Carl Barks: Ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν των κόμικς

του Γιώργου Φλώκα

Με βάση το νόμο των πιθανοτήτων, εάν διαβάζατε ή διαβάζετε Μικυ Μάους, τον έχετε πετύχει σίγουρα (άλλωστε είναι ο μόνος στη Disney που κέρδισε το προνόμιο να υπογράφει τις ιστορίες του), καθώς παλαιότερα οι ιστορίες του κοσμούσαν το γνωστό περιοδικό για παιδιά ενώ πλέον, κυκλοφορούν συλλεκτικοί τόμοι με το έργο του.

Όμως, αν και έχει φύγει από τη ζωή εδώ και 11 χρόνια (πέθανε στις 25 Αυγούστου του 2000) και σταμάτησε να φτιάχνει ιστορίες από το 1965, η επίδρασή του στον κόσμο των παπιών του Disney είναι καταλυτικοί και όλοι οι νεότεροι σχεδιαστές πατούν αναγκαστικά στα χνάρια του.

Ο Carl Barks θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους δημιουργούς της 9ης τέχνης, ενώ πολλοί τον έχουν συγκρίνει με τον Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, ως μεγάλο παραμυθά. Ωστόσο, μια συσχέτιση με τον Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, τον δημιουργό της μυθολογίας της Μέσης Γης και των Χόμπιτ, μάλλον θα ήταν πιο εύστοχη.

Άλλωστε, ο Καρλ Μπαρκς, ο αμερικανός αυτοδημιούργητος σχεδιαστής κόμικς που συνεργάστηκε επί χρόνια με την Disney, ή αλλιώς, ο μεγάλος παπιάνθρωπος για τους λάτρεις του είδους, έχει χτίσει μια ολόκληρη πόλη, τη Λιμνούπολη, και δεκάδες χαρακτήρες, μεταξύ των οποίων οι διάσημοι Σκρουτζ, Γκαστόνε, Κύρος, τα τρία ανιψάκια του Ντόναλντ, οι Λύκοι, η Μάτζικα ντε Σπελ κ.α.

Ο Μπαρκς στα 25 παραγωγικά χρόνια, σχεδίασε πάνω από 500 ιστορίες με τα παπιά ενώ όταν αποσύρθηκε από την ενεργό δράση, ζωγράφιζε ελαιογραφίες με τους αγαπημένους του ήρωες. Γεννημένος στο Όρεγκον και μεγαλωμένος σε μια σχετικά απομονωμένη φάρμα, ο Μπαρκς άντλησε έμπνευση από τις εμπειρίες του στις αγροτικές δουλειές για τις ιστορίες του.

Εγκατέλειψε γρήγορα το σχολείο λόγω και του προβλήματος ακοής –που τον ακολούθησε έως το τέλος της ζωής του- και δοκίμασε την τύχη του σε διάφορες εργασίες, όπως αγρότης, ξυλοκόπος, οδηγός, καουμπόι και μπογιατζής. Όπως έλεγε αργότερα χαριτολογώντας, οι εμπειρίες του σε διάφορες δουλειές του ποδαριού του έμαθαν πόσο εκκεντρικοί, πεισματάρηδες και απρόβλεπτοι μπορούν να είναι οι άνθρωποι αλλά και τα ζώα και οι μηχανές.

Στις ιστορίες του, οι περιπέτειες του Ντόναλντ σε διάφορες δουλειές, όπως και οι αποτυχίες του, έχουν ως πηγή έμπνευσης αυτή την περίοδο της ζωής του. Στον αντίποδα, ο θείος του Ντόναλντ, ο Σκρουτζ Μακ Ντακ, το πλουσιότερο παπί στον κόσμο, έχει πετύχει σε ό,τι και αν έχει καταπιαστεί χάρη στην αποφασιστικότητα και τη σκληρή δουλειά.

Έτσι και ο ίδιος, μετά από αποτυχίες σε διάφορα επαγγέλματα, αποφάσισε να ακολουθήσει το παιδικό του όνειρο και να κυνηγήσει καριέρα σχεδιαστή. Μετά από συνεργασίες με διάφορους ανεξάρτητους εκδότες και εφημερίδες, το 1935 προσλήφθηκε στη Disney, η οποία μόλις είχε βγάλει την πρώτη ιστορία με τον Ντόναλντ, ο οποίος συμπρωταγωνιστούσε με τον μεγάλο αστέρα της εποχής Μίκυ, και τον Γκούφυ. Ο Disney δεν τον εμπιστεύθηκε απευθείας και αρχικά δούλευε ως βοηθός σχεδιαστή «γεμίζοντας» τις ιστορίες και τις ιδέες άλλων, με μισθό 20 δολάρια την εβδομάδα.

Όμως μέσα σε δυο χρόνια ο Barks, όχι μόνο είχε καταφέρει να δημιουργεί τις δικές του ιστορίες, αλλά κατάφερε να πείσει τους παραγωγούς να αναλάβει τον Ντόναλντ, γύρω από τον οποίο δημιούργησε έναν ολόκληρο κόσμο. Μέχρι τον Barks, οι σχεδιαστές του Disney δούλευαν στην απόλυτη ανωνυμία, καθώς οι ιστορίες είχαν μόνο το όνομα του οίκου και ένα νούμερο, το οποίο συμβόλιζε το όνομα του σχεδιαστή.

Ωστόσο, οι ιστορίες του, δεκασέλιδες με ήρωα συνήθως τον Ντόναλντ, αλλά και μεγάλες περιπέτειες 24-32 σελίδων, έγιναν ανάρπαστες και οι αναγνώστες αναγνώριζαν σταδιακά το ύφος και το στιλ του Barks, κάτι που ανάγκασε τον Disney να προχωρήσει σε κάτι αδιανόητο για τον οίκο: Να τον αφήνει να υπογράφει τις δουλειές του!

Όταν παραιτήθηκε από τον Disney, το 1965, είχε δεθεί τόσο πολύ με το σύμπαν των παπιών, που συνέχισε να τους σχεδιάζει, σε ελαιογραφίες αυτή τη φορά, μέχρις ότου ο Disney του απαγόρευσε να «εκμεταλλεύεται εμπορικά» τους ήρωες. Πλέον οι ελαιογραφίες αυτές έχουν αποκτήσει τεράστια συλλεκτική αξία και πουλιούνται για δεκάδες χιλιάδες δολάρια.

Το 1996 πείσθηκε να ολοκληρώσει μια τελευταία ιστορία με τον Σκρούτζ με θέμα την αναζήτηση του Δούρειου Ίππου από τα παπιά, για την οποία συνεργάστηκε με τον ολλανδό σχεδιαστή του Disney, Ουίλιαμ Βαν Χόρν. Ο ίδιος απεβίωσε τελικώς το 2000 στην ηλικία των 99 ετών, μετά από χρόνια μάχη με την επάρατη νόσο.

Ωστόσο, έντεκα χρόνια μετά το θάνατό του, παραμένει ζωντανός για τους φίλους της 9ης τέχνης μέσα από τις ιστορίες του, πάνω στις οποίες «πατάνε» όλοι οι νεότεροι δημιουργοί του Disney (Νταν Γίππες, Ντον Ρόσα, Φρέντι Μίλτον).

Οι ιστορίες του συγκαταλέγονται στα κορυφαία κόμικς όλων των εποχών, το όνομά του φιγουράρει σε δρόμους στην Ολλανδία, σε... αστεροειδή (τον 2730 Barks), ενώ τα σενάρια συνεχίζουν να δίνουν έμπνευση σε σχεδιαστές, σκηνοθέτες (μεταξύ των οποίων και ο πολύς Steven Spielberg) και καλλιτέχνες.

Για του αναγνώστες δε, ο θάνατός του δεν σήμανε και πολλά καθώς οι ιστορίες του είναι πάντα επίκαιρες, ενώ «παίζουν» κατά καιρούς σε διάφορες εκδόσεις και αφιερώματα του Disney και εκείνος θα είναι πάντα για όλους μας... ο μεγάλος παπιάνθρωπος.