Τρολάρισμα: Ένα ιντερνετικό φαινόμενο

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Αν και το "τρολ" σαν οντότητα δεν αποτελεί σύγχρονη ανακάλυψη (αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της νορβηγικής μυθολογίας εδώ και αιώνες), τα τελευταία χρόνια το τρολάρισμα έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλές στο Διαδίκτυο, τόσο ώστε να αποτελέσει ακόμα και αντικείμενο επιστημονικής έρευνας. Ποια είναι όμως η σημασία του στα social media, στα forum και γενικότερα στο σύγχρονο Διαδίκτυο; Ποιους ονομάζουμε έτσι και τι είναι ακριβώς αυτό που κάνουν για να κερδίσουν αυτόν τον χαρακτηρισμό;

Το online τρολάρισμα και οι ρίζες του

To "τρολάρισμα" ή "τρολιά" (trolling στην αγγλική), περιγράφει οποιαδήποτε εσκεμμένη πράξη ενός χρήστη, αποκλειστικός σκοπός της οποίας είναι να "πικάρει" κάποιον ή κάποιους και να προκαλέσει την – οργισμένη – απάντησή του. Ο σκοπός αυτής της πράξης; Η ατόφια, σχεδόν ηδονιστική, ικανοποίηση και διασκέδαση του. Τα τρολ, όπως ονομάζονται οι χρήστες του Διαδικτύου που επιδίδονται σε τρολαρίσματα, προσπαθούν να επιφέρουν διαταραχή σε διαδικτυακές συζητήσεις ανεξαρτήτως θέματος και να πετύχουν «αλυσιδωτές αντιδράσεις» από σχόλια. Οι βιαστικοί μπορούν να κάνουν scroll down για να δούν μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα τρολαρίσματος.

Δεν είναι αναγκαίο να πιστεύουν απαραίτητα αυτά που γράφουν. Το κάνουν μόνο και μόνο για την ψυχαγωγία που τους προσφέρει η αντίδραση των υπολοίπων. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, η ατάκα «don’t feed the trolls» χρησιμοποιείται ως μια μορφή «ασπίδας» από τους υπόλοιπους χρήστες: μην δίνετε τροφή (μην απαντάτε) στα τρολ, γιατί αυτό θέλουν για να συνεχίσουν.

Αν και το τρολάρισμα έγινε τα τελευταία χρόνια της μόδας στις online κοινότητες, η σύγχρονη χρήση του όρου φαίνεται ότι εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο διαδίκτυο στα τέλη της δεκαετίας του 1980 σε μια προσπάθεια να περιγραφεί κάποιος ο οποίος σκόπιμα διαταράσσει online κοινότητες, κάνοντας χαζές ερωτήσεις και χρησιμοποιώντας τες ως «δόλωμα» για τους υπόλοιπους. Την ίδια δεκαετία, παρόμοιες συμπεριφορές τρολαρίσματος παρατηρήθηκαν με την μορφή του “griefing”, δηλαδή της εκούσιας αναστάτωσης σε άλλους παίκτες σε online παιχνίδια και του “flaming”, δηλαδή της χρήσης υβριστικών ή επιθετικών σχολίων σε online forum. H πρώτη καταγεγραμμένη αναφορά της λέξης πάντως, εμφανίζεται το 1992 σε post του Usenet.

Το trollface

To ασπρόμαυρο σχέδιο το οποίο κοσμεί το άρθρο, σχεδιάστηκε το 2008 και υποτίθεται πως απεικονίζει την έκφραση κάποιου ο οποίος τρολάρει. Έκτοτε, η χρήση του σε κάποιο forum ή σε κάποια φωτογραφία γίνεται για να επιβεβαιώσει τον ισχυρισμό ότι κάποιος χρήστης ή κάποιο θέμα τρολαρίστηκε και συνήθως συνοδεύεται από εκφράσεις τύπου “Problem?” ή “Umad bro?”.

Επιτυχημένο τρολάρισμα

Σύμφωνα με τους «ειδικούς» του χώρου, το να γίνει κάποιος τρολ δεν είναι εύκολη υπόθεση. Το τρολάρισμα, λένε, είναι τρόπος ζωής και χρειάζεται αρκετός χρόνος και αφοσίωση για να καταφέρει κάποιος να φτάσει σε υψηλό επίπεδο. Πολύ σημαντικό, είναι ο wannabe τρολ να έχει πλήρη γνώση του θέματος ή του αντικειμένου το οποίο πρόκειται να τρολάρει, γιατί αλλιώς βρίσκεται εκτεθειμένος και μπορεί να καταλήξει ο ίδιος αντικείμενο τρολαρίσματος.

Παραδείγματα τρολαρίσματος

Ξεφεύγοντας από τα πλαίσια του ποσταρίσματος προκλητικών σχολίων σε συζητήσεις, το τρολάρισμα έχει επεκταθεί και σε άλλους τομείς τις καθημερινότητας, θυμίζοντας σε αρκετές περιπτώσεις τις γνωστές μας φάρσες. Δείτε μερικά τέτοια παραδείγματα στις παρακάτω εικόνες.









Από τα χαρακτηριστικότερα ελληνικά τρολαρίσματα των τελευταίων ετών πάντως, ήταν αυτό που έγινε με το δήθεν θαύμα του Γέροντα Παΐσιου στις Σέρρες. Η σελίδα του Facebook «Γέροντας Παστίτσιος» δημιούργησε μια ιστορία, σύμφωνα με την οποία τάχα μου ένας 18χρονος που βρισκόταν σε κόμμα θεραπεύτηκε ύστερα από τάμα της μητέρας του στον Γέροντα. Το «θαύμα» έγινε αμέσως viral και αναδημοσιεύτηκε από δεκάδες ορθόδοξες ιστοσελίδες και blogs, επιβεβαιώνοντας έτσι με τον καλύτερο τρόπο τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να γίνει ένα επιτυχημένο τρολάρισμα. Περισσότερα για την επική αυτή τρολία εδώ. 



Η επιστημονική άποψη

Ίσως σας φανεί περίεργο, όμως το τρολάρισμα αποτέλεσε αντικείμενο επιστημονικής μελέτης. Μια σχετικά πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν έδειξε ότι «τα αγενή και επιθετικά online σχόλια πολώνουν τους αναγνώστες, δηλαδή καθιστούν πιθανότερη την υιοθέτηση ακραίων και μη αντικειμενικών απόψεων». Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο επικεφαλής καθηγητής της έρευνας Ντίτραμ Σόιφελε: «Κάποτε χρησιμοποιούσε κανείς τα μέσα μόνος του. Τώρα η κατάσταση μοιάζει σαν να διαβάζεις εφημερίδα σε έναν πολυσύχναστο δρόμο με τους περαστικούς να φωνάζουν δίπλα στο αφτί σου τι πρέπει και τι δεν πρέπει να πιστέψεις».