Πνευματικά δικαιώματα: Οι δίκες που δεν άλλαξαν τον κόσμο

της Ηρώς Κουνάδη 

Οι περισσότεροι χρήστες του internet που κατεβάζουν σήμερα τραγούδια δεν θυμούνται το Napster –κάποιοι εξ αυτών δεν το γνωρίζουν καν. Η πρώτη μάχη κατά του downloading που έδωσε και κέρδισε η φοβερή και τρομερή RIAAA, Ένωση Δισκογραφικών Εταιρειών της Αμερικής, κατάφερε να κλείσει το πρώτο file sharing site. Μερικά χρόνια αργότερα, κερδήθηκε η δεύτερη μάχη: έκλεισε και το δεύτερο file sharing πρόγραμμα, που λεγόταν Audio Galaxy. Ο πόλεμος είχε ξεκινήσει, αλλά η συνέχεια φαινόταν προδιαγεγραμμένη.

Το Audio Galaxy ακολούθησαν αμέτρητα λογισμικά, sites, forums και αργότερα blogs, που έκαναν ακριβώς την ίδια δουλειά. Έτσι, καθώς δεν μπορούσαν να τους κλείσουν όλους, οι δισκογραφικές άρχισαν να κυνηγούν τον απλό κόσμο. Ένα δωδεκάχρονο κορίτσι, ένας φοιτητής πανεπιστημίου και μια 30χρονη μητέρα τεσσάρων παιδιών κλήθηκαν να πληρώσουν τα… σπασμένα των δισκογραφικών, σε εκατομμύρια δολάρια, λίγο πριν το πεδίο της μάχης εγκαταλειφθεί άδοξα.

Της φυλακής τα σίδερα είναι για τους… εφήβους
Η 12χρονη Brianna LaHara από την Νέα Υόρκη μηνύθηκε από την θρυλική RIAA (Recording Industry Association of America) μαζί με 261 ακόμα άτομα, το μακρινό 2003, επειδή χρησιμοποιούσε το Kazaa για να κατεβάζει μουσική. «Τρόμαξα πάρα πολύ. Νόμιζα ότι δεν πείραζε να κατεβάζω μουσική, αφού η μαμά μου πλήρωνε κάθε μήνα ένα ποσό για αυτό. Απ’ όλους τους ανθρώπους που το κάνουν, γιατί διάλεξαν εμένα;» είχε δηλώσει τότε το κοριτσάκι, που απαλλάχθηκε από το δικαστήριο, όταν η μητέρα της συμφώνησε να πληρώσει 2.000 δολάρια στην RIAA.

«Δεν μας αρέσει που παίζουμε τους κακούς, αλλά θέλουμε να στείλουμε ένα ηχηρό μήνυμα πως δεν είσαι ανώνυμος όταν κατεβάζεις μουσική, και πως η παράνομη αυτή πράξη έχει συνέπειες» δήλωνε τότε η οργάνωση, με νωπές τις μνήμες από τη νίκη ενάντια στο Napster.

62.500 δολάρια το… τραγούδι
Εικοσιτέσσερα τραγούδια, μεταξύ των οποίων επιτυχίες των No Doubt, Linkin Park και Aerosmith κατέβασε συνολικά η Jammie Thomas-Rasset, η πρώτη κατηγορούμενη που βρέθηκε απέναντι στις δισκογραφικές εταιρείες σε αμερικανικό δικαστήριο. Εικοσιτέσσερα τραγούδια για τα οποία η 32χρονη… κακοποιός κλήθηκε να πληρώσει 1,5 εκατομμύριο δολάρια, αφού πρώτα πέρασε πέντε χρόνια –από το 2005 μέχρι το 2010– μεταξύ δικαστηρίων, δικηγορικών γραφείων και εφετείων. Η υπόθεσή της έγινε λήμμα στη Wikipedia αλλά και θέμα σε περισσότερα από πενήντα χιλιάδες blog και sites, τα οποία αποκαλούν την Thomas-Rasset, μητέρα τεσσάρων παιδιών, “the download martyr”.

Ή μήπως 22.500 δολάρια το τραγούδι;
Έκπτωση στην… αρχική τιμή, εκείνη που κλήθηκε τελικά να πληρώσει η Thomas-Rasset, έκανε το ομοσπονδιακό δικαστήριο στον δεύτερο κατηγορούμενο που κλήθηκε ποτέ σε δίκη, για τον ίδιο λόγο. Το όνομά του ήταν Joel Tenenbaum, και η ηλικία του μόλις 25 ετών. Ο κατηγορούμενος είχα κατεβάσει περισσότερα από 800 τραγούδια από το 1999 έως το 2007, αν και η μήνυση από τις εταιρείες επικεντρώθηκε τελικά μόλις σε τριάντα. Η απόφαση βγήκε καταδικαστική για τον Tenenbaum, ο οποίος κλήθηκε να πληρώσει 675.000 δολάρια σε τέσσερις συνασπισμένες δισκογραφικές. 

Δεν τα βάζεις με τους πειρατές!
Μπορεί στην άλλη όχθη του Ατλαντικού οι δισκογραφικές εταιρείες να κερδίζουν την μία μετά την άλλη δίκη, στην Ευρώπη, όμως, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, και το κυνήγι των «παρανόμων» δεν λαμβάνει τις ίδιες διαστάσεις –τουλάχιστον όχι όσον αφορά μεμονωμένες περιπτώσεις πολιτών που κατεβάζουν τραγούδια στον υπολογιστή τους. Η περίπτωση του σουηδικού Pirate Bay είναι χαρακτηριστική: οι δημιουργοί του καταδικάστηκαν σε ένα χρόνο φυλάκισης και πρόστιμο 2,8 εκατομμυρίων ευρώ, δημιούργησαν, όμως, μια αλυσιδωτή αντίδραση που είχε ως αποτέλεσμα, μεταξύ πολλών άλλων, την δημιουργία και εκλογή ενός κόμματος που υποστήριζε στην ευρωβουλή την δωρεάν διακίνηση της μουσικής.

Το PirateBay.org αγοράστηκε τελικά από σουηδική εταιρεία ανάπτυξης λογισμικού για τα διπλά χρήματα του περιβόητου προστίμου και η μισή Ευρώπη αγόρασε τα μαύρα μπλουζάκια με την λευκή πειρατική κασέτα.