Φίλιππος Κουτσαφτής: Ο σκηνοθέτης του «Αρκαδία Χαίρε» μιλά στο in2life
Ο Φίλιππος Κουτσαφτής μιλά στο In2life για το «Αρκαδία Χαίρε», για την γοητεία των τόπων της Ελλάδας και για την βραδυφλεγή δύναμη των ντοκιμαντέρ.
Παλαιότερο των 360 ημερών
συνέντευξη στον Γιώργο Κόκουβα «Διαβάτη μην ζητάς εδώ στα Αρκαδικά βουνά τον θρύλο της αμέριμνης ζωής. Πέθανε ο Παν, και οι Σάτυροι δεν τριγυρνούν στα δάση. Γυμνό το Μαίναλο βωμός του παρελθόντος μοιάζει. Κι όμως θυμήσου. Πόσες φορές μας μήνυσες απαρνημένη φύση, Μια μέρα απ' την αγάπη σας ο Παν θα ξαναζήσει»
Ο Φίλιππος Κουτσαφτής και η κάμερά του, μόνιμοι διαβάτες των ελληνικών τόπων που αποπνέουν ιδιαίτερο μυστήριο και κουβαλούν φορτίο μεστό μύθων και ενέργειας, δεν έψαξε στα αρκαδικά βουνά (μόνο) για τον θρύλο της αμέριμνης ζωής. Δεκαπέντε χρόνια μετά την «Αγέλαστο Πέτρα», το ντοκιμαντέρ για την Ελευσίνα που διέγραψε και διαγράφει ακόμα την δική του επιτυχημένη πορεία, ο δημιουργός του επιστρέφει με το «Αρκαδία Χαίρε», μια απόπειρα να χωρέσουν σε 90 λεπτά όσα κρύβονται πίσω από την πορεία της Τεγέας στο χρόνο.
Από την πελοποννησιακή προϊστορία και την ρωμαϊκή εποχή που (ανα)γέννησε το αρκαδικό ιδεώδες μέχρι το Et in Arcadia ego του Poussin και την σημερινή βουκολική ησυχία στην καρδιά του Μοριά, η αύρα του τόπου γίνεται πρώτη ύλη για αυτή την ταινία που μπορούμε να απολαύσουμε ως τις 21 Οκτωβρίου στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος και στο Ααβόρα art cinema.
Το αρκαδικό ιδεώδες «Πολλοί τόποι κουβαλούν ένα φορτίο μύθων από την προϊστορία και την Ιστορία ως τη σύγχρονη εποχή. Στην περίπτωση της Αρκαδίας, υπάρχει ένα επιπλέον φορτίο: Αυτό που ήρθε από τον δυτικό κόσμο και τη Ρώμη, το ιδεώδες της “ευδαίμονος Αρκαδίας”», μας λέει ο δημιουργός του ντοκιμαντέρ, Φίλιππος Κουτσάφτης. «Είναι το ιδανικό που είχαν χάσει οι άνθρωποι ζώντας σε μεγάλες πολιτείες και ήθελαν να ξαναβρούν – η Αρκαδία γι’ αυτούς σήμαινε την αρμονία, το μέτρο, τον άδολο έρωτα. Όπως χάνουμε την αθωότητα της παιδικής ηλικίας όσο μεγαλώνουμε, έτσι κι αυτή η απώλεια συνδέθηκε με την έννοια της «Αρκαδίας» και επηρέασε τα πνευματικά και πολιτιστικά ρεύματα της Δύσης. Στην Ελλάδα δεν είναι και τόσο διαδεδομένη όσο στη Δύση – στην Ιταλία για παράδειγμα υπάρχει η Αρκαδική Ακαδημία της Ρώμης», μας λέει.
«Λίγη σημασία έχει πόσο συγκινείται ο σκηνοθέτης αν αυτό δεν μεταγράφεται στον θεατή» Ο Φίλιππος Κουτσαφτής δεν βιάστηκε να ολοκληρώσει τα ντοκιμαντέρ του. Η Ελευσίνα της «Αγέλαστου Πέτρας», όπως και η Αρκαδία του «Χαίρε Αρκαδία» μελετήθηκαν και καταγράφηκαν από τον φακό του για πολλά χρόνια – έως και δεκαετίες - έκαστη. «Δεν είμαι από αυτά τα μέρη, κατάγομαι από την Ζαγορά του Πηλίου. Για να προσεγγίσω αυτούς τους τόπους, επέλεξα να ξεκινήσω από την θέση της πλήρους άγνοιας. Αυτό που προσπάθησα, είναι να μεταφέρω ένα βίωμα μέσα από αυτό το έργο, γι’ αυτό άλλωστε και “μένω” πολλά χρόνια σε κάθε τόπο. Χωρίς αμφιβολία, αφού ολοκληρώνονται τα γυρίσματα, αλλάζει η αρχική αίσθηση που είχα για αυτά τα μέρη. Αλλά αυτό που μετρά είναι τι από αυτά περνά στην ταινία. Λίγη σημασία έχει πόσο συγκινείται ο σκηνοθέτης από την ενέργεια ενός τόπου αν αυτό δεν καταφέρει να μεταγραφεί και να μεταφερθεί στον θεατή», σημειώνει.
Η δύναμη του αφηγητή Κύριο χαρακτηριστικό και αναπόσπαστο κομμάτι του μυστηριακού λυρισμού των ντοκιμαντέρ του, είναι το ιδιότυπο πάντρεμα της εικόνας με την αφήγηση του ίδιου, με κείμενα σε ιδιαίτερα ποιητικά φορτισμένο προσωπικό τόνο. «Εικόνα και λόγος λειτουργούν αντιστικτικά, το ένα συμπληρώνει το άλλο. Το κείμενο είναι στην ουσία η συνέχεια του συλλογισμού που ξεκινά στην εικόνα. Κι επειδή υπάρχει από μέρους μου τόσο μακροχρόνια εμπλοκή με κάθε τόπο, δεν μπορεί παρά η αφήγηση να έχει μια προσωπική χροιά», εξομολογείται.
Μετά την Ελευσίνα και την Αρκαδία, τι; Κρήτη, μας αποκαλύπτει ο κινηματογραφιστής της «μυστηριακής» Ελλάδας. «Εδώ και δύο δεκαετίες, παρακολουθώ τον Ζάκρο στην ανατολική Κρήτη, τον οικισμό όπου ανακαλύφθηκε ένα μινωικό ανάκτορο. Βγήκε στην επιφάνεια από έλληνα αρχαιολόγο – σε αντίθεση με τα άλλα μυκυναϊκά ανάκτορα – και είναι κάτι το ασύλληπτο. Κατ’ αρχήν, με μάγεψε το φυσικό τοπίο. Καθώς πλησιάζεις, αποκαλύπτεται ξαφνικά μπροστά σου και είναι συγκλονιστικό. Ταυτόχρονα, παρακολουθώ και τη ζωή του μικρού χωριού στην άκρη του αρχαιολογικού χώρου», λέει ο κ. Κουτσαφτής για το αντικείμενο του επόμενου «χτυπήματός» του.
Η επιτυχία είναι μια υπόθεση… βραδυφλεγής Πώς μπορεί να επιβιώσει το ελληνικό ντοκιμαντέρ; Υπάρχει κοινό για το εγχώριο σινεμά τεκμηρίωσης; Η απάντηση για τον Φίλιππο Κουτσαφτή είναι καταφατική. «Υπάρχει κοινό, ναι, αλλά δεν είναι οι 18άρηδες που θα πάνε στο μούλτιπλεξ. Το κοινό που ήρθε, για παράδειγμα, να δει την Αγέλαστο Πέτρα πριν 15 χρόνια, ήταν ένα άλλο κοινό, που δεν πήγαινε καθημερινά στον κινηματογράφο, άνθρωποι που είχαν χρόνια να πάνε σινεμά και ήρθαν ειδικά για αυτή την ταινία. Είχε πάει αρκετά καλά, και μετά τις πρώτες εβδομάδες προβολής του «Χαίρε Αρκαδία» μπορώ να πω το ίδιο και γι’ αυτή τη δουλειά. Κατά τη γνώμη μου, όμως, δεν κρύβεται στα εισιτήρια η επιτυχία ενός ντοκιμαντέρ ή οποιουδήποτε έργου. Λειτουργούν βραδυφλεγώς, και όχι απαραίτητα εντός της αίθουσας. Υπάρχει το ζήτημα των αιθουσαρχών και των διανομέων σήμερα, που με δεκάδες ταινίες να περιμένουν, πρέπει να σε βγάλουν μετά από την πρώτη εβδομάδα προβολής», σημειώνει ο δημιουργός και ο «μύθος» που έχτισε σταδιακά η «Αγέλαστος Πέτρα» την περασμένη δεκαετία τον επιβεβαιώνει πανηγυρικά. «Είναι δύσκολοι καιροί και το κόστος των γυρισμάτων μεγάλο για τους κινηματογραφιστές, γι’ αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω το Κοινωφελές Ίδρυμα Μ. Στασινόπουλος-Βιοχάλκο που χρηματοδότησε την ταινία υπό αυτές τις συνθήκες», συμπληρώνει.
Info: Το ντοκιμαντέρ «Αρκαδία Χαίρε» προβάλλεται ως τις 21/10 στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος (20.00 και 21.30) και στο σινέ Ααβόρα (18.30, 20.30, 22.30). Ο Φίλιππος Κουτσαφτής υπογράφει την σκηνοθεσία, το σενάριο, τη διεύθυνση φωτογρταφίας και την παραγωγή, ενώ ο Κωνσταντίνος Βήτα υπογράφει τη μουσική και η Ιωάννα Σπηλιοπούλου το μοντάζ. Μάθετε περισσότερα για την ταινία στην επίσημη ιστοσελίδα της και δείτε παρακάτω το επίσημο trailer της.
Σύνοψη της ταινίας: Φυλακίζοντας στιγμές στην απέραντη γραμμή του χρόνου, αποτυπώνοντας αποσπασματικές εικόνες μιας ένθεης φύσης, συνυφαίνοντας μύθους αλλοτινούς και ιστορικές μαρτυρίες, σταχυολογώντας θραύσματα και ψιθύρους, το κινηματογραφικό βλέμμα επιχειρεί να καταγράψει την ταυτότητα ενός τόπου που συναντά και συναντιέται με τα μεγαλειώδη ερωτήματα της ζωής. Ο ναός της Αλέας Αθηνάς, το τέμενος του Gregory Markopoulos, το αλώνισμα, η περικαλλής Μουχλιώτισσα, ο βυσσινόκηπος, ο νεομάρτυρας Δημήτριος δεν αποτελούν παρά ψηφίδες και θραύσματα αυτού του τόπου, της Τεγέας, που διηγούνται του βίου το πέλαγος. «Αρκαδία χαίρε»: Μια περιπλάνηση σε έναν τόπο που ακόμα και σήμερα τον ακολουθεί ο μύθος μια αινιγματικής επιγραφής. Et in Arcadia ego: Μια συλλογή θραυσμάτων. Ένας χαιρετισμός, σύντομος κι αμφίθυμος, όπως το πέρασμα του δρομέα που διανύει τα μεσάνυχτα τον κάμπο της Τεγέας.
Όλες οι Ταινίες
100 χρόνια από τον Οδυσσέα
Ντοκιμαντέρ
Back to Black
Δράμα
Chungking Express
Κωμωδία
Club Zero
Θρίλερ
Detective Conan: Το μαύρο υποβρύχιο (με υπότιτλους)
Δράσης
Dune: Μέρος δεύτερο
Δράσης
Ennio - The maestro
Ντοκιμαντέρ
Flash Gordon
Δράσης
Ghostbusters: Η αυτοκρατορία του πάγου
Περιπέτεια
Kung Fu Panda 4 (μεταγλωττισμένη)
Δράσης
Poor Things
Κωμωδία
Sobibor
Θρίλερ
Stop making sense
Ντοκιμαντέρ
Take a Trip
Ντοκιμαντέρ
The Big Father
Δράμα
Winona
Κωμωδία
Αγνωστοι μεταξύ μας
Φαντασίας
Αμπιγκέιλ
Θρίλερ
Ανατομία μιας πτώσης
Αστυνομική
Αντίλαλος
Ντοκιμαντέρ
Απαγορευμένα παιχνίδια
Κωμωδία
Γκάρφιλντ: Γάτος με πέταλα (με υπότιτλους)
Περιπέτεια
Γκάρφιλντ: Γάτος με πέταλα (μεταγλωττισμένη)
Περιπέτεια
Γκοτζίλα x Κονγκ: Η νέα αυτοκρατορία
Δράσης
Δύο δάχτυλα μέλι 2
Κωμωδία
Εμφύλιος πόλεμος
Δράσης
Εξέλιξη
Κωμωδία
Επαγγελματίας υπνοβάτης
Κωμωδία
Επιστροφή στην εποχή των δεινοσαύρων (μεταγλωττισμένη)
Επ. Φαντασίας
Ευχή (μεταγλωττισμένη)
Περιπέτεια
Ζώνη ενδιαφέροντος
Δράμα
Ζωντανό πνεύμα
Δράμα
Η Αιώνια Λιακάδα ενός Καθαρού Μυαλού
Επ. Φαντασίας
Η αρπαγή
Δράμα
Η γη της επαγγελίας
Δράμα
Η περιπέτεια
Δράμα
Η Χίμαιρα
Περιπέτεια
Καμουφλάζ
Αστυνομική
Λεσβία
Ντοκιμαντέρ
Μην ανοίγεις την πόρτα
Φαντασίας
Να πεθαίνεις στα 30
Ντοκιμαντέρ
Ο κασκαντέρ
Δράσης
Ο μικρός Νικόλας: Τι περιμένουμε για να είμαστε ευτυχισμένοι; (μεταγλωττισμένη)
Κωμωδία
Ο Μύλος και ο σταυρός
Δράμα
Ο Χάρι Πότερ και η Κάμαρα με τα Μυστικά
Δράσης
Ο Χάρι Πότερ και ο Αιχμάλωτος του Αζκαμπάν
Δράσης
Ο χορός των φαντασμάτων (μεταγλωττισμένη)
Κωμωδία
Οι αντίπαλοι
Δράμα
Οι άποικοι
Αστυνομική
Οι ατσίδες με τα μπλε
Δράσης
Περασμένες ζωές
Δράμα
Πεσμένα φύλλα
Κωμωδία
Ποτέ την Κυριακή
Κωμωδία
Σούπερ Μάγκι (μεταγλωττισμένη)
Κιν. σχέδια
Στενές επαφές με τον Διάβολο
Τρόμου
Στο γραφείο καθηγητών
Δράμα
Στο ποταμόπλοιο
Ντοκιμαντέρ
Στον ιστό του τρόμου
Τρόμου
Τα μαθήματα της Μπλάγκα
Δράμα
Το βασίλειο του πλανήτη των πιθήκων
Δράσης
Το μπλε καφτάνι
Δράμα
Το χρώμα του ροδιού
Δράμα
Τοτέμ
Δράμα
Υπέροχες μέρες
Δράμα
Φόνισσα
Δράμα
Φράουλες και αίμα
Δράμα
Φτηνά τσιγάρα
Κωμωδία
100 Years of Ulysses
Ντοκιμαντέρ
2 Fingers Honey 2
Κωμωδία
Abigail
Θρίλερ
All of Us Strangers
Φαντασίας
Alma Viva
Δράμα
Anatomy of a Fall
Αστυνομική
Back to Black
Δράμα
Blaga's Lessons
Δράμα
Challengers
Δράμα
Cheap Smokes
Κωμωδία
Chungking Express
Κωμωδία
Civil War
Δράσης
Club Zero
Θρίλερ
Combat Wombat: Back 2 Back (dubbed)
Κιν. σχέδια
Detective Conan: Black Iron Submarine (sudded)
Δράσης
Don't Open the Door
Φαντασίας
Dune: Part Two
Δράσης
Ennio
Ντοκιμαντέρ
Eternal Sunshine of the Spotless Mind
Επ. Φαντασίας
Fallen Leaves
Κωμωδία
Flash Gordon
Δράσης
Ghostbusters: Frozen Empire
Περιπέτεια
Godzilla x Kong: The New Empire
Δράσης
Harry Potter and the Chamber of Secrets
Δράσης
Harry Potter and the Prisoner of Azkaban
Δράσης
Infested
Τρόμου
Jeux interdits
Κωμωδία
Kingdom of the Planet of the Apes
Δράσης
Kung Fu Panda 4 (Dubbed)
Δράσης
L`Avventura
Δράμα
La Chimera
Περιπέτεια
Late Night with the Devil
Τρόμου
Le petit Nicolas: Qu'est-ce qu'on attend pour etre heureux? (dubbed)