Μία μοναδική περιήγηση στην άγνωστη Τήνο
Ελάτε μαζί μας για μια περιήγηση στο άγνωστο «πρόσωπο» της Τήνου, αυτό με τα χωριά-φαντάσματα, τα κάστρα, τα τείχη και τους θρύλους αιώνων.
Οι περισσότεροι έχουν ταυτίσει το νησί της Τήνου με την εκκλησία της Παναγίας. Κάποιοι άλλοι, λιγότεροι, με την καταπληκτική της ενδοχώρα. Ελάχιστοι όμως είναι εκείνοι που γνωρίζουν ότι το νησί διαθέτει ένα μεγάλο αριθμό οικισμών, χωριών και κάστρων που έχουν εγκαταλειφθεί, και τα οποία προσφέρουν στον επισκέπτη ευκαιρίες για έναν διαφορετικό περιηγητικό τουρισμό.
Παρέα με το tinoslife.gr ανακαλύψτε αυτές τις χαμένες στο χρόνο ομορφιές. Το νησί στις αρχές του 19ου αιώνα είχε περισσότερα από 60 χωριά. Από αυτά, υπάρχουν σήμερα λίγο παραπάνω από τα μισά. Τα υπόλοιπα έχουν εγκαταλειφθεί τους τελευταίους δύο αιώνες και το μόνο που απομένει είναι τα κουφάρια των σπιτιών και ίσως κάποιο ξεχασμένο κουτάλι ή ένα μαγειρικό σκεύος θαμμένο κάτω από τα ερείπια.
Ακολουθώντας τις συμβουλές του tinoslife ανακαλύπτουμε ένα σχετικά καλοδιατηρημένο χωριό που εγκαταλείφθηκε λίγο μετά το Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, το οποίο ονομάζεται Ισμαήλ. Βρίσκεται σε μία χαράδρα στο δρόμο προς το στενό της Άνδρου και δεν είναι ορατό από θαλάσσης. Οι κάτοικοί του στην πλειοψηφία τους μετακινήθηκαν προς τον Πύργο, αλλά και στα μικρότερα γειτονικά χωριά: τον Μαρλά και το Μαμάδο.
Ακολουθώντας τον καινούργιο δρόμο από τα Πλατειά προς την Αετοφωλιά, ένας παρατηρητικός επισκέπτης ανακαλύπτει τα σημάδια μικρών οικισμών με πιο αναγνωρίσιμο αυτό της Κόρης Πύργου. Αν και υπάρχουν αναφορές για τη μεσαιωνική του προέλευση, κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά πότε χρονολογείται ο συγκεκριμένος οικισμός. Πρέπει να σημειωθεί, ότι στην περιοχή αυτή, άγνωστη για τους περισσότερους, είχε αναπτυχθεί ένα δίκτυο τεσσάρων πύργων, οι οποίοι ήλεγχαν τη θαλάσσια κίνηση στις βορεινές παραλίες του νησιού.
Στη συντριπτική τους πλειοψηφία όμως, τα ερειπωμένα χωριά βρίσκονται στο μεγάλο τετράγωνο που ξεκινά από την Περάστρα, ανεβαίνει προς τον Κάμπο, συνεχίζει στον Κτικάδο και στον Τριπόταμο και από εκεί μέσω Καρυάς, ανεβαίνει το Εξώμβουργο και καταλήγει στο Φαλατάδο. Ακόμα και από την δημοσιά φαίνονται κάποια ερείπια, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά τα απομεινάρια χωριών που είχαν ακμάσει στο παρελθόν, αλλά έπεσαν θύματα της μετανάστευσης. Τα μόνα κτίσματα που στέκουν καλοδιατηρημένα είναι οι εκκλησιές, οι οποίες έχουν περάσει στην επίβλεψη ιδιωτών ή μεγαλύτερων ενοριών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Αγία Φωτεινή στον Καλουμενάδο, μία καταπληκτική βασιλική, η οποία ανοίγει την είσοδό της λίγες φορές το χρόνο για να λειτουργηθεί.
Αν θέλετε να ανακαλύψτε αυτό το άγνωστο κομμάτι του νησιού, ξεκινήστε από το χωριό Κρόκος, από όπου δέκα λεπτά με τα πόδια βρισκόταν το χωριό Λάζαρος. Κατηφορίστε προς την Καλλονή - περίπου δέκα λεπτά με τα πόδια από εκεί, ήταν τα χωριά Μαστρομαρκάδος και Πάρλας. Απέναντι, μετά την Αετοφωλιά, ήταν η Κουναριά. Στο απέναντι βουνό, ανηφορίζοντας προς την κατεύθυνση της πόλης, θα δείτε μία ταμπέλα με τα ονόματα δύο χωριών. Το ένα από αυτά είναι τα Μοναστήρια, ένα χωριό από το οποίο έχει απομείνει σε καλή κατάσταση μόνο η εκκλησία. Στις όχθες του Μεγάλου Ποταμού της Αγάπης ήταν το ομώνυμο χωριό, ο Μεγάλος Ποταμός.
Ανηφορίζετε πλέον το δρόμο προς την Χώρα, περνάτε το χωριό Ξυνάρα και φθάνετε στη διασταύρωση που οδηγεί προς τα Έξω μέρη. Ακολούθηστε την κατεύθυνση προς την Χώρα. Εκεί κοντά στον Χατζηράδο, ήταν ο Απεργάδος και ο Μοδενάδος. Συνεχίστε τον δρόμο προς τον Κτικάδο και θα συναντήσετε το εγκαταλελειμμένο χωριό του Καλουμενάδου, όπου τα τελευταία χρόνια έχουν αναπαλαιωθεί κάποια λιγοστά σπίτια. Ακολουθήστε το μονοπάτι προς τον Τριπόταμο και θα βρεθείτε μπρος στα ερείπια του χωριού Σμουρδιά.Το πιθανότερο είναι ότι οι κάτοικοί του στην διάρκεια του 19ου αιώνα μετακινήθηκαν προς τον Τριπόταμο και τη Χώρα της Τήνου.
Στο νοητό άξονα των χωριών Τριποτάμου-Μουντάδου, βρίσκονται δεκάδες εγκαταλελειμμένα χωριά. Κοντά στον οικισμό του Σμπειράδου βρισκόταν το χωριό Ναζάδος και άνω του Τριποτάμου το χωριό Σγαλάδος. Μεταξύ του Μουντάδου και της Καρυάς ήταν τα χωριά Λεοντάδος, Κομνιάδος και Φιλιπάδος, ενώ απέναντι και πάνω από την Καρυά ήταν ο Μικράδος και ο Μαστρομαρκάδος. Ακολουθώντας τη βορεινή διαδρομή, θα βρεθείτε στο χωριό του Αλατώδους, δυτικά του οποίου ήταν ο Καθολικάδος και ανατολικά ο Βλασσάδος.
Όπως αναφέρει το tinoslife.gr, όλα τα εγκαταλειμμένα χωριά «κυκλώνουν» το βραχώδη βράχο του Εξώμβουργου. Εκεί, βρίσκονταν από την αρχαιότητα μέχρι τα πρώτα χρόνια της τουρκοκρατίας η «καρδιά» του νησιού. Η πόλη του Εξωμβούργου κτισμένη κοντά στο Κάστρο, ήταν το διοικητικό και πολιτικό κέντρο του νησιού, από το 1715 έως το 1740.
Tα ίχνη του τείχους είναι εμφανή και δίνουν μία ερμηνεία στο γιατί το κάστρο ή Μπούργκο ήταν ο ύστατος ελλαδικός χώρος που πέρασε στην οθωμανική κατοχή. Τα τείχη, αρμονικά δεμένα με το γρανίτη του βράχου, ακολουθούν τη ροή του δίνοντας ακόμα και σήμερα στον επισκέπτη ένα συναίσθημα ελέγχου των βασικών θαλάσσιων δρόμων του Αιγαίου, που θα ακολουθούσε κάθε επίδοξος εισβολέας . Από την ακμάζουσα πόλη του παρελθόντος, έχουν απομείνει τρείς εκκλησίες, πηγάδια και στοές, αλλά και μπόλικοι θρύλοι. Ένας από αυτούς έκανε λόγο για την ύπαρξη μίας σήραγγας, που ξεκινούσε από εκεί και που διέσχιζε κάθετα το νησί, για να καταλήξει στο σπήλαιο των Γαστριών το οποίο βρίσκεται στην παραλία των Κιονίων. Μάλιστα ο θρύλος έκανε λόγο για τρία χρυσά αγάλματα, τα οποία είχαν κρύψει οι Ενετοί και που δεν πρόλαβαν να πάρουν μαζί τους λόγω της αιφνιδιαστικής και απόλυτα αστυνομευόμενης αποχώρησης τους, μετά τη συνθήκη παράδοσης με τους Οθωμανούς.
Παρέα με το tinoslife.gr ανακαλύψτε αυτές τις χαμένες στο χρόνο ομορφιές. Το νησί στις αρχές του 19ου αιώνα είχε περισσότερα από 60 χωριά. Από αυτά, υπάρχουν σήμερα λίγο παραπάνω από τα μισά. Τα υπόλοιπα έχουν εγκαταλειφθεί τους τελευταίους δύο αιώνες και το μόνο που απομένει είναι τα κουφάρια των σπιτιών και ίσως κάποιο ξεχασμένο κουτάλι ή ένα μαγειρικό σκεύος θαμμένο κάτω από τα ερείπια.
Ακολουθώντας τις συμβουλές του tinoslife ανακαλύπτουμε ένα σχετικά καλοδιατηρημένο χωριό που εγκαταλείφθηκε λίγο μετά το Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, το οποίο ονομάζεται Ισμαήλ. Βρίσκεται σε μία χαράδρα στο δρόμο προς το στενό της Άνδρου και δεν είναι ορατό από θαλάσσης. Οι κάτοικοί του στην πλειοψηφία τους μετακινήθηκαν προς τον Πύργο, αλλά και στα μικρότερα γειτονικά χωριά: τον Μαρλά και το Μαμάδο.
Ακολουθώντας τον καινούργιο δρόμο από τα Πλατειά προς την Αετοφωλιά, ένας παρατηρητικός επισκέπτης ανακαλύπτει τα σημάδια μικρών οικισμών με πιο αναγνωρίσιμο αυτό της Κόρης Πύργου. Αν και υπάρχουν αναφορές για τη μεσαιωνική του προέλευση, κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά πότε χρονολογείται ο συγκεκριμένος οικισμός. Πρέπει να σημειωθεί, ότι στην περιοχή αυτή, άγνωστη για τους περισσότερους, είχε αναπτυχθεί ένα δίκτυο τεσσάρων πύργων, οι οποίοι ήλεγχαν τη θαλάσσια κίνηση στις βορεινές παραλίες του νησιού.
Στη συντριπτική τους πλειοψηφία όμως, τα ερειπωμένα χωριά βρίσκονται στο μεγάλο τετράγωνο που ξεκινά από την Περάστρα, ανεβαίνει προς τον Κάμπο, συνεχίζει στον Κτικάδο και στον Τριπόταμο και από εκεί μέσω Καρυάς, ανεβαίνει το Εξώμβουργο και καταλήγει στο Φαλατάδο. Ακόμα και από την δημοσιά φαίνονται κάποια ερείπια, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά τα απομεινάρια χωριών που είχαν ακμάσει στο παρελθόν, αλλά έπεσαν θύματα της μετανάστευσης. Τα μόνα κτίσματα που στέκουν καλοδιατηρημένα είναι οι εκκλησιές, οι οποίες έχουν περάσει στην επίβλεψη ιδιωτών ή μεγαλύτερων ενοριών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Αγία Φωτεινή στον Καλουμενάδο, μία καταπληκτική βασιλική, η οποία ανοίγει την είσοδό της λίγες φορές το χρόνο για να λειτουργηθεί.
Αν θέλετε να ανακαλύψτε αυτό το άγνωστο κομμάτι του νησιού, ξεκινήστε από το χωριό Κρόκος, από όπου δέκα λεπτά με τα πόδια βρισκόταν το χωριό Λάζαρος. Κατηφορίστε προς την Καλλονή - περίπου δέκα λεπτά με τα πόδια από εκεί, ήταν τα χωριά Μαστρομαρκάδος και Πάρλας. Απέναντι, μετά την Αετοφωλιά, ήταν η Κουναριά. Στο απέναντι βουνό, ανηφορίζοντας προς την κατεύθυνση της πόλης, θα δείτε μία ταμπέλα με τα ονόματα δύο χωριών. Το ένα από αυτά είναι τα Μοναστήρια, ένα χωριό από το οποίο έχει απομείνει σε καλή κατάσταση μόνο η εκκλησία. Στις όχθες του Μεγάλου Ποταμού της Αγάπης ήταν το ομώνυμο χωριό, ο Μεγάλος Ποταμός.
Ανηφορίζετε πλέον το δρόμο προς την Χώρα, περνάτε το χωριό Ξυνάρα και φθάνετε στη διασταύρωση που οδηγεί προς τα Έξω μέρη. Ακολούθηστε την κατεύθυνση προς την Χώρα. Εκεί κοντά στον Χατζηράδο, ήταν ο Απεργάδος και ο Μοδενάδος. Συνεχίστε τον δρόμο προς τον Κτικάδο και θα συναντήσετε το εγκαταλελειμμένο χωριό του Καλουμενάδου, όπου τα τελευταία χρόνια έχουν αναπαλαιωθεί κάποια λιγοστά σπίτια. Ακολουθήστε το μονοπάτι προς τον Τριπόταμο και θα βρεθείτε μπρος στα ερείπια του χωριού Σμουρδιά.Το πιθανότερο είναι ότι οι κάτοικοί του στην διάρκεια του 19ου αιώνα μετακινήθηκαν προς τον Τριπόταμο και τη Χώρα της Τήνου.
Στο νοητό άξονα των χωριών Τριποτάμου-Μουντάδου, βρίσκονται δεκάδες εγκαταλελειμμένα χωριά. Κοντά στον οικισμό του Σμπειράδου βρισκόταν το χωριό Ναζάδος και άνω του Τριποτάμου το χωριό Σγαλάδος. Μεταξύ του Μουντάδου και της Καρυάς ήταν τα χωριά Λεοντάδος, Κομνιάδος και Φιλιπάδος, ενώ απέναντι και πάνω από την Καρυά ήταν ο Μικράδος και ο Μαστρομαρκάδος. Ακολουθώντας τη βορεινή διαδρομή, θα βρεθείτε στο χωριό του Αλατώδους, δυτικά του οποίου ήταν ο Καθολικάδος και ανατολικά ο Βλασσάδος.
Όπως αναφέρει το tinoslife.gr, όλα τα εγκαταλειμμένα χωριά «κυκλώνουν» το βραχώδη βράχο του Εξώμβουργου. Εκεί, βρίσκονταν από την αρχαιότητα μέχρι τα πρώτα χρόνια της τουρκοκρατίας η «καρδιά» του νησιού. Η πόλη του Εξωμβούργου κτισμένη κοντά στο Κάστρο, ήταν το διοικητικό και πολιτικό κέντρο του νησιού, από το 1715 έως το 1740.
Tα ίχνη του τείχους είναι εμφανή και δίνουν μία ερμηνεία στο γιατί το κάστρο ή Μπούργκο ήταν ο ύστατος ελλαδικός χώρος που πέρασε στην οθωμανική κατοχή. Τα τείχη, αρμονικά δεμένα με το γρανίτη του βράχου, ακολουθούν τη ροή του δίνοντας ακόμα και σήμερα στον επισκέπτη ένα συναίσθημα ελέγχου των βασικών θαλάσσιων δρόμων του Αιγαίου, που θα ακολουθούσε κάθε επίδοξος εισβολέας . Από την ακμάζουσα πόλη του παρελθόντος, έχουν απομείνει τρείς εκκλησίες, πηγάδια και στοές, αλλά και μπόλικοι θρύλοι. Ένας από αυτούς έκανε λόγο για την ύπαρξη μίας σήραγγας, που ξεκινούσε από εκεί και που διέσχιζε κάθετα το νησί, για να καταλήξει στο σπήλαιο των Γαστριών το οποίο βρίσκεται στην παραλία των Κιονίων. Μάλιστα ο θρύλος έκανε λόγο για τρία χρυσά αγάλματα, τα οποία είχαν κρύψει οι Ενετοί και που δεν πρόλαβαν να πάρουν μαζί τους λόγω της αιφνιδιαστικής και απόλυτα αστυνομευόμενης αποχώρησης τους, μετά τη συνθήκη παράδοσης με τους Οθωμανούς.
