Πρώτη μου φορά που τρελαίνομαι και η φιλία των λαών

Αν είχα 1 ευρώ για κάθε φορά που ένας έλληνας επέστρεψε απ’ την Τουρκία και είπε: “οι λαοί δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα.”
Πρώτη μου φορά που τρελαίνομαι και η φιλία των λαών
Ήταν λίγο καιρό αφότου είχε κυκλοφορήσει το πρώτο single των ONE με τίτλο “Πρώτη μου φορά” όταν ένας φίλος με ρώτησε αν τους είχα δει. Αν είχα δει, δηλαδή, το βίντεο-κλιπ του τραγουδιού που εισήγαγε τον όρο “μπόι-μπαντ” στο ελληνικό λεξιλόγιο. Δε θυμάμαι τι του απάντησα ακριβώς, υποθέτω ένα απλό “ναι”, αλλά θυμάμαι πολύ καλά την αντίδρασή του αμέσως μετά, όταν κατάλαβε ότι γνωρίζω σε τι πράγμα αναφέρεται. Έγινε κάπως έτσι: κάλυψε το μέτωπό του με το χέρι γουρλώνοντας συγχρόνως τα μάτια του κι αφού σχημάτισε έναν ακραίο μορφασμό αποτροπιασμού με τους μύες του προσώπου του στην τσίτα, ξεστόμισε τη φράση: “Μα@#$%%%%!!! Ντράπηκα για λογαριασμό τους!”

Το θυμήθηκα τώρα αυτό, όχι τόσο για να μειώσω την αξία των ONE τους οποίους, ούτως ή άλλως, τους έχει κρίνει η ιστορία, όσο για να φέρω στο φως μία ανακάλυψη που μπορεί να μη σημαίνει τίποτε, μπορεί όμως, και να σημαίνει τα πάντα...

Όλοι γνωρίζουμε ότι το διεθνές σύμβολο για τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας είναι η λέξη “φιλότιμο”, μια λέξη αμιγώς ελληνικού χαρακτήρα, αφού πρόκειται για λέξη-λάστιχο, την οποία μπορεί ο κάθε έλληνας να φέρνει στα μέτρα του κάθε φορά που τη χρησιμοποιεί.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η χρήση της στην περίπτωση που κάποιος αγωνίζεται στα όρια των δυνατοτήτων του οι οποίες, όμως, δεν είναι αρκετές για να χαρακτηριστεί “καλός”. Επειδή δεν είναι και “κακός”, ή επειδή εμείς δε θέλουμε να γίνουμε “κακοί”, αποκαλείται “φιλότιμος” και ξεμπερδεύουμε. Είναι με λίγα λόγια μια αρκετά ακριβής (και ακριβοδίκαιη θα έλεγα) περιγραφή της ακίνδυνης μετριότητας, εκείνης που συνοδεύεται απ’ την απαραίτητη σεμνότητα ώστε να μην απειλεί τους καλύτερους ούτε να υπενθυμίζει στους χειρότερους τη σκατένια φάση τους. Ένα χτυπητό τέτοιο παράδειγμα απ’ τη δημοφιλή μας κουλτούρα θα μπορούσε να είναι, χμμμ... ας πούμε... ο Τάσος Πάντος.

Είναι άλλες φορές πάλι, που ο χαρακτηρισμός “φιλότιμος” έχει ευθέως αρνητικό πρόσημο, όπως π.χ. όταν λέμε για κάποιον: “είναι μωρέ φιλότιμος και τον κοροϊδεύουνε”. Και να που η απόσταση απ’ το “καλοπροαίρετος” μέχρι το “κορόιδο” γίνεται μόλις 9 γράμματα δρόμος. Ο έλληνας βέβαια, αν και υπερήφανα φιλότιμος, δεν πιάστηκε ποτέ του κορόιδο, ιδιαίτερα από (sic) αμερικανάκια και (sic) κουτόφραγκους. Τον εξαπάτησαν κι αυτό είναι διαφορετικό, γιατί το κορόιδο μπαίνει μόνο του στη φάκα, ενώ ο εξαπατημένος ξυπνά μια μέρα και η φάκα βρίσκεται, ως διά μαγείας, γύρω του. Φυσικά, πάντα βγαίνει με κάποιον τρόπο και, μάλιστα, αλώβητος, όπως μπήκε… ή μάλλον, όπως ήταν όταν τον έπιασαν στον βαθύ τον ύπνο (σιέστα, μεξικανιστί) και του τη φόρεσαν σομπρέρο: μία ακίνδυνη μετριότητα, χωρίς, όμως, την χρήσιμη σεμνότητα, ώστε να τον αφήσουν ήσυχο, καλοί και κακοί, να βράσει στο ζουμί του.

Τέλος πάντων, μιας και μίλησα για ελληνικό φιλότιμο, θυμήθηκα που, πρόσφατα, διάβασα μια είδηση η οποία, κυριολεκτικά, με συγκλόνισε. Αντιγράφω απ’ το σχετικό δημοσίευμα:

ΖΕΥΓΑΡΙ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΛΗΡΩΣΕ ΤΟ ΜΕΡΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΠ’ ΤΟ ΧΡΕΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - Σύμφωνα με έγκυρες πηγές, σήμερα το πρωί, ένα ζευγάρι ελλήνων εμφανίστηκε στα γραφεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στη Φρανκφούρτη για να καταθέσει το ποσό των 63.636 ευρώ, το συνολικό μερίδιο και των δυο τους, όπως υπολόγισαν, απ’ το τρέχον ελληνικό χρέος. Αφού ξεπέρασαν την αρχική τους έκπληξη, οι αρμόδιοι υπάλληλοι εξήγησαν στους ευσυνείδητους συμπολίτες τους ότι δε μπορούν να αποδεχτούν την προσφορά παρά μόνο ως συμβολική κίνηση για την ανάδειξη του φλέγοντος ζητήματος των χρεών των ευρωπαϊκών κρατών. Συνεπώς, πρότειναν η κατάθεση να γίνει στον κοινωφελή φορέα “Portal für Kultur” που δραστηριοποιείται, μεταξύ άλλων, στη μελέτη και τον εορτασμό των αδιαμφισβήτητων ελληνικών καταβολών του σημερινού ευρωπαϊκού πολιτισμού. Εκ μέρους του προτεινόμενου φορέα το ποσό παρέλαβε η κυρία Ντανιέλα Φρόιντενμπεργκερ η οποία, αφού έδωσε την απόδειξη στο ζευγάρι των ελλήνων, τους ευχαρίστησε για τη συμβολική αυτή κίνηση, υπογραμμίζοντας ότι “υπάρχει φιλία μεταξύ των λαών και η πολιτική είναι αυτή που διχάζει τους ανθρώπους και υποβιβάζει τους λαούς”.

Νομίζω πως αυτό το τελευταίο, το απόσταγμα λαϊκής σοφίας δηλαδή, θα μπορούσε να ‘χει βγει από ελληνικό στόμα. Θυμάμαι τον μακαρίτη τον παππού μου που, όταν επισκέφθηκε την γεννέτειρά του την Αδριανούπολη (ή Εντίρνε), έτυχε εκεί μιας πραγματικά εγκάρδιας υποδοχής απ’ τους τούρκους και όλοι μαζί συμφώνησαν ότι (sic) “οι λαοί δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα”. Το ότι εκστομίστηκε αυτό από μια γερμανίδα σε μια τόσο φορτισμένη στιγμή, είναι ενδεικτικό της πανανθρώπινης απέχθειας για την πολιτική και της ανιδιοτελούς αγάπης που σιγοβράζει μεταξύ των λαών και θα φούντωνε και θα ‘καιγε το σύμπαν μέσα σε μια κόλαση αγάπης —“Κόλαση Αγάπης”; Χμμμ, νομίζω ότι μόλις βρήκα τίτλο για το επόμενο best-of του Γιάννη Πάριου— αν οι πολιτικοί δεν συνωμοτούσαν κάτω απ’ τα ψηλά καπέλα τους ώστε να την κρατούν σε καταστολή.

Εντάξει, εντάξει... η παραπάνω είδηση δεν είναι 100% αληθινή. Το ζεύγος Τσολάκογλου δεν υπάρχει. Αν υπήρχε όμως; Ποιο θα ήταν το συναίσθημα που θα κατακυρίευε τους απανταχού συμπατριώτες τους πέρα απ’ τα προφανή: οργή, αγανάκτηση, περιφρόνηση και σιχασιά; Εδώ είναι το σημείο που επιστρέφω στην ανακάλυψη για την οποία μίλησα πιο πάνω, λίγο μετά την αναφορά μου στους ONE και τον παλιό μου φίλο που ντράπηκε για λογαριασμό τους. Λοιπόν, για να μη μακρυγορήσω κι άλλο, νομίζω ότι οι συμπατριώτες του παραπάνω φανταστικού ζεύγους θα… “ντρέπονταν για λογαριασμό του”. Θα μου πείτε: ε, και; Που είναι η ανακάλυψη σ’ αυτό; Μια ζωή θυμάστε τη γιαγιά, τη μάνα ή τη θειά σας να σας λέει “ντρέπομαι για λογαριασμό σου” κι εσείς να σηκώνετε τους ώμους περιμένοντας να τελειώσει η κατσάδα και να συνεχίσετε τη ζωή σας.

Για να είμαι ειλικρινής δεν το έψαξα κιόλας, αλλά πιστεύω ότι αυτή είναι μια φράση που ίσως και να μην υπάρχει σε καμία άλλη γλώσσα του κόσμου. Σοβαρά… Και δεν εννοώ το “ντρέπομαι για σένα (επειδή υποτιμάς τον εαυτό σου)” ή “ντρέπομαι για σένα (επειδή σχετίζομαι μαζί σου)” κλπ. Εννοώ να νιώθει κανείς πραγματική, επώδυνη ντροπή για τις πράξεις κάποιου εντελώς άγνωστου ανθρώπου, οι οποίες δεν πρόκειται ποτέ και με κανένα τρόπο να συσχετιστούν μαζί του. Να νιώθει κανείς ντροπή επειδή θεωρεί ότι δεν τη νιώθει εκείνος που θα έπρεπε. Σκεφτείτε το λίγο. Ναι, μπορεί η προσομοίωση της ντροπής να μοιάζει το ίδιο βασανιστική με την αυθεντική, όμως σίγουρα δεν είναι. Έτσι, το μαρτύριο περνά κάποιος άλλος για εμάς κι η φάση μένει ανώδυνη για όλους. Φυσικά, για να δουλέψει ο μηχανισμός, πρέπει εμείς με τη σειρά μας να ντραπούμε για λογαριασμό κάποιου άλλου και ούτω καθεξής… έτσι ώστε κανείς μην μείνει ξεδιάντροπος. Ιδιοφυιές, έτσε;

Μπορούμε, νομίζω, να είμαστε βέβαιοι ότι οι ONE βίωσαν την ντροπή του φίλου μου με τον ίδιο έμμεσο τρόπο σε κάποια άλλη, ανύποπτη στιγμή μην αφήνοντας τη δεξαμενή της ντροπής να στερέψει και την συλλογική μας τσίπα να εξαντληθεί. Το πρόβλημα μας δεν είναι οι ONE, αλλά η ΟΝΕ, η οποία δε λέει ν’ αντιληφθεί το κόνσεπτ κι επιμένει να μας ζητά να ντραπούμε εμείς για δικό μας λογαριασμό. Την ίδια ώρα που εμείς επιμένουμε να ντρεπόμαστε για λογαριασμό τους περιμένοντας να ντραπούν εκείνοι για λογαριασμό μας, να κλείσει ο κύκλος της ντροπής να προχωρήσουμε. Πώς να γεφυρωθεί ένα τέτοιο, τόσο εξειδικευμένο πολιτισμικό χάσμα όταν ακόμη δεν έχει καν ανακαλυφθεί; Κάπως έτσι, οδηγούμαστε σε κάτι σαν κι αυτό που ο Χριστόφορος Μπαλαμπανίδης περιγράφει με την ερωτική φωνή του Γιάννη Πάριου στο δίσκο “Επίθεση Αγάπης” του 1991…

Φεύγω, ο χρόνος για μένα μετράει / Πρέπει να ζήσω και ποιος με κρατάει
220 βολτ / νιώθω στο κορμί να με χτυπούν / και όσοι με αγαπούν / συνωμοτούν / κι αποστάσεις κρατούν
Απόψε παίρνω φωτιά / τέρμα γκάζι για το πουθενά / παραιτούμαι και ψάχνω να βρω / κάτι πιο δυνατό
Όλα τριγύρω ωραία στημένα / Σε ένα παιχνίδι με στόχο εμένα

Να γιατί λατρεύω το στρατευμένο ελληνικό τραγούδι, για τη διαχρονικότητά του.

Ήταν φθινόπωρο του 2003, δύο μόλις χρόνια μετά την ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ, όταν ο Κωνσταντίνος Χριστοφόρου άφηνε τους ONE για να χαράξει το δικό του μοναχικό δρόμο, προαναγγέλλοντας έτσι τη διάλυσή τους. Δώδεκα χρόνια αργότερα, η Ελλάδα λίγο έλειψε να γίνει ο Κωνσταντίνος Χριστοφόρου της Νομισματικής Ένωσης και ν’ αντικατασταθεί, ίσως, από κάποιον που θα έπαιζε, αναγκαστικά, το ρόλο του Δήμου (Βαν;) Μπέκε. Ευτυχώς, όμως, ο κόσμος είχε ξαναδεί το έργο και ήξερε καλά τι θα συνέβαινε στην ΟΝΕ αν έβαζε μέσα κάποιον “φιλότιμο” Δήμο Μπέκε στη θέση του φλογερού Κωνσταντίνου Χριστοφόρου. Βέβαια, σύμφωνα με όσα μπορούμε να γνωρίζουμε, η διάλυση της ΟΝΕ δε θα μπορούσε να έρθει, απλώς και μόνο, με την αποχώρηση κάποιου Χριστοφόρου ή την έλευση κάποιου Μπέκε γιατί, στην ουσία, βρίσκεται στα χέρια του εμπνευστή της, του Γιώργου Θεοφάνους… Σταματώ εδώ αυτήν την περίεργη παρομοίωση γιατί δε φαίνεται να με βγάζει σε κάτι καινούργιο.

Απλώς, να σημειώσω ότι τελικά δεν κάναμε ούτε αυτό που ήθελαν οι ευρωπαίοι ούτε αυτό που έψαλλε κάποτε ο Γιαννάκης ο Πάριος. Μόνον απαντήσαμε επιστρατεύοντας μια άλλη αμιγώς ελληνική (γι’ αυτήν είμαι 100% σίγουρος) κι απολύτως αμετάφραστη έννοια: “Μισή ντροπή δική μας, μισή δική τους.”

Μπείτε στη συζήτηση

σχόλια

v