Η τηλεόραση ως επικερδής χωματερή

Ειδικά όσοι στις δεκαετίες του 1980 και του 1990 εκτέθηκαν σε κουλτουριάρικα περιβάλλοντα, είτε άμεσα είτε έμμεσα ως παιδιά και νέοι, έχουν μια μάλλον κακή εντύπωση για την τηλεόραση. Και δεν αναφέρομαι στην κατάσταση των προγραμμάτων της ανά τους καιρούς, αλλά συνολικότερα στην μαζική κουλτούρα που εισάγει στα σπίτια και- κυρίως- στην «ευκολία» στην οποία εθίζει τους τηλεθεατές: Ευκολία στην ενημέρωση, ευκολία στην διασκέδαση, ευκολία στην στοχοποίηση ανθρώπων και ομάδων.

Η τηλεόραση, όπως και όλοι οι δίαυλοι επικοινωνίας/ενημέρωσης/αναψυχής δεν έχει «κακό σκοπό». Δεν αποτελεί το όργανο που κατασκεύασε ένας σατανικός εγκέφαλος για να κάνει τους ανθρώπους άβουλους και να μπορεί κατόπιν να τους επιβληθεί. Άλλωστε, δεν είναι καθόλου λίγες οι περιπτώσεις των εξαιρετικών τηλεοπτικών εκπομπών- ας μην συζητήσουμε για τα αυτονόητα.

Αυτό που είναι προβληματικό είναι η σχέση του κοινού με την ευκολία που λέγαμε. Αυτή η κακώς νοούμενη ολιγάρκεια του τηλεθεατή που δημιουργεί ένα καθοδικό σπιράλ και οδηγεί ακόμη χαμηλότερα τον μέσο όρο του επιπέδου των τηλεοπτικών προϊόντων. Αυτό με την σειρά του «εκπαιδεύει» τον τηλεθεατή σε χαμηλότερης ποιότητας υλικό, μετά η ευκολία γίνεται… ευκολότερη και ούτω καθεξής.

Η αποστροφή στον λόγο του παίκτη του Big Brother δεν ήταν προφανώς απόρροια κάποιας συνειδητής απόφασης. Ήταν όμως απότοκο των κριτηρίων με τα οποία αυτοί οι παίκτες επελέγησαν για να τροφοδοτήσουν το τηλεοπτικό κοινό με τις ζωές τους· απότοκο της ευκολίας με την οποία κρίθηκε ότι (και) ο συγκεκριμένος παίκτης είναι «ένας από όλους μας».

Και λοιπόν, τι να έκανε το κανάλι; θα μπορούσε ρωτήσει κάποιος. Πώς να ξέρει ότι ο τάδε ή ο δείνα παίκτης κουβαλά μέσα του τέτοιους ή άλλους σπόρους βίας; Εδώ ισχύει η παροιμία με τα πίτουρα και την κότα (που νομίζω ότι έχει εφαρμογή σε αρκετά σημεία αυτού που λέμε «δημόσια σφαίρα» στην Ελλάδα). Υποχρέωσε κανείς κανένα κανάλι να κάνει τέτοια σόου με συμμετέχοντες που διαλέγονται με κριτήριο τις συμπεριφορές που θα φέρουν τηλεθέαση; Κανείς εκτός από το κυνήγι των εσόδων. Κανείς εκτός από την εκτίμηση ότι αυτή η ποιότητα προϊόντος είναι κατάλληλη για το ελληνικό κοινό.

Υπάρχει ηθική ενοχή στο κυνήγι του χρήματος και της επιτυχίας; Θα ήταν αστείο, θα ήταν ουτοπικό να ισχυριστεί κανείς κάτι τέτοιο. Το πολύ- πολύ μια συγγνώμη αφού γίνει η ματσόλα- όχι τίποτα άλλο, για να μην μας ρίχνουν γιαούρτια. Και μετά πεδίο δόξης λαμπρό και πάλι.

Άλλωστε, το έχουν αυτό οι σοσιαλμιντιακές διαμαρτυρίες: εύκολα έρχονται, εύκολα ξεχνιούνται. Ενώ το τζέρτζελο και τα έσοδα μένουν.