Ωστικό κύμα: Το χρονικό… της τρομοκρατίας

Πριν το διαβάσω:
Γιατί το διάλεξα; Επειδή διάβασα ότι το θέμα του βιβλίου είναι η τρομοκρατία, όχι η εγχώρια, αλλά η διεθνής κι αυτό λειτούργησε ως πόλος έλξης, αφού ακούμε εδώ και δεκαπέντε τουλάχιστον χρόνια ένα σωρό ειδήσεις και ανταποκρίσεις και συχνά ψάχνουμε το μεδούλι του φαινομένου.

Καθώς το διάβαζα:
Η Δέσποινα, χωρισμένη μητέρα, μαθαίνει εμβρόντητη ότι σε έκρηξη έξω από το μετρό του Λονδίνου σκοτώθηκε και ο μονάκριβός της γιος. Το σοκ είναι μεγάλο, η διαδικασία περισυλλογής των υπολειμμάτων του επώδυνη και η συναίσθηση της απώλειας συγκλονιστική. Ευτυχώς δεν δίνεται με μελό τρόπο, αλλά με σφιγμένη καρδιά και εσωτερική ανασκόπηση.

Αυτή η ανασκόπηση την οδηγεί σε μια σειρά άρτια διαγεγραμμένων αναμνήσεων, άλλοτε λεπτομερών κι άλλοτε υπαινικτικών, που ξαναφέρνουν τη ζωή του γιου της μέχρι να πάει να σπουδάσει στην Αγγλία. Οι μνήμες στην αρχή καλύπτουν φωτογραφικά στιγμιότυπα από τα παιδικά του χρόνια, από το μεγάλωμά του με τις λύπες και τις χαρές του, με αθώα συναισθηματικά περιστατικά που κάθε μητέρα θυμάται από το παιδί της. Σταδιακά τα βιώματα αποκτούν χρώμα: Μικρές ενδείξεις για αυτό που θα γίνει, έφεση στις πολεμικές τέχνες, χάσμα γενεών που κάνει τον γιο απόμακρο και προσανατολισμένο σε άλλες ενασχολήσεις, δείγματα επαναστατικότητας, συνειδητοποίηση ότι “ο γιος της ποθούσε, όσο τίποτα στον κόσμο, να στρατευθεί σε έναν αγώνα, να υπηρετήσει έναν μεγάλο σκοπό…”. Ο αναγνώστης, που δεν ξέρω πόθεν, ήταν έτοιμος να ανακαλύψει κάτι βαθύτερο από την απλή παρουσία του νεαρού στο σημείο της έκρηξης, ψυλλιάζεται περισσότερα…

Θυμήθηκα τις “Μεταμορφώσεις” του François Vallejo, όπου Αλίξ Τεζέ, η οποία μαθαίνει έντρομη ότι ο αδελφός της, Αλμπάν, έγινε μουσουλμάνος και πιθανόν θα επιχειρήσει να μεταβεί σε χώρες του μουσουλμανικού τόξου ως εθελοντής. Κι αρχίζει να ανησυχεί. Έχουμε δηλαδή πάλι στο θέμα του πώς μεταλλάσσεται ένας καθολικός /προτεστάντης /άθεος νέος της πολιτισμένης Ευρώπης σε έναν φανατικό μουσουλμάνο. Το βασικό ερώτημα είναι ποια προσωπικά ή κοινωνικά δεδομένα ευνόησαν μια τέτοια μεταστροφή. Μια πρώτη ενστικτώδης απάντηση από τη μεριά της Αλίξ είναι η διάθεση που είχε από μικρός ο αδελφός της να ζήσει κάτι εξτρίμ, κάτι συνταρακτικό και να προσηλωθεί μέχρι τελευταίας ρανίδας σ’ αυτό. Αλλού, ακούγεται ότι στον Ισλαμισμό αναζήτησε την αγνότητα και την προσωπική του ισορροπία, ότι η δίψα για δράση, που σ’ αυτήν την περίπτωση είναι υποταγμένη σε μια πίστη, επέδρασε παρωθητικά…

Και στα δύο μυθιστορήματα τελικά απάντηση δεν δίνεται, κυρίως επειδή και οι δύο συγγραφείς εστιάζουν στο πρόσωπο της γυναίκας, της αδελφής ο Γάλλος, της μητέρας ο Έλληνας, και η δική τους οπτική γεννά τα ερωτήματα και δίνει φευγαλέες απαντήσεις. Άρα, μήπως το κέντρο δεν είναι ο τρομοκράτης και τα κίνητρά του, αλλά το περιβάλλον του που αιφνιδιάζεται και αναζητεί, εν μέρει ενοχικά, τα σημεία που θα έπρεπε να είχε προ-ιδεί ώστε να προλάβει το κακό; Αυτό επιβεβαιώνεται από το τέλος του βιβλίου, όπου η Δέσποινα συνεχίζει με το ανθρώπινο πάθος για ζωή τον βίο της, κυοφορώντας το μέλλον.

Αφού το διάβασα:
Μου άρεσε που ο Δαββέτας έχτισε σταδιακά την ανοδική του πορεία, από τις μικρές ενδείξεις ως την ολοκληρωτική αποκάλυψη. Μέσα από ανεπαίσθητες στην αρχή εικόνες και αναμνήσεις, ανέβηκε κλιμακωτά τον δρόμο της αλήθειας. Μέσα από δύο παραλληλισμούς της βομβιστικής ενέργειας (μια με μια άλλη μερικά χρόνια νωρίτερα και μια με την ανατίναξη του Γοργοποτάμου) δείχνει τι σήμαινε για τον νεαρό τρομοκράτη η επαναστατικότητα ενάντια στις δυνάμεις “κατοχής”.

Ο blogger Πατριάρχης Φώτιος