Νίκος Πορτοκάλογλου: «Η ζωή δεν είναι επιτόκια και spreads»

της Φιλουμένας Ζλατάνου

Να βουτήξουμε γυμνοί μας προτρέπει ο Νίκος Πορτοκάλογλου, με το καινούριο του τραγούδι. Ένας ευαισθητοποιημένος τραγουδοποιός που χρόνια τώρα συντροφεύει τις μέρες μας με τα τραγούδια του και τις νύχτες μας με τις επιτυχημένες παραστάσεις του. Χωρίς να έχει έτοιμο δίσκο, με το τραγούδι αυτό μας καλεί να διώξουμε τα «ρούχα» που μας φόρεσαν και να βρούμε τις ρίζες μας. Θεωρεί ότι ο ρόλος του καλλιτέχνη είναι το έργο του και όχι το να έχει άποψη για όλα, ενώ νιώθει ενστικτωδώς την ανάγκη να επιστρέψει στις ρίζες των τραγουδιών του. Μίλησε στο in2life για όλα, με περισσή σεμνότητα και πολύ θετική ματιά.

Πόσο εύκολο είναι σε αυτή την εποχή, να απογυμνωθούμε από έγνοιες, φόβους και ό,τι μας πιέζει στην καθημερινότητα, να ζήσουμε πιο ήρεμοι και να βρούμε τον εαυτό μας;
Δεν υπάρχει συμβουλή. H μόνη σωτηρία αυτή τη στιγμή είναι να κάνουμε αφαίρεση σε όλα τα επίπεδα και ο μόνος τρόπος για να μην το βιώσουμε τραγικά είναι να προσπαθήσουμε να το ευχαριστηθούμε. Κάποια στιγμή μου έτυχε λόγω οικονομικών δυσκολιών, ενώ είχα φτάσει σε ένα πολύ καλό επίπεδο, να κατέβω σκαλοπάτι και να πάω σε μικρότερο σπίτι, να πάω τα μισά μου έπιπλα σε αποθήκη. Η μεγάλη έκπληξη ήταν ότι αισθάνθηκα μεγάλη ανακούφιση από τη μετακόμιση. Ενώ αρχικά το έζησα σαν ήττα, μετά ανακουφίστηκα, ένιωθα πιο ελαφρύς, πιο ευκίνητος.

Μήπως τελικά η υλική ήττα βοηθάει στο να ανεβάσουμε το πνευματικό επίπεδο;
Είναι στο χέρι του καθενός νομίζω. Τώρα βέβαια άμα χάσεις τη δουλειά σου ή κλείσεις το μαγαζί σου και δεν έχεις τα βασικά για να ζήσεις, όλα αυτά που λέμε είναι λίγο υψηλή φιλοσοφία. Αν, όμως, πρόκειται απλώς για σφίξιμο, για μείωση του προϋπολογισμού και των εξόδων, τότε όντως μπορεί να μας κάνει πολύ καλό.

Βλέπουμε μία έκρηξη του ξενόφωνου τραγουδιού στην Ελλάδα. Πέθανε ο ελληνικός στίχος; Και όσον αφορά την τραγουδοποιϊα υπάρχει φθίνουσα πορεία;
Ταυτόχρονα όμως υπάρχει και μια πολύ μεγάλη σκηνή, κυρίως από τραγουδοποιούς, που παράγει μουσικές. Φθίνουσα πορεία υπάρχει αν βλέπεις τηλεόραση, διότι δεν υπάρχει τίποτα άλλο εκτός από τραγουδιστές και τραγουδίστριες που ονειρεύονται την Eurovision, αλλά στην αληθινή ζωή δεν είναι έτσι. Ευτυχώς.

Μιλήστε μου για την καινούρια σας δουλειά και για το τραγούδι «Βουτάμε γυμνοί».
Η καινούρια μου δουλειά είναι ένα τραγούδι. Το έγραψα πέρυσι, καλοκαίρι στο Πήλιο, σε μια εποχή που φιλοξενούσα φίλους στο σπίτι και κατεβαίναμε στη θάλασσα με τα πιτσιρίκια και τις μπάλες, γι' αυτό έχει αυτό τον καλοκαιρινό χαλαρό ρυθμό. Είναι ένα είδος μεσογειακού μπλουζ. Ο πιο σημαντικός στίχος του τραγουδιού είναι αυτός που λέει το ρεφρέν «στην παραλία να πάμε στην αμμουδιά/ να βρούμε αυτό που ζητάμε/ μια νέα χαρά/ μα τι είναι αυτά που φοράμε/ και από ποια εποχή στη σκιά τα πετάμε/ και βουτάμε γυμνοί».
 
Αισθάνομαι πολλές φορές ότι μιλάμε τη γλώσσα της μεταπολίτευσης ακόμα, ότι φοράμε τα ρούχα μιας άλλης εποχής, ότι κουβαλάμε πράγματα που κάποτε ήταν χρήσιμα και λειτουργικά και τώρα δεν είναι, από κεκτημένη ταχύτητα. Μόνο αν καταφέρουμε να απαλλαχτούμε από αυτά, θα ξαναβρούμε ποια είναι πραγματικά χρήσιμα σήμερα. Αυτό αφορά όλα τα επίπεδα, και σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο αλλά και σε προσωπικό και υπαρξιακό. Αυτή η εποχή της περιβόητης κρίσης είναι μια εποχή που μας δίνει την ευκαιρία να ξαναδούμε τι κρατάμε και τι πετάμε. Η ζωή δεν είναι μόνο επιτόκια και spreads, είναι και πολλά άλλα πράγματα και είναι ευκαιρία να αξιοποιήσουμε δημιουργικά αυτή την ταραχή, την αποσταθεροποίηση και το ξεβόλεμα.

Γιατί μόνο ένα τραγούδι κι όχι ολόκληρο άλμπουμ;
Είναι η πρώτη φορά που βγάζω ένα τραγούδι και δεν βγάζω άλμπουμ. Αποφάσισα να ηχογραφήσω ένα τραγούδι πριν να είμαι ακόμα έτοιμος να κάνω ολόκληρο δίσκο. Αισθάνομαι σαν να ξαναγυρνάμε στα χρόνια του '60, με τα 45άρια, και δεν μου φαίνεται άσχημο αυτό. Βέβαια, για μένα μετράει πολύ το άλμπουμ, μια δουλειά συνολική δηλαδή. Θυμάμαι, όμως, όταν ήμουνα πιτσιρικάς πριν κοιμηθώ τον αδερφό μου να ανάβει το τρατζιστοράκι και να ακούμε το καινούριο τραγούδι των Beatles ή των Rolling Stones, και μετά το επόμενο και κάποια στιγμή έβγαινε το άλμπουμ. Ίσως ξαναγυρνάμε σε αυτή την εποχή αλλά με άλλο τρόπο, κυρίως μέσα από το internet.

Τελικά το internet κάνει καλό στη μουσική;
Σαν το μαχαίρι. Μπορείς να κόψεις το ψωμί μπορείς και να σκοτώσεις. Κάτι σου δίνει, κάτι σου παίρνει. Από τη μια εξαφανίζεται το cd, δηλαδή το φυσικό προϊόν όπου βλέπεις τις φωτογραφίες, διαβάζεις τους στίχους και μαθαίνεις τους συντελεστές. Από την άλλη, όμως, δίνει την ευκαιρία στους μουσικούς να επικοινωνούν με τον κόσμο πιο άμεσα και επιπλέον η τεχνολογία τους προσφέρει δυνατότητες να ηχογραφήσουν στο σπίτι τους. Δεν έχω κάποιο φόβο ότι θα εξαφανιστεί η μουσική, ούτε συμφωνώ με αυτούς που λένε ότι δεν υπάρχει πια μουσική και διεθνώς. Και εκεί το ίδιο συμβαίνει άμα ανοίξεις το Mtv θα δεις ότι υπάρχουν μόνο hip hop και ποπ αλλά δεν είναι έτσι, γίνονται εξαιρετικά πράγματα.

Ποιος είναι ο ρόλος των καλλιτεχνών εν τέλει; Οφείλουν να μιλάνε και να καθοδηγούν;
Δεν πίστευα ποτέ ότι ο ρόλος μας είναι να βγαίνουμε και να μιλάμε ως φιλόσοφοι και υπουργοί οικονομικών. Ακούω τελευταία καλλιτέχνες, ηθοποιούς, τραγουδιστές να μιλάνε για την οικονομία λες και έχουνε πάρει διδακτορικό. Η δουλειά μας είναι το σημαντικό. Για μένα ένα τραγούδι που καταφέρνει να σπάσει το φράγμα και να φτάσει σε πιο πολύ κόσμο και να δώσει κάτι σε αυτό τον κόσμο είναι πολύ σπουδαίο. Για μένα ήταν πάντα παρηγοριά η τέχνη και τροφή.

Όταν πέφτει η αυλαία, τι μένει, πώς το βιώνετε;
Μετά από μια καλή παράσταση, άσχετα αν είναι μπροστά σε 200 άτομα ή μπροστά σε 5000 έρχεται μια στιγμή πληρότητας και γαλήνης. Μερικές φορές σκέφτομαι ότι είναι οι πιο ήρεμες και πλήρεις στιγμές μου μετά από ένα καλό live. Μετά ξαναρχίζει πάλι η αγωνία, η ανησυχία και το ψάξιμο. Μετά από μια καλή συναυλία που έχεις πραγματικά συναντηθεί με τον κόσμο, τον έχεις αγγίξει και σε έχει αγγίξει, νιώθεις ότι όλα είναι σωστά, ότι όλα έχουν νόημα και ότι όλα αυτά τα χρόνια που δουλεύεις έχουν καρποφορήσει. Γιατί υπάρχουν κι άλλες στιγμές, που αναρωτιέσαι τι νόημα έχουν όλα αυτά. Φαντάζομαι όλοι οι άνθρωποι αναρωτιούνται για την χρησιμότητα και την αξία αυτού που κάνουν κάποιες στιγμές, αλίμονο αν δεν αναρωτιόμαστε, αν δεν αμφιβάλουμε. Νομίζω ότι ο μεγαλύτερος εχθρός για έναν άνθρωπο είναι η σιγουριά, τι στιγμή που λες τώρα είμαι σίγουρος έχω βρει το δρόμο μου έχω βρει τον τρόπο, εκεί την έχεις πατήσει.

Μιλήστε μου για τα σχέδια σας το καλοκαίρι και τις συναυλίες που θα κάνετε.
Οι πρώτες καλοκαιρινές είναι 1η και 2 Ιουλίου στη μικρή Επίδαυρο, όπου συνεχίζουμε με το ζωντανό ρεμίξ, όπως κάναμε τον χειμώνα. Είναι ένα απολαυστικό πείραμα για μένα αυτό το ανάποδο ρεμίξ, δηλαδή αντί να φορτώνουμε τα τραγούδια και να τα κάνουμε πιο ηλεκτρικά και πιο ρυθμικά τα αδειάζουμε, τα ξεγυμνώνουμε. Μαζί μου έχω τον Μιχάλη Καλκάνη στο κόντρα μπάσο, τον Μιχάλη Βρέττα στο βιολί και τον Νίκο Πασαλίδη που παίζει μπουζούκι, τζουρά και ούτι. Με ένα πολύ λιτό ακουστικό ήχο και με έμφαση στα παραδοσιακά όργανα είναι σαν να κάνω μια επιστροφή στις ρίζες μου, σαν να πηγαίνω πίσω στην καταγωγή των τραγουδιών και τη δική μου.

Πώς προέκυψε το βιβλίο που εκδώσατε;
Το βιβλίο εκδόθηκε στον Ιανό, με τον τίτλο «Λόγια και ακόρντα» και είναι μία συλλογή με τους στίχους και τις συγχορδίες που έχω ηχογραφήσει ως τώρα. Καθώς βάλαμε και τα σύμβολα δίπλα στις συγχορδίες, μπορεί να λειτουργήσει κι ως μέθοδος εκμάθησης για έναν αρχάριο στην κιθάρα. Η μορφή του βιβλίου μοιάζει με το πρώτο βιβλιαράκι που μου έφερε η μητέρα μου όταν ήμουν 13 χρονών για πρακτική εκμάθηση της κιθάρας.

Μετά από τόσα χρόνια στον χώρο, πιστεύετε ότι έχετε χάσει την αθωότητα που είχατε όταν πρωτοξεκινήσατε να παίζετε μουσική και να γράφετε τραγούδια;
Δεν πιστεύω στη ρομαντική ιδέα ότι είμαστε αθώοι μέχρι τα 15 μας και μετά τα 20 γινόμαστε ένοχοι. Μπορείς να το πάθεις, αλλά μπορείς και να μην το πάθεις. Εξαρτάται από το δρόμο που διαλέγεις. Ο Πικάσο έλεγε ότι του πήρε όλη του τη ζωή να μάθει να ζωγραφίζει σαν παιδί. Αυτό σημαίνει ότι διένυσε μια συνειδητή πορεία για να βρει την αθωότητα. Την αθωότητα σου την χάνεις αν αρχίσεις και ξεπουλάς την τέχνη σου και τον εαυτό σου.