A Touch of Sin: Καλή ταινία για την Κίνα που αλλάζει

του Λουκά Τσουκνίδα
 
Με ένα σενάριο βραβευμένο στις περσινές Κάνες, ο Τσία Τζαν-κε επιστρέφει στις ελληνικές αίθουσες για να μας βάλει στην καρδιά της κινέζικης ενδοχώρας και του σημερινού, διαρκώς μεταβαλλόμενου χαρακτήρα της. Το “A Touch of Sin” είναι ένα καλοφτιαγμένο και καλοπαιγμένο κινηματογραφικό τετράπτυχο που σκιαγραφεί με τρόπο καθηλωτικό την εσωτερική σύγκρουση εκείνων που βάλλονται όσο η Κίνα μεταβάλλεται.

Η υπόθεση

Τέσσερις άνθρωποι, προερχόμενοι από τα κατώτερα στρώματα της σύγχρονης κινέζικης κοινωνίας, καταφεύγουν, για διαφορετικούς λόγους ο καθένας, στη βία. Οι δρόμοι τους διασταυρώνονται μέσα στο πλαίσιο της νομαδικής εργατικής ζωής και της έντονης εσωτερικής μετανάστευσης που έχουν επιβάλλει σε μεγάλο μέρος του μη-αστικού πληθυσμού της αχανούς χώρας οι σύγχρονες οικονομικές και πολιτικές συνθήκες.



Η κριτική

Την ώρα που το καλό κινέζικο σινεμά δεν είναι πια τρέντι —έτσι ώστε να ελπίζουμε σε μια βράβευση κάποιου κινέζου σκηνοθέτη σαν τον Τζαν-κε ή στο κριτήριο μιας πραγματικά εκλεκτικής εταιρείας διανομής για να δούμε στις ελληνικές αίθουσες ταινίες σαν αυτή— η Κίνα παραμένει μια χώρα στην οποία οι τερατώδεις αλλαγές στον τρόπο που λειτουργεί απ' την μια άκρη της μέχρι την μακρινή άλλη έχουν φέρει και τερατώδεις αλλαγές στις ζωές των ανθρώπων, όλων των τάξεων, αλλά κυρίως εκείνων που είχαν ούτως ή άλλως περιορισμένες επιλογές για την επιβίωσή τους. Επίσης, παραμένει μια χώρα όπου η κρατική λογοκρισία καλά κρατεί και που δημιουργοί σαν τον Τζαν-κε έχουν περισσότερες πιθανότητες να μεταδώσουν τους προβληματισμούς τους εκτός παρά εντός των συνόρων της.

Το “A Touch of Sin” είναι μια ταινία σπονδυλωτή, μια πολύ ομαλή συρραφή τεσσάρων ιστοριών, εμπνευσμένων από αληθινά γεγονότα επιλεγμένα μέσα απ' την ειδησεογραφία των τελευταίων ετών. Τα κοινά στοιχεία τους είναι δύο: πρώτον, οι ήρωές τους προέρχονται από την πολυπληθή κινέζικη εργατική τάξη και βρίσκονται μέσα στο δίκτυο διακίνησης εργατικού δυναμικού που ενώνει τις πιο απόμακρες περιοχές της Κίνας και δεύτερον, υπό το βάρος των συνθηκών και για τον ένα ή τον άλλο λόγο, καταφεύγουν τελικά σε κάποια μορφή βίας. Σε κάθε περίπτωση, η μορφή αυτή, όπως και το κίνητρο του ήρωα, διαφέρουν σημαντικά. Πάντα όμως, αποτελούν ενός είδους απάντηση στην καταπίεση υπό το βάρος των συνθηκών οι οποίες ευνοούν με διάφορους τρόπους τη νέα τάξη κινέζων ολιγαρχών, εκείνη που ξεπήδησε μέσα από την σταδιακή μετάβαση στο καινούργιο οικονομικό μοντέλο.

Ένας πρώην ανθρακωρύχος επιστρέφει στη μικρή του πόλη για να θέσει τους τοπικούς άρχοντες και ιδιοκτήτες πλέον της, άλλοτε κολλεκτιβοποιημένης, εταιρείας προ των υποσχέσεών τους να μοιράζονται τα κέρδη με την τοπική κοινότητα η οποία και συναίνεσε στην ιδιωτικοποίηση. Στριμωγμένος στη γωνία από εχθρούς και συμπολίτες αποφασίζει να αντιδράσει πιο δραστικά απ' ότι είχε κατά νου. Ένας περιπλανώμενος εργάτης επιστρέφει στο χωριό του, όπου έχει αφήσει γυναίκα και παιδί, για τα γενέθλια της μητέρας του για να φύγει ξανά λίγες μέρες αργότερα, εθισμένος στον περιπετειώδη, αλλά και άνομο, τρόπο ζωής του. Μια ρεσεψιονίστ σε οίκο “μασάζ” χωρίζει με τον παντρεμένο εραστή της κι επιστρέφει για τα καλά στη μιζέρια της δουλειάς της. Μέχρι που η σύγκρουση με δυο επίμονους κι αλαζόνες πελάτες την αναγκάζει να μεταναστεύσει κι εκείνη στις παρυφές της χώρας. Ένας νεαρός αφήνει τη δουλειά του στο κλωστοϋφαντουργείο για να να βρεθεί σερβιτόρος σε μια πόλη χτισμένη για σεξοτουρισμό επισκεπτών από την Ταϊβάν και το Χονγκ-Κονγκ. Σ' αυτόν τον μη-τόπο πέφτει πάνω σε μια συντοπίτισά του και την ερωτεύεται, η επιλογή να προχωρήσουν σε μια κανονική ζωή μαζί όμως, απλώς δεν υφίσταται...

Πέρα από τα προφανή, υπάρχει κι ένα τρίτο κοινό στοιχείο στους ήρωές του Τζαν-κε κι αυτό είναι η ταραγμένη σχέση τους με την οικογένεια. Ως γνωστόν, οικογένεια χωρίς ρίζες, χωρίς τόπο και χωρίς μια ορατή βελτίωση των συνθηκών στο προσεχές μέλλον δε γίνεται να στεριώσει. Ο Νταχάι δεν έκανε ποτέ του οικογένεια γιατί είχε στο νου του να σπουδάσει και να κάνει κάτι για το κοινό καλό, ο Σιάο Χούι έφυγε νέος για να βγάλει λεφτά αφήνοντας τη δική του οικογένεια σ' έναν τόπο που πια του είναι ξένος όπως και οι δικοί του, η Σιάο Γιου ερωτεύτηκε κάποιον με τον οποίο δε θα μπορούσε ποτέ να είναι μαζί και ο Τζου Σαν είδε το μέλλον του ως νομάς να συνθλίβει κάθε ελπίδα του για μια κανονική ζωή. Όλοι μιλούν κάποια στιγμή μέσα στην ταινία με κάποιον δικό τους, μάνα ή αδερφή, κάτι που υπογραμμίζει πόσο παράταιροι και μόνοι νιώθουν οι ίδιοι. Συγχρόνως βέβαια, δεν έχουν και τίποτε να χάσουν, κάτι που βολεύει την αφήγηση του δημιουργού.

Ο Τζαν-κε μπλέκει πολύ όμορφα τις πορείες των τεσσάρων ηρώων του έτσι όπως αφήνει τον ένα και πιάνει τον επόμενο μέσα από τις μεταβατικές σκηνές του, αλλά και με πιο μικρές κι ασήμαντες επικαλύψεις, επαναφέροντας τελικά τη δράση στην περιοχή όπου ξεκίνησε, μπροστά από μια παλιομοδίτικη υπαίθρια θεατρική παράσταση βγαλμένη απ' τις παραδόσεις της Κίνας, αυτές που χάνονται μαζί με τους τόπους και τους ανθρώπους τους.

Οι ήρωές του μετακινούνται χωρίς πολλή σκέψη απ' το ένα μέρος στο άλλο, αλλά συγκινούνται ακόμη από μια συνάντηση με έναν συντοπίτη, ενώ η χρήση των μέσων κάνει την άψογα φωτογραφημένη Κίνα του Τζαν-κε να μοιάζει απείρως μικρότερη απ' ότι είναι, συρρικνωμένη και ομογενοποιημένη, ένα σύμπλεγμα εργοτάξιων και άτσαλα αστικοποιημένων επαρχιακών πόλεων. Μέσα σ' αυτήν τη στρεβλή πραγματικότητα που η αποδοχή των πολλών την κάνει φυσιολογική, η βία των ολίγων δε μοιάζει τελικά και τόσο παράταιρη, αν και ο δημιουργός στήνει τις αντίστοιχες σκηνές με ένα εντελώς διαφορετικό ύφος, καρτουνίστικο όσο και “σινεφίλ”, για να διαχωρίσει ίσως τον παραλογισμό της ίδιας της πράξης απ' τον παραλογισμό που την υποκινεί.

Ειδωμένο μέσα στο πλαίσιο της πραγματικότητας που σχολιάζει και παρά τις αναπόφευκτες κοινοτυπίες του, το “A Touch of Sin” είναι μια καλοφτιαγμένη ταινία κι ένα ενδιαφέρον σχόλιο πάνω σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία εις βάρος των ανθρώπων που τον αποτελούν.

Βγαίνουν ακόμη:
Το αδιάφορο γαλλικό θρίλερ “Love Is the Perfect Crime” και το συμπαθητικό δράμα εποχής του Ρέιφ Φάινς “The Invisible Woman”.