Έλια Πορταλάκη: «Δεν χρειάζεται να αγοράσεις τέχνη για να την θαυμάσεις»

Οι σπουδές της στον τομέα των χρηματο-οικονομικών και την Διαχείριση Επενδύσεων δεν την εμπόδισαν να αγαπήσει με πάθος την τέχνη, όπως ακριβώς και ο πατέρας της, Ζαχαρίας Πορταλάκης. Τα μαθήματα Σύγχρονης Τέχνης στο Sotheby’s Institute και στην Tate Modern Gallery ήταν φυσική συνέχεια. Πετύχαμε την Έλια Πορταλάκη σε μία άκρως δημιουργική περίοδο της ζωής της, ανάμεσα στις νέες εκθέσεις της οικογενειακής Γκαλερί Πορταλάκη αλλά και στις νέες υποχρεώσεις της ως εν Ελλάδι σύμβουλος τέχνης του οίκου Sotheby’s, και ζητήσαμε την άποψή της σχετικά με το πόσο προσιτή είναι η τέχνη σε εποχές κρίσης.

Καταγόμενη από μια οικογένεια οικονομολόγων, τι θα λέγατε ότι είναι τελικά η αγορά ενός έργου τέχνης, πολυτέλεια ή επένδυση;
Καθώς προέρχομαι από μια οικογένεια με μεγάλο πάθος για τις Τέχνες, πιστεύω ότι το πιο σημαντικό πράγμα όταν αγοράζει κάποιος ένα έργο Τέχνης είναι να αγοράζει αυτό που αγαπάει. Αν και είναι αλήθεια ότι μερικοί από τους σπουδαιότερους συλλέκτες έχουν δει μεγάλες οικονομικές αποδόσεις, δεν θα έπρεπε κάποιος να μπαίνει στον χώρο της συλλογής έργων Τέχνης για οικονομικούς λόγους. Θεωρώ ότι η Τέχνη όπως και τα όμορφα αντικείμενα έχουν την ικανότητα να βελτιώνουν την ποιότητα της ζωής μας, άσχετα με το πώς μπορεί να αποτιμάται η αξία τους.

Η τέχνη είναι συχνά δυσνόητη, μοιάζει να απευθύνεται μόνο σε λίγους. Πώς ερωτεύεται, λοιπόν, κανείς ένα έργο που δεν μπορεί να κατανοήσει;
Όταν κάποιος αγοράζει Τέχνη είναι σημαντικό να έχει προηγηθεί κάποια έρευνα, και πιστεύω ότι σήμερα αυτό είναι πλέον πιο εύκολο από ποτέ. Μπορείς να έχεις ενημερωθεί για τον καλλιτέχνη και το συγκεκριμένο έργο που ενδιαφέρεσαι. Τα έργα έχουν εμπνευστεί από αξίες, ιδέες και συναισθήματα και είναι σημαντικό να τα αποκαλύψεις. Χρόνος και μελέτη χρειάζονται συχνά για να κατανοήσεις και να ερμηνεύσεις έργα Τέχνης.

Οι ειδικοί μιλούν για κρίση και στο χρηματιστήριο της τέχνης, με τις τιμές εκτίμησης των έργων να πέφτουν κάθε χρόνο περισσότερο. Έχει θετικά αυτή η κατάσταση;
Παρά τις οικονομικές προκλήσεις του 2009, αυτό που είδαμε να επαναλαμβάνεται είναι τα σπουδαία έργα να παραμένουν τόσο ποθητά όσο ποτέ. Η προσφορά έργων Τέχνης μπορεί να είχε μειωθεί τα τελευταία χρόνια αλλά όταν ένα ποιοτικό έργο Τέχνης εμφανιζόταν στην αγορά υπήρχε έντονη διεκδίκηση με αποτέλεσμα πολλά νέα ρεκόρ να σημειώνονται. Μόνο αυτό τον μήνα, στη δημοπρασία Ιμπρεσιονιστών & Μοντέρνας Τέχνης στον οίκο Sotheby’s στο Λονδίνο, ένα σπάνιο γλυπτό του Alberto Giacometti με τίτλο «L’homme qui marche I» πωλήθηκε για $104 εκατομμύρια (£65 εκατ.)-ένα παγκόσμιο ρεκόρ για έργο τέχνης σε δημοπρασία και αρκετά πιο ψηλά από τις αρχικές εκτιμήσεις που κυμαινόντουσαν στα £12-18 εκατ. Το γλυπτό αυτό προκάλεσε το ενδιαφέρον δέκα αγοραστών με έξι από αυτούς να παραμένουν ενεργοί όταν η τιμή είχε ξεπεράσει τα 20 εκατομμύρια λίρες.
(φωτο: Η 'Ελια Πορταλάκη με τον πατέρα της, χρηματιστή και συλλέκτη Ζαχαρία Πορταλάκη).

Τι είναι αυτό που κάνει ένα έργο τόσο ακριβό;
Τα κριτήρια που επηρεάζουν την αξία ενός έργου συμπεριλαμβάνουν: την αυθεντικότητα του έργου, τον δημιουργό, τη σπουδαιότητα του συγκεκριμένου έργου στην πορεία του καλλιτέχνη, την ιστορία γύρω από την ιδιοκτησία του, την αισθητική απήχηση και την ιστορία συγκρίσιμων έργων στην αγορά τέχνης. Όλοι αυτοί οι παράγοντες λαμβάνονται υπ’όψιν όταν θέτουμε τις εκτιμήσεις μας για τις δημοπρασίες.

Τι «κινείται» περισσότερο σε εποχές κρίσης και γιατί;
Είδαμε κατά τη διάρκεια της οικονομικής πρόκλησης της τελευταίας χρονιάς ότι έργα ποιότητας, που αποτελούσαν έξοχα δείγματα του είδους τους σε οποιοδήποτε επίπεδο τιμών, είχαν τις πιο δυνατές πορείες στις δημοπρασίες. Υπήρξε -και υπάρχει ακόμα- μεγάλη δίψα για αριστουργήματα.

Με τι κριτήριο θα πρέπει να επιλέγει κανείς ένα έργο τέχνης;
Πάντα να αγοράζεις αυτό που αγαπάς! Και να έχεις γνώση για αυτό που αγοράζεις.

Υπάρχουν σε ελληνικά έργα περιπτώσεις πλαστότητας. Πώς εντοπίζονται και πώς αντιμετωπίζονται;
Αυτό δεν είναι μεγάλο πρόβλημα και όλα τα έργα που προσφέρει ο Οίκος Sotheby’s προς δημοπράτηση συνοδεύονται από εγγύηση αυθεντικότητας. Ο Οίκος Sotheby’s ερευνά προσεκτικά όλα τα έργα που παρουσιάζει στις δημοπρασίες και συνεργάζεται με σχετικούς εξωτερικούς ειδικούς και αρμόδιες αρχές.

Ποιες είναι οι παγίδες και ποια τα τρικ που πρέπει να γνωρίζει κανείς πριν επισκεφθεί μία δημοπρασία;
Η διαδικασία μιας δημοπρασίας είναι ιδιαίτερα απλή και το προσωπικό του Οίκου είναι πάντα διαθέσιμο να συζητήσει με τους ενδιαφερόμενους γύρω από τη διαδικασία αυτή και να απαντήσει σε οποιαδήποτε ερώτηση. Οι υποψήφιοι αγοραστές θα πρέπει επίσης, πάντα να διαβάζουν τους σχετικούς όρους στο πίσω μέρος όλων των καταλόγων μας. Η δημοπρασία είναι ένας ιδιαίτερα ανοιχτός στο κοινό τρόπος για να αγοράσει κανείς Τέχνη και οι αγοραστές μπορούν να ψάξουν παλαιότερες τιμές και αποτελέσματα.

Πολλοί γκρινιάζουν για το πόσο μικρή είναι η ελληνική αγορά τέχνης. Πρόσφατα, όμως, είδαμε το άνοιγμα του παραρτήματος της Gagosian στην Αθήνα. Τελικά, υπάρχουν χρήματα στην Ελλάδα για τέχνη;
Η ελληνική αγορά Τέχνης σίγουρα έχει παρουσιάσει μια αξιόλογη διαδρομή τα τελευταία χρόνια και σε σύγκριση με άλλες κατηγορίες συλλογών είναι ακόμα μια σχετικά νέα αγορά στο διεθνές στερέωμα. Ο Οίκος Sotheby’s έχει σημειώσει μερικά καταπληκτικά αποτελέσματα στο χώρο και θεωρεί την ελληνική αγορά ως ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα. Οι Έλληνες συλλέκτες είναι πολύ καλά ενημερωμένοι και μορφωμένοι και έχουν παρουσιάσει ένα αναμφισβήτητο πάθος για τις Τέχνες.

Τι προτείνετε σε αυτούς που αγαπούν την τέχνη αλλά δεν δύνανται -οικονομικά- να αποκτήσουν κάποιο έργο;
Δε χρειάζεται απαραίτητα να αγοράσεις τέχνη για να μπορείς να τη θαυμάσεις. Μπορείς να επισκέπτεσαι μουσεία, γκαλερί, biennales και εκθέσεις σε Οίκους Δημοπρασιών και να βλέπεις σπουδαία έργα να εκτίθενται. Επίσης, σήμερα είναι πιο εύκολο από ποτέ να κάνεις κάποια έρευνα και να μάθεις γύρω από τους αγαπημένους σου καλλιτέχνες.