Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών 2025: Η σημασία της προστασίας των θαλασσών
Η Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών 2025 μας υπενθυμίζει τη ζωτική σημασία των θαλασσών για τη ζωή μας και καλεί σε δράση για την προστασία τους από ανθρώπινες απειλές.
Κάθε χρόνο στις 8 Ιουνίου, η Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών μάς υπενθυμίζει μια αλήθεια που συχνά ξεχνάμε: ο ωκεανός είναι η καρδιά του πλανήτη μας. Μας προσφέρει οξυγόνο, τροφή, εργασία, προστασία και έμπνευση.
Κι όμως, οι ανθρώπινες δραστηριότητες τον απειλούν καθημερινά. Από την υπεραλίευση και τη ρύπανση μέχρι την κλιματική αλλαγή και την ηχορύπανση, οι προκλήσεις είναι πολλές — αλλά η ελπίδα ζωντανή. Γιατί η προστασία των θαλασσών δεν είναι επιλογή· είναι ανάγκη για τη ζωή στον πλανήτη όπως τη γνωρίζουμε.
Ο ωκεανός μας αφορά όλους
Ανεξάρτητα από το πού ζούμε, ο ωκεανός επηρεάζει τις ζωές όλων μας. Ρυθμίζει το κλίμα, παράγει το 50% του οξυγόνου που αναπνέουμε και απορροφά περίπου το 25% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Είναι η «ανάσα» της Γης. Παράλληλα, έχει απορροφήσει πάνω από το 90% της υπερβάλλουσας θερμότητας που προκάλεσε η κλιματική αλλαγή — συμβάλλοντας στη σταθερότητα των καιρικών φαινομένων.
Ο ωκεανός μάς ταΐζει
Περίπου το 15% της ζωικής πρωτεΐνης που καταναλώνουμε παγκοσμίως προέρχεται από τη θάλασσα, ενώ σε λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες το ποσοστό αυτό ξεπερνά το 50%. Η αλιεία είναι θεμελιώδης για τη διατροφή δισεκατομμυρίων ανθρώπων, αλλά οι μη βιώσιμες πρακτικές θέτουν σε κίνδυνο ολόκληρα οικοσυστήματα. Κάθε χρόνο χάνονται πάνω από 10 εκατομμύρια τόνοι ψαριών λόγω αλόγιστης αλιείας, ενώ εκατομμύρια θαλάσσια ζώα πεθαίνουν από παρεμπίπτοντα αλιεύματα (by-catch). Χρειαζόμαστε βιώσιμες επιλογές και υπεύθυνη κατανάλωση — όπως προτείνει το πρόγραμμα Ocean Wise Sustainable Seafood.
Ζωές και δουλειές εξαρτώνται από τη θάλασσα
Πάνω από 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι εξαρτώνται οικονομικά από τον ωκεανό. Οι θαλάσσιες βιομηχανίες προσφέρουν 57 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, από την αλιεία και τις μεταφορές, μέχρι τον τουρισμό και την αναψυχή. Όμως, περισσότερο από το 60% των θαλάσσιων οικοσυστημάτων έχει ήδη υποβαθμιστεί. Επιπλέον, η θαλάσσια ρύπανση κοστίζει στην παγκόσμια οικονομία περίπου 13 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Αν δεν αλλάξουμε πορεία, οι συνέπειες θα είναι μη αναστρέψιμες.
Η θάλασσα κινεί την οικονομία
Η λεγόμενη «γαλάζια οικονομία» εκτιμάται σε 3 τρισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο — περίπου το 5% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Ο παράκτιος τουρισμός αντιστοιχεί στο 80% της τουριστικής δραστηριότητας και αποφέρει 134 δισ. δολάρια ετησίως. Ωστόσο, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως η ανύψωση της στάθμης της θάλασσας και το φαινόμενο του αποχρωματισμού των κοραλλιογενών υφάλων, απειλούν σοβαρά αυτόν τον τομέα. Ήδη, οι οικονομικές απώλειες λόγω της λεύκανσης των κοραλλιών αγγίζουν τα 12 δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο.
Οι αόρατες απειλές: ηχορύπανση και όξυνση των ωκεανών
Η ηχορύπανση από τα πλοία και τις υπεράκτιες δραστηριότητες αποτελεί μία από τις πιο ύπουλες απειλές. Τα θαλάσσια θηλαστικά, όπως οι φάλαινες μπελούγκα, βασίζονται στον ήχο για να επικοινωνήσουν, να κυνηγήσουν και να εντοπίσουν τα μικρά τους. Ο θόρυβος στο νερό είναι πολλαπλάσιος από ό,τι στον αέρα και προκαλεί ακόμη και σωματικές βλάβες στα ψάρια και τα κητώδη. Η έρευνα και η τεχνολογία μπορούν να δώσουν λύσεις — όπως πιο αθόρυβοι κινητήρες ή ζώνες απαγόρευσης πλοήγησης σε κρίσιμα οικοσυστήματα.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Η αλλαγή ξεκινά από την καθημερινότητά μας. Επιλέγουμε βιώσιμα αλιευμένα προϊόντα, μειώνουμε τη χρήση πλαστικού, ενημερωνόμαστε, συμμετέχουμε σε εθελοντικές δράσεις καθαρισμού. Θυμόμαστε ότι ό,τι φεύγει από τη βρύση ή το φρεάτιο, φτάνει κάποτε στη θάλασσα. Και ό,τι εκπέμπουμε στον αέρα, επηρεάζει τον ωκεανό.
