτων που αργότερα καθορίζουν την ενήλικη ζωή. Όλα αυτά συνθέτουν ένα περιβάλλον ιερής πρόκλησης και ακατάλυτης μαγείας για ένα δημιουργό παιδικών βιβλίων», μας λέει.
«Τα παραμύθια προσφέρουν στα παιδιά πολύτιμο υλικό για την ατομική, κοινωνική και πνευματική τους εξέλιξη. Ένα ανοιχτό - ποικιλόμορφο πεδίο έμπνευσης, δράσης και δικαίωσης. Σ’ ένα παραμύθι όλα μπορούν να συμβούν, όλα να ανατραπούν και στο τέλος να αποκαταστήσουν την αλήθεια τους. Δεν είναι τυχαίο που τα καλά παραμύθια κατέχουν πλέον ξεχωριστή θέση στις σύγχρονες πρακτικές εκπαίδευσης και διαπαιδαγώγησης.
»Κάθε φορά εκπλήσσομαι με τα όσα συγκινούν τα παιδιά, όπως και με τα όσα αγνοούμε εμείς οι μεγάλοι για εκείνα. Ιδιαίτερα στα εργαστήρια όπου τα παιδιά λειτουργούν σε συνθήκες πρόσκλησης για δημιουργία κι έκφραση, ατομικά και συλλογικά, οι στιγμές είναι μοναδικές. Για παράδειγμα, όταν επεχείρησα κάποια στιγμή να δουλέψω ποίηση σ’ έναν από τους κύκλους μαθημάτων, αναρωτιόμουν πόσο ουτοπικό ήταν ως εγχείρημα. Το αποτέλεσμα ήταν να επιβεβαιώσω ότι τα παιδιά λατρεύουν και να διαβάζουν και να γράφουν ποίηση, δηλώνοντας μ’ αυτό τον τρόπο την βαθύτερη επιθυμία τους για το μέτρο και την αρμονία. Έχοντας, λοιπόν, αυτή τη φυσική ροπή είναι πρόθυμα να εναρμονιστούν με τις αξίες που εμείς, οι ενήλικες, θα τους προβάλουμε».
Πώς μυήθηκε άραγε η ίδια στον κόσμο των παραμυθιών και της παιδικής λογοτεχνίας; «Προσωπικά, από παιδί ήμουν, όπως συνηθίζω να λέω, γραφολάτρης και βιβλιοφάγος. Όσο έγραφα τόσο διάβαζα κι όσο διάβαζα τόσο έγραφα, μια διάδραση που πολύ γρήγορα έγινε σταθερή αγάπη ανάμεσα στη γραφή και την ανάγνωση. Αμέτρητες οι αφορμές και οι αιτίες για να διαβάσω, ή να σκαρώσω μια ιστορία κι ένα ποίημα. »Όταν εντάχθηκα στον κόσμο των ενηλίκων, ανακάλυψα πως η ατομική μου ισορροπία, ο ανοιχτός ορίζοντας χωρίς «κηλίδες», ενυπάρχει στη διατήρηση της επικοινωνίας μου με το παιδί. Διαπίστωσα ότι το να γράφω για παιδιά, με ωθεί στη διεύρυνση της συνειδητότητάς μου και στην αγόγγυστη συμμετοχή μου σε κάθε τι που γεννά ελπίδα για το σήμερα και το αύριο. Κι όταν εντόπισα ότι η ποίηση είναι η προέκταση της παιδικής μας ηλικίας, σύμφωνα με την διαβεβαίωση του Φρόυντ, απενοχοποίησα πλήρως τη διττή συγγραφική μου φύση η οποία επιμένει να γράφει και ποιήματα».
Είναι άραγε τα παιδιά πιο απαιτητικό αναγνωστικό κοινό από αυτό τον ενηλίκων; Η κ. Κόλλια μας απαντά: «Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς, γιατί τα παιδιά έχουν αυθόρμητες προσλαμβάνουσες. Λειτουργούν μέσα από έναν άγραφο κώδικα “του καλού”, ο οποίος τα καθοδηγεί ακόμα και σε ό,τι έχει να κάνει με την ποιότητα ενός αναγνώσματος. Αίσθηση που ενισχύεται ιδιαίτερα όταν η οικογένεια τους παρέχει αναζητήσεις σχετικές με την παιδεία και την πνευματική τους καλλιέργεια».
Στο εργαστήρι που πραγματοποιεί αυτό το διάστημα η συγγραφέας στο Μουσείο Ηρακλειδών, ασχολείται με τα κλασικά παραμύθια του Άντερσεν, καλώντας τα παιδιά να τα «ξαναγράψουν». Η κ. Κόλλια μας εξηγεί γιατί δημιουργοί σαν τον Άντερσεν παραμένουν κλασικοί, και μοιράζεται μαζί μας τις αντιδράσεις των μικρών «βιβλιοφάγων»: «Οι κλασσικοί παραμυθάδες παραμένουν και θα παραμείνουν, αδιαμφισβήτητα, κορυφαίοι. Τους οφείλουμε τα μέγιστα. Και πάνω απ’ όλα το ότι ανέδειξαν και διαφύλαξαν μέσα από το έργο τους την αξία της παραμυθίας και της παιδικής λογοτεχνίας διανύοντας πορεία αιώνων. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος για το κάλεσμα που απευθύνω στα παιδιά με αφορμή τον Άντερσεν και την παγκόσμια γιορτή του παιδικού βιβλίου στο νέο κύκλο μαθημάτων, όπως και με τους μύθους του Αισώπου σε προηγούμενους κύκλους που έγιναν στο εργαστήρι του Μουσείου Ηρακλειδών. Τα καλώ σε μια βαθύτερη γνωριμία με τους μεγάλους συγγραφείς της παιδικής λογοτεχνίας. Γιατί μπαίνοντας στη διαδικασία να ξαναγράψω μια ιστορία είναι σημαντικό να ασχοληθώ με την ουσία των μηνυμάτων της. Να σκύψω πάνω τους με το σεβασμό που τους αρμόζει και να τα συσχετίσω με το σήμερα. Να ανακαλύψω τις αρχέτυπες ανθρώπινες συμπεριφορές και τις αιτίες που ταλαιπωρούν τους ήρωες της ιστορίας, ώστε να σκεφτώ σε ποια σημεία επιθυμώ να κάνω την υπέρβαση στοχεύοντας να βελτιώσω τον εαυτό μου και τον κόσμο.
»Το σημερινό τοπίο στον κόσμο του βιβλίου διαφαίνεται ενθαρρυντικό, κρίνοντας βέβαια από αντίστοιχες εποχές με τη δική μας, οι οποίες στήριξαν ένθερμα το βιβλίο παρά την κοινωνική αναστάτωση και δοκιμασία που βίωσαν. Μιλώντας για το σήμερα, φωνές νέων συγγραφέων ξεπηδούν και στέκονται πλάι σε φωνές καθιερωμένων συγγραφέων κι έτσι δημιουργούνται οι απαραίτητες ζυμώσεις για την εξέλιξη της παιδικής και της εν γένει λογοτεχνίας. Ας ευχηθούμε στον αντίποδα της υπερπαραγωγής τίτλων, που είναι πλέον παρελθόν, να σταθεί η ποιότητα των νέων έργων και η αύξηση του αναγνωστικού κοινού. Γιατί όσο το βιβλίο έχει ανάγκη το κοινό για να επιβιώσει, άλλο τόσο το κοινό έχει ανάγκη από τη στήριξη ενός βιβλίου προκειμένου να ανταπεξέλθει τις δύσκολες μέρες».
@Η Χριστίνα Κόλλια επιμελείται το αφιέρωμα στον Χανς Κρίστιαν Άντερσεν στο Μουσείο Ηρακλειδών –μάθετε περισσότερα εδώ και δείτε την βιβλιογραφία της συγγραφέως εδώ. Τους προσεχείς μήνες θα εκδοθεί το έργο της "Κραυγές Ζώσες", ποιητικοί μονόλογοι, από τις εκδόσεις Ιωλκός.
