Shelter: Εικόνα απ' το μέλλον

Απ’ ότι φαίνεται, βρισκόμαστε μπροστά σε μια ευκαιρία να γίνουν ριζικές αλλαγές στον τρόπο που λειτουργεί εδώ και 30 χρόνια αυτή η χώρα. Αυτές, αν έρθουν, δεν πρόκειται να έρθουν χωρίς κόστος, όχι μόνο οικονομικό, που θα επιβαρύνει τις γενιές που βρίσκονται στην ακμή της παραγωγικότητάς τους. Δε βαριέσαι... Όπως είπε ένας φίλος σ’ έναν άλλον, όταν ο δεύτερος του επισήμανε πως εμείς θα φαμε την πίκρα για να επωφεληθούν οι σημερινοί πιτσιρικάδες απ’ την μακροπρόθεσμη σταθεροποίηση της κατάστασης: Ναι, αλλά εμείς απολαύσαμε και μια δεκαετία φούσκα!

Είναι ένα συνηθισμένο μεσημέρι στη Σόφια, κι ο βούλγαρος προπονητής πόλο επιστρέφει στο σπίτι του για το μεσημεριανό γεύμα με τη γυναίκα και τον γιο του, ένα πιτσιρίκι που μόλις αρχίζει να μπαίνει στην εφηβεία, όμως ο μικρός δεν έχει επιστρέψει ακόμη. Οι γονείς πηγαίνουν στην αστυνομία να ζητήσουν βοήθεια, αλλά όταν γυρίζουν σπίτι ο γιος τους ειναι εκεί και μαζί του μια μεγαλύτερή του κοπέλα που ήρθε να κάνει μπάνιο. Λίγο αργότερα, η πόρτα χτυπά κι εμφανίζεται ο φίλος της, ένας νεαρός με παραδοσιακή πανκ μοϊκάνα και αντίστοιχη συμπεριφορά προς τους μικροαστούς οικοδεσπότες του. Με τα πολλά κι ενώ ο μπαμπάς είναι έτοιμος να σκάσει, η μαμά ετοιμάζει το τραπέζι και καλεί τους καινούργιους φίλους του μικρού να μείνουν για φαγητό.



Οι δύο άντρες ξινίζουν, η κοπέλα ηρεμεί το κλίμα με την παρουσία της κι ο μικρός γίνεται μάρτυρας μιας μάχης μεταξύ δύο γενεών για το ποιος πέταξε ή πετάει την τύχη της χώρας στα σκουπίδια. Με το "Shelter" του Ντράγκομιρ Σόλεφ, ο Ράζβαν Ραντουλέσκου, εμβληματικός σεναριογράφος του ρουμάνικου νέου κύματος, γράφει με εξαιρετική διαύγεια και λεπτομέρεια στους χαρακτήρες και τους διαλόγους, κάτι για τη βουλγάρικη περίπτωση και φέρνει αντιμέτωπες, τη γενιά που είχε μόλις μπει στα πράγματα λίγα χρόνια πριν αλλάξει το καθεστώς κι εκείνη που γεννήθηκε κι ενηλικιώθηκε μέσα στη νέα κατάσταση.

Ο πατέρας ήταν και παραμένει υπάλληλος της αθλητικής κρατικής μηχανής, ενός προνομιούχου κλάδου του σοσιαλιστικού καθεστώτος που απολάμβανε ιδιαίτερης μεταχείρισης, απομυζούσε κονδύλια, έκρυβε μυστικά κι υπηρετούσε τη σχετική προπαγάνδα προς τα έξω και προς τα μέσα. Τώρα ο κλάδος παρακμάζει, χειρότερα κι απ' τη χώρα, αλλά τουλάχιστον φέρνει το ψωμί στο τραπέζι. Ο νεαρός φιλοξενούμενος γεννήθηκε και μεγάλωσε στην εικοσαετία εκείνη που ξεκίνησε με μια ριζική αλλαγή και πολλές ελπίδες για μια γρήγορη ναι πρόχειρη όχι δυτικοποίηση στη ζωή της χώρας. Αυτό δεν έγινε ποτέ και τα προβλήματα που καταστρέφουν γενιές, όπως η ανεργία κι η μαφιοζοποίηση του πολιτικοοικονομικού βίου, γιγαντώθηκαν στα χέρια των παραγωγικών τάξεων της εποχής κι έσκασαν στα μούτρα των διαδόχων τους.

Οι γυναίκες, όπως λέει κι ο Άλαν Μπένετ διά στόματος της καθηγήτριας ιστορίας του στο "History Boys", τρέχουν διαρκώς πίσω απ' τους άντρες με έναν κουβά (για να καθαρίζουν τα αίματα) κι αυτό μοιάζουν να κάνουν κι εδώ, ενώ ο εκπρόσωπος της γενιάς που μόλις βγάζει μουστάκι δε μοιάζει ν' αντιλαμβάνεται ότι θα δρέψει τους ανεπιθύμητους καρπούς και των δύο, της ανικανότητας του πατέρα του και της απάθειας του καινούργιου κολλητού του.

Τα πρώην σοσιαλιστικά Βαλκάνια ξεχειλίζουν από τέτοιου είδους παραβολές για όσα αντιμετωπίζει μια χώρα που προσπαθεί να ανακάμψει από ιστορικής σημασίας ρήξεις και διαδικασίες μεταρρύθμισης. Οι ρουμάνοι χτίζουν πάνω στις υπάρχουσες αφηγήσεις, αντί να εφευρίσκουν καινούργιες. Μήπως ήρθε η ώρα να το κάνουμε κι εμείς;