Ντοκουμέντα μνήμης για την επέτειο του '40

Αθήνα, 28 Οκτωβρίου 1940. Ένα τελεσίγραφο καταφθάνει από την Ιταλία κατευθείαν στα χέρια του έλληνα δικτάτορα – που τότε έφερε τίτλο Πρωθυπουργού – Ιωάννη Μεταξά στις τρεις τα ξημερώματα. Το τηλεγράφημα ζητούσε από την Ελλάδα να επιτρέψει την ελεύθερη διέλευση του ιταλικού στρατού από τη μεθόριο για να καταλάβει στρατηγικά σημεία του τότε Βασιλείου της Ελλάδος.

Ο Μεταξάς στράφηκε στον ιταλό πρέσβη που του παρέδωσε το τελεσίγραφο και του είπε στα γαλλικά – την επίσημη δηλαδή γλώσσα της διπλωματίας – «Alors, c’ est la guerre» (Λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμο). Όπως έγραψε ο ίδιος ο πρέσβης στα απομνημονεύματά του, εκείνος του απάντησε πως ο πόλεμος θα μπορούσε να αποφευχθεί. «Μου απάντησε ΟΧΙ. Του πρόσθεσα ότι “αν ο στρατηγός Παπάγος…”, μα ο Μεταξάς με διέκοψε και μου είπε “ΟΧΙ”. Έφυγα υποκλινόμενος με τον βαθύτερο σεβασμό», γράφει ο πρέσβης.

Από εκείνη τη στιγμή, η Ελλάδα είχε γίνει ένας από τους «παίκτες» του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ακολούθησαν μάχες στην ελληνοαλβανική μεθόριο, νίκες και ήττες στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο, τραγούδια της Βέμπο, η έλευση των Γερμανών, τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής, τα κρατητήρια της Γκεστάπο στην Αθήνα και η Αντίσταση.

Και όχι μόνο: Παρελάσεις και συνθήματα, εκτελέσεις και συσσίτια, ουρές για μία φρατζόλα, η τιμή της οποίας εκτοξεύθηκε από τις 10 δραχμές στις… 153.000.000, σβάστικες στην Ακρόπολη, γελοιογραφίες και επίκαιρα ήταν οι εικόνες που χαρακτήρισαν μια σκληρή περίοδο για την Ελλάδα, μια περίοδο που ξεκίνησε από εκείνο το «Όχι» και κράτησε ως την απελευθέρωση.

Το κλίμα αυτής της εποχής προσπαθήσαμε να αποτυπώσουμε, μέσα από αρχειακό υλικό, φωτογραφίες και video της δεκαετίας του ’40 στην Ελλάδα, που αφηγούνται έναν πόλεμο και μια Κατοχή με τον πιο «εύγλωττο» τρόπο.

Δείτε παρακάτω τα video/ντοκιμαντέρ που εντοπίσαμε και στο Photogallery κάτω από τον τίτλο του δημοσιεύματος το σπάνιο φωτογραφικό υλικό από εκείνη την περίοδο.
(Πηγές φωτογραφιών: ΑΣΚΙ και Καθημερινή) 


Παραπάνω, θα δείτε πλάνα που τράβηξε κρυφά ο πρώην αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού και μετέπειτα επιχειρηματίας, Άγγελος Παπαναστασίου, και που αργότερα, στη Δίκη της Νυρεμβέργης αποτέλεσαν αποδεικτικά στοιχεία για τα γερμανικά εγκλήματα στην Ελλάδα κατά την Κατοχή.


Η Μηχανή του Χρόνου μας ταξιδεύει στον χρόνο και διηγείται το χρονικό της Κατοχής. Θα μάθετε για το έπος εναντίον του φασισμού των Ιταλών και των δυνάμεων του Άξονα, την αντίσταση των Ελλήνων και την εφιαλτική πολύχρονη νύχτα της κατοχής του 1940 από Ιταλούς, Γερμανούς και Βούλγαρους, τη δοσίλογη κυβέρνηση Τσολάκογλου και την άρνηση του Αρχιεπισκόπου Χρύσανθου να την ορκίσει.


Η εκπομπή του ΣΚΑΪ «Εμείς οι Έλληνες» αφηγείται μέσα από μαρτυρίες, πληροφορίες καθηγητών και Ιστορικών και αρχειακό υλικό το χρονικό του Ελληνοϊταλικού Πολέμου. Στο παρακάτω video, η ίδια εκπομπή ασχολείται με το επόμενο κεφάλαιο της ελληνικής Ιστορίας, την γερμανική εισβολή.




Ο ελληνοϊταλικός πόλεμος του ’40 μέσα από το κινηματογραφικό αρχείο του Πολεμικού Μουσείου.


Δείτε το ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ του Κωνσταντίνου Πιλάβιου «Heroes Fight Like Greeks» με την μουσική της Μαριέττας Φαφούτη.


Το αφιέρωμα του National Geographic, «1940-41: Ελλάδα, η Πρώτη Νίκη» με ελληνική αφήγηση, εξιστορεί τον ελληνοϊταλικό και ελληνογερμανικό πόλεμο καθώς και τη μάχη της Κρήτης.


«Αναζητώντας την χαμένη εικόνα» ονομάζεται το ντοκιμαντέρ της πάλαι ποτέ ΕΡΤ για την Κατοχή και παρουσιάζει οπτικοακουστικό αρχειακό υλικό από την είσοδο των γερμανικών στρατευμάτων στη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα, την ανάρτηση της ιταλικής και ναζιστικής σημαίας στην Ακρόπολη, καθώς και πλάνα κεντρικών αθηναϊκών κτιρίων που επιτάχθηκαν από τις δυνάμεις κατοχής – μαζί με πλάνα του Άγγελου Παπαναστασίου, που είδατε στο πρώτο video.


Σε αυτό το ντοκιμαντέρ προβάλλονται σκηνές της καθημερινής ζωής κατά τη διάρκεια της Κατοχής, όπως οι συγκοινωνίες με τα τραμ και τα γκαζοκίνητα λεωφορεία, το συσσίτιο και ο λιμός που εξολόθρευσε τον άμαχο πληθυσμό της πόλης με πλάνα από την περισυλλογή νεκρών από τους δρόμους. Περιλαμβάνονται πλάνα από το ανατιναγμένο κτίριο της Οργάνωσης (ΕΣΠΟ) από την ΠΕΑΝ (Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων) και από τις απεργίες και διαδηλώσεις της Αθήνας. Τέλος, θα δείτε πλάνα από εκτελέσεις Ελλήνων αλλά και παρελάσεις ταγμάτων ασφαλείας στο Καλλιμάρμαρο και τον Άγνωστο Στρατιώτη.