Glossa lanthanousa

Διάβαζα την παρέμβαση του γλωσσολόγου- σταρ Γιώργου Μπαμπινιώτη μέσω της οποίας, σε πρόσφατη ομιλία του, καταφέρθηκε κατά των greeklish επισημαίνοντας τον κίνδυνο που εγκυμονούν για την ελληνική γλώσσα.

«Θα έλεγα ότι σε ημέρες κρίσης θα πρέπει να σκύψουμε σε ό,τι καλύτερο διαθέτει αυτός ο τόπος, που είναι ο πολιτισμός μας, η παράδοση μας και με τον πιο εύγλωττο τρόπο η γλώσσα μας. Δεν είναι απλό εργαλείο η γλώσσα. Είναι ο πολιτισμός μας, είναι η ιστορία μας, είναι η σκέψη μας, είναι η νοοτροπία μας, είναι η ταυτότητά μας. Πάνω από όλα η γλώσσα είναι αξία», λάλησε ο πανεπιστημιακός.

Η αλήθεια είναι ότι η γλώσσα είναι σκέψη. Δύσκολα μπορείς να διανοηθείς μια έννοια που δεν ξέρεις ότι υπάρχει. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να δαιμονοποιήσουμε τις φόρμες της- ακόμη και αν αυτές οι φόρμες είναι τόσο αντιπαθείς όσο τα αντιαισθητικά greeklish. Ας μην σταθούμε στο ότι η μόδα των greeklish φθίνει εδώ και τρία- τέσσερα χρόνια και άρα δεν αποτελεί απειλή. Ας κρατήσουμε το νόημα των δηλώσεων Μπαμπινιώτη.  

Είτε το θέλουμε είτε όχι, η εξέλιξη είναι αμείλικτη και φυσικά αφορά και τη γλώσσα. Ή μάλλον αφορά τις ζωντανές γλώσσες, γιατί οι γλώσσες του μουσείου έχουν πάψει να αλλάζουν πολλά- πολλά χρόνια.

Σε αντίθεση με τον επιφανή γλωσσολόγο λοιπόν, εγώ πιστεύω ότι η ελληνική γλώσσα θα κινδυνεύσει μόνο αν συντηρητικοποιηθεί και μπει στο ψυγείο· αν δεν είναι ανοικτή σε αλλαγές που απαιτούν οι καιροί- αυτοί είναι σοφότεροι από τους ταγούς της γλωσσικής αυθεντικότητας.

Δηλαδή η γλωσσική μας παράδοση δεν έχει αξία; Είναι απλώς βάρος στην προσπάθειά μας να συμβαδίσουμε με το νέο; Ασφαλώς και όχι.

Tα αρχαία ελληνικά παραμένουν ένας εξαιρετικός τρόπος για να ακονίσεις το μυαλό σου, να καταλάβεις τη μηχανική της ορθής λογικής μέσα από τους μηχανισμούς του συντακτικού τους και ένα σωρό άλλα καλά. Τα ίδια ισχύουν και για την καθαρεύουσα γλώσσα του Παπαδιαμάντη Αυτά δεν σημαίνουν ότι πρέπει να χρησιμοποιούμε τα αρχαία στην καθομιλουμένη ή να αλληλογραφούμε στην καθαρεύουσα.  

Όπως έφτασε η ελληνική γλώσσα μέχρι εδώ, υπό την κατά καιρούς γκρίνια όσων επιχείρησαν να αντισταθούν στις αλλαγές, έτσι θα πάει και παρακάτω. Αν μας πιάσει μανία να την διαφυλάξουμε «όπως παλιά», θα την αποσύρουμε μόνοι μας από την κυκλοφορία και θα την συμβουλευόμαστε εγκυκλοπαιδικά.    

Η παρόρμηση να αντισταθούμε στις αλλαγές είναι ισχυρή και νομίζω αυτό εξηγείται. Όσο οι άνθρωποι μεγαλώνουν αναπτύσσουν δύο, μεταξύ πολλών άλλων, χαρακτηριστικά. Το πρώτο είναι ότι αγχώνονται με τα πράγματα που αλλάζουν, καθώς νιώθουν ότι δεν θα μπορούν να τα παρακολουθήσουν τόσο εύκολα. Το δεύτερο είναι ότι έχουν την τάση να πιστεύουν ότι «παλιά ήταν καλύτερα»- όλα τα παλιά: τα αυτοκίνητα, οι καρέκλες, τα παιχνίδια, οι άνθρωποι, τα συναισθήματα. Όσο παλιότερα τόσο καλύτερα.   

Οι αλλαγές στη γλώσσα προσλαμβάνονται ως αλλαγές στην «παράδοση», στο κατ΄ εξοχήν πεδίο που «πρέπει» να μείνει αμόλυντο από την αλλαγή. Ότι δεν λυγίζει, έρχεται η ώρα που σπάει. Ας έχουμε το νου μας, αλλά ας μην φοβόμαστε τις αλλαγές. Οι αλλαγές είναι αυτό που θα συμβεί.