Δεσποινίς Μαργαρίτα: Απολαυστικός μονόλογος στο Χώρα

«Kαλησπέρα παιδιά. Όπως θα ξέρετε, είμαι η καινούργια σας δασκάλα, η δεσποινίς Μαργαρίτα. Στη γενική της δεσποινίδος Μαργαρίτας, όχι της ‘δεσποινίς’. Για όσους είναι οπτικοί τύποι, το γράφω και στον πίνακα».

Ήταν το 1975, που η Έλλη Λαμπέτη σύστησε στο ελληνικό κοινό το θεατρικό έργο “Δέσποινίς Μαργαρίτα” του Ρομπέρτο Ατάιντε.

To έργο, δυνατός μονόλογος όσο λίγοι, έχει γνωρίσει παγκόσμια επιτυχία κι αποτελεί την πλέον μεγάλη του Βραζιλιάνου συγγραφέα, παρά το γεγονός ότι ό ίδιος έγραψε 23 ακόμη έργα.

Η «Δεσποινίς Μαργαρίτα» είναι μία δασκάλα του Δημοτικού που στην αίθουσα διδασκαλίας ξετυλίγει τη διττή της ταυτότητα. Της δασκάλας, μα και της γυναίκας που εξουσιάζει.

Όταν ο Ατάιντε έγραψε αυτό τον τόσο ξεχωριστό μονόλογο, στην πατρίδα του τη Βραζιλία υπήρχε δικτατορία. Ίσως γι’ αυτό και το έργο έχει εμφανώς πολιτική διάσταση. Θα έλεγε κανείς ότι πρόκειται για μία αλληγορία πάνω στη δύναμη της εξουσίας, όπως τη συναντάμε στην κοινωνία, στην οικογένεια, στο σχολειό, στην εκκλησία, στο κράτος…

Πολλοί σπουδαίοι ηθοποιοί έχουν ερμηνεύσει τη Δεσποινίδα Μαργαρίτα: Η Ανί Ζιραντό, η Εστέλ Πάρσονς… Στην Ελλάδα εκτός από την Έλλη Λαμπέτη, η Θέμις Μπαζάκα, η Λήδα Πρωτοψάλτη, ο Γιώργος Μαρίνος, η Όλια Λαζαρίδου κ.α.

Στην παράσταση του Θεάτρου Χώρα, από τις 14 Δεκεμβρίου, με το ρόλο αναμετριέται με έξοχο αποτέλεσμα η Έφη Μουρίκη, υπό τη σκηνοθετική οδηγία του Πέτρου Ζούλια –που έχει δώσει μόνο επιτυχίες στα «μικρά σχήματα»-.

Να τι ο ίδιος σημειώνει:
«Είχα την τύχη να ζήσω ως μαθητής – θεατής εκείνη τη συγκλονιστική θεατρική εμπειρία με την Έλλη Λαμπέτη. Από τότε, πολλοί άξιοι ηθοποιοί, όπως ο Γιώργος Μαρίνος, η Θέμις Μπαζάκα, η ΌλιαΛαζαρίδου , μπήκαν στην σκηνική περιπέτεια της διδασκαλίας των μαθημάτων της ‘Δεσποινίδας Μαργαρίτας’. Ο μονόλογος παίχτηκε και ξαναπαίχτηκε σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου, αφήνοντας πάντα μοναδικές εντυπώσεις και δυνατές συγκινήσεις λόγω της βαθιάς ανθρωπιάς του.

Ένας κωμικοτραγικός κλόουν, η Δεσποινίδα Μαργαρίτα, ακροβατεί στο λογικό και στο παράλογο της ανθρώπινης ύπαρξης. «Παίζει» ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο, στην εξουσία και την ανατροπή της. Σαν ένας καλά εκπαιδευμένος σχοινοβάτης. Διδάσκει και διδάσκεται. Ματώνει και ματώνεται. Εξομολογείται. Λυτρώνει και λυτρώνεται, κλαίει και γελά. Αφήνεται να ζωγραφιστεί πάνω της όλη η γκάμα των ανθρώπινων συναισθημάτων. Και ως ένας τρελός σκηνικός δημιουργός ξυπνά το δικό της σκηνικό σύμπαν. Το φως και η χαρά εναλλάσσονται με το σκοτάδι, τη μοναξιά και την απόγνωση.

Μάθημα ζωής με σύνθετα αλλά και πολλά απλά νοήματα-μηνύματα, ο μονόλογος του Ατάιντε συγκλονίζει ακόμα και αποδεικνύεται και πάλι προφητικός και επίκαιρος. Η κατάρρευση του καπιταλιστικού συστήματος με ότι ηθικό και πνευματικό συμπαρέσυρε βρίσκεται εδώ σε αυτό το μονόλογο.

Προσπαθήσαμε να σβήσουμε από το κείμενο ό,τι μας φάνηκε ξεπερασμένο. Σταθήκαμε στη διπλή του ταυτότητα. Αυτή που πίσω από τον ένα άνθρωπο κρύβει ένα πλήθος ολόκληρο, ένα σύστημα. Πίσω από τη γνώση και τη λογική κρύβεται το ανθρώπινο ένστικτο και η παντοτινή ανάγκη του ανθρώπου να αγαπηθεί και να αγαπήσει.

Η Δεσποινίς Μαργαρίτα προσπαθεί λυσσαλέα να αναπαράξει ό,τι ξέρει αλλά ταυτόχρονα ανακαλύπτει ό,τι καινούριο η ζωή της αποκαλύπτει. Θέλει να προλάβει να «ζήσει» η Μαργαρίτα, γιατί κανένα σχολείο και καμία γνώση δεν έχει αξία και νόημα».