Το βαμμένο πουλί: Μια σκληρή αυτοβιογραφία

It feels like I'm talkin' to myself:
Γεννήθηκε Πολωνός το 1933. Επέζησε μικρό παιδί από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετεγκαταστάθηκε στις USA. Έγραψε στα αγγλικά και το παρόν βιβλίο είναι μια λογοτεχνική αναπαράσταση των παιδικών περιπετειών του στα δύσκολα χρόνια του πολέμου.

Probably find a way to complain about a Picasso painting:
Η ιστορία εξελίσσεται σαν ένα παραμυθένιο σκληρό story που δεν προκαλεί ιλίγγους. Μια ύπαιθρος σαν βγαλμένη από τον άχρονο κόσμο. Ένα παιδί που δίνεται σε άλλη οικογένεια για να γλιτώσει. Η ζωή όμως του επιφυλάσσει σειρά γολγοθάδων και ανατροπών. Ένα Bildungsroman που μπλέκει τον πόλεμο και την προσωπική ιστορία του μικρού Πολωνοεβραίου συγγραφέα.

Κι εκεί που όλα κυλάνε ομαλά κι αναμενόμενα, έρχεται το πρώτο σοκ. Ως τότε, ο μικρός αλλάζει σπίτια και οικογένειες, μαθαίνει πολλά μυστικά, μαθαίνει να επιβιώνει, μαθαίνει τα χούγια των ξενιστών του και συμπορεύεται μαζί τους. Όλα στο πλαίσιο μιας φυσιολογικής σκληρότητας. Και τότε ο Kosinski χτυπά αλύπητα. Ο μυλωνάς στο σπίτι του οποίου ζει ο μικρός βγάζει με ένα πιρούνι τα μάτια ενός ζευγολάτη με την εντύπωση ότι κοιμάται με τη γυναίκα του… Είκοσι σελίδες μετά οι γυναίκες του χωριού επιτίθενται στη Lyudmila, που φέρεται στη χαζομάρα της σαν ζώο και πηγαίνει με τους άντρες του χωριού, χωρίς αιδώ… Είκοσι σελίδες μετά οι παρτιζάνοι πιάνουν τον σιδερά με την οικογένειά του και τους δένουν πάνω στο κάρο, ξεσκίζοντάς τους με το μαστίγιο…

Εκεί που πας να συνηθίσεις μια επίπεδη ιστορία, ο Kosinski σε πετά στα τάρταρα. Η ζωή είναι σκληρή από τα παιδικά χρόνια. Ο πόλεμος δεν είναι ιστορία από ταινία. Η βία είναι συστατικό στοιχείο της καθημερινότητας, ειδικά σε κοινωνίες όπου η δύναμη του ισχυρού ή της μάζας οριοθετεί τον τρόπο ζωής των κατοίκων. Μήπως παράλληλα όλη αυτή η σκληρότητα απορρέει από τη φαντασία, από την παραμορφωμένη οπτική γωνία ενός παιδιού που βλέπει τα πάντα αιματηρά και θανατερά; Ούτως ή άλλως η παιδική ψυχή κηλιδώνεται φρικτά από όσα ζει και μας μεταφέρει όλη αυτή την ανθρώπινη βαρβαρότητα με φωτογραφικούς όρους.

Συγκρατώ μια σκηνή ακόμα. Ένας κρατούμενος γεμάτος αίματα βρίσκει μπροστά του έναν αξιωματικό των SS. Κι ο μικρός βλέπει απ’ τη μια την κατακρεουργημένη μορφή του ενός, την ελεεινή του όψη, τα αίματα, τα εξαρθρωμένα μέλη, το παραμορφωμένο πρόσωπό του κι απ’ την άλλη το άψογο παρουσιαστικό του άλλου, την ατσαλάκωτη όψη του, τα φρέσκα ρούχα και τις γυαλισμένες μπότες του, και μένει έκθαμβος. Ο κρατούμενος ψιθυρίζει ένα “κτήνος” κι ο αξιωματικός διατάζει την εκτέλεσή του. Η άρια ομορφιά βγάζει την πιο αδυσώπητη βία!

I exercise my right to express when I feel it's time:
(spoiler alert!)
Αφού το έργο αποδίδει αυτοβιογραφικά βιώματα, το τέλος αναμενόμενα είναι αίσιο. Ο μικρός πρωταγωνιστής ξαναβρίσκει τους γονείς του και όλα τελειώνουν με τον πιο ευτυχή τρόπο. Μέχρι εκεί όμως χάρηκα το φρικώδες ταξίδι, τις περιπέτειες και τα βάσανά του. Χάρηκα, φυσικά, την περιπέτεια της γραφής να τα αποδώσει, όσο κι αν ρίγησα σε πολλά σημεία του έργου.

> Ο Γιέρζι Κοζίνσκι (1933-1991) γεννήθηκε στην Πολωνία. Εβραϊκής καταγωγής, κατάφερε να διασωθεί από το ολοκαύτωμα και εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ το 1957, όπου και έζησε ως την αυτοκτονία του, το 1991. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους αμερικανούς συγγραφείς. Μεταξύ των διακρίσεων που έλαβε για το έργο του συγκαταλέγονται: το βραβείο για το Καλύτερο Ξένο Βιβλίο στη Γαλλία ("Το βαμμένο πουλί"), το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου των ΗΠΑ ("Steps"), ενώ για το σύνολο του έργου του τιμήθηκε με το βραβείο του Εθνικού Ιδρύματος Γραμμάτων και Τεχνών των ΗΠΑ. Επί χρόνια δίδασκε αγγλικά στα Πανεπιστήμια Πρίνστον και Γέιλ, ενώ ήταν ενεργό μέλος ανθρωπιστικών οργανώσεων.

Πάπισσα Ιωάννα