Αργύρης Μπακιρτζής: ”Εμείς σουξέ δεν κάνουμε”

του Δημήτρη Γλύστρα

Η ιδέα για μία συνέντευξη με τον Αργύρη Μπακιρτζή, μου ήρθε απροειδοποίητα στην τελευταία συναυλία των Χειμερινών Κολυμβητών και είχε περισσότερο να κάνει με τη δική μου συμπάθεια προς το συγκρότημα παρά με την μουσική επικαιρότητα την οποία η αιρετική βορειοελλαδίτικη μπάντα απασχολεί.

Λίγο πριν τη νέα κάθοδό τους στην Αθήνα (εμφανίζονται 20 και 21 Απριλίου ”Στον Αέρα” της Πετρούπολης) και την κυκλοφορία του νέου τους δίσκου που έχει ήδη ηχογραφηθεί αλλά δεν κυκλοφορεί αφού δισκογραφική και ΑΕΠΙ αρνούνται να τους δώσουν τα στοιχεία για προηγούμενες πωλήσεις, έγινε η πρώτη διαδικτυακή επαφή.

Τον είχα πλησιάσει μετά το τέλος της συναυλίας στο Gagarin, υποβάλλοντάς του το σχετικό αίτημα. ”Στείλτε μου e- mail και θα τα πούμε έτσι”, μου είχε πει. Στις πρώτες μας επαφές ήταν λίγο επιφυλακτικός ως προς τη διαδικασία- δεν περίμενα κάτι διαφορετικό: ”Την έχω πατήσει πολλές φορές σε συνεντεύξεις, όπου άλλα είπα κι άλλα γράφτηκαν, κι άλλα σημεία τόνιζα κι άλλα τονίστηκαν”.

”Μην ανησυχείτε”, τον διαβεβαίωσα, όπως φαντάζομαι όλοι οι συνάδελφοι που άλλοτε τον ”πρόδωσαν”.

Η πρώτη του αντίδραση στις ερωτήσεις ήταν έως αφοριστική και μου έδωσε την εντύπωση πως μόνο λόγω μικρών ψηγμάτων συμ-πάθειας προς τον επαγγελματία διεκπεραίωσε την υποχρέωση που ”ανέλαβε”: ”Με βάζετε σ’ ένα παιχνίδι αλήθειας-ψέματος που για μένα δεν οδηγεί πουθενά. Αν σας απαντήσω στα σοβαρά θα νιώθω γελοίος κήρυκας της αλήθειας, οπότε αυτόματα είμαι καθίκι και μάλλον ψεύτης. Αν σας απαντήσω κάνοντας πλάκα ίσως σας προσβάλλω. Τέλος πάντων, θα βρω κάποιον υπαινικτικό τρόπο να σας απαντήσω”, μου υποσχέθηκε.

Επιφυλακτικός, αμυδρά ενοχλημένος έναντι του διεισδυτικού που επιβάλλουν (;) οι ερωτήσεις μιας συνέντευξης, συχνά επικριτικός έναντι αυτών, έκανε υπαινικτικά σαφές ότι το να γνωστοποιεί τις πτυχές του χαρακτήρα του είναι κάθε φορά επιλογή του και δεν αποτελεί φυσικό επακόλουθο του να είσαι αναγνωρίσιμος. Επίσης, φρόντισε με τον τρόπο του να ξεκαθαρίσει ότι απαντά επειδή των ρωτούν και όχι επειδή κυνηγά την ευκαιρία να μιλήσει. Και αυτό δεν είναι συχνό.

Στην πρώτη μας επαφή υπερασπίστηκε την ανωτερότητα της εκ του μακρόθεν συνέντευξης που ”τουλάχιστον εξασφαλίζει μια αξιοπρέπεια στις σχέσεις”. ”Η εκ του σύνεγγυς την απειλεί;”, είπα.

”Οι γραπτές συνεντεύξεις βέβαια δεν έχουν τη χάρη και την αλήθεια του προφορικού λόγου. Όμως ”συναλλάσσεσαι” με έναν άνθρωπο που δε γνωρίζεις και αποφεύγουν και οι δυο μια τεχνητή άνεση εκείνης της στιγμής, που δύσκολα μπορεί να είναι ειλικρινής. Έχω ακόμη την αίσθηση ότι ο δημοσιογράφος κάνει τη δουλειά του, την οποία έχει επιλέξει και για την οποία πληρώνεται. Εγώ τι κάνω; Πολλές φορές δηλώνω πολέμιος της άνεσης, εννοώντας την άνεση που φοράμε τόσο από την τηλεόραση, που δημιουργεί μια δυσάρεστη ελαφρότητα, και όχι τη φυσικότητα. Με τις γραπτές ερωτήσεις κρατάς μια απόσταση που δεν είναι κακό να υπάρχει όταν γνωρίζονται δυο άνθρωποι. Όταν μιλάμε σε έναν δεν είναι απαραίτητο να μιλάμε πάντα στον ενικό, καλός είναι κι ο πληθυντικός καμιά φορά”.

”Ρωτώ γιατί φαίνεσθε άνθρωπος εξαιρετικά συνεσταλμένος που λογικά θα θεωρούσε την έκθεσή του στο κοινό ”υπερβολική” πράξη. Αναρωτιέμαι συχνά ποιον λογικό συνειρμό επιστρατεύετε για να εμφανίζεστε τόσο άνετος στις παραστάσεις των Χ.Κ.”, τον ρώτησα.

Στις συναυλίες δεν κινούμαι από κάποιον λογικό συνειρμό. Πολλές φορές νιώθω πως είναι η τελευταία συναυλία, ίσως και βραδιά της ζωής, και έτσι τις απολαμβάνω, συχνά με πολύ συγκίνηση. Δε νομίζω ότι φοράω κάποιο προσωπείο άνεσης. Έχω δίπλα μου εξαίσιους μουσικούς και αυτό ίσως με κάνει να αποθρασύνομαι κιόλας λιγάκι, αφού ότι και να γίνει, αυτοί, είναι στο πηδάλιο”.

Τι είναι για εσάς η τραγουδοποιία; Ανάγκη ή ένας τρυφερός ”κομπασμός”;

-Διαβάσατε ή ξαναδιαβάσατε πρόσφατα τον ”Οδηγητή” του Βάρναλη και μου κάνετε τέτοια ερώτηση;
”Δεν είμ’ εγώ σπορά της Τύχης,
ο πλαστουργός της νιας ζωής,
Εγώ μια τέκνο της Ανάγκης
κι ώριμο τέκνο της Οργής”.
Βέβαια μπορείτε να δώσετε και πολλούς άλλους ορισμούς για την τραγουδοποιία όμως αυτά έχουν σχέση με τις αναμνήσεις μας ή με την οπωσδήποτε ξαχαρβαλωμένη ιδέα που έχουμε για τα πράγματα και όχι με την ίδια τη ζωή που αυτή μόνο φαίνεται να έχει κάποια σχέση με το πώς φτιάχνεται ένα τραγούδι κι αυτό συζητήσιμο.

Αναλογίζεστε ποτέ το ”ειδικό βάρος” των τραγουδιών που φτιάχνετε; Είναι τραγούδια που θα ακούγατε;

Γιατί να το αναλογιστώ; Νομίζετε ότι πρέπει να το αναλογίζομαι; Δεν πάω για βουλευτής Επικρατείας ή πρεσβευτής καλής θέλησης του ΟΗΕ. Μήπως για να βοηθήσω κάποιον που κάνει κάποιο διδακτορικό ή κάποιον ιστορικό ή κάποιου είδους θεωρητικό; Το δεύτερο μέρος της ερώτησης υπονοεί κάποια ανωμαλία; Είναι δυνατόν να υπήρχε η περίπτωση να μην μπορούσα να ακούσω τραγούδια που έχω συνθέσει; Βέβαια τώρα σκέφτομαι πως ίσως έχει κάποιο νόημα η ερώτησή σας αφού θα υπήρχε περίπτωση να μην μπορούσα να ακούσω κάποιο τραγούδι λόγω του αφόρητου πόνου που ίσως μου προκάλεσε το γεγονός ή οι καταστάσεις που το ενέπνευσαν (το τραγούδι).

Ποιο στοιχείο του χαρακτήρα σας θεωρείτε ότι πρέπει να αποκρύβετε καλύτερα όταν είστε στη σκηνή;

-Όλο και θα υπάρχουν τέτοια στοιχεία που όμως πρέπει να κρύβω επιμελώς από τον εαυτό μου αφού αν επιχειρούσα να τα αποκρύψω δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα κυριαρχούσαν. Έτσι αδυνατώ να τα εντοπίσω. Κάποιος ψυχίατρος ή άλλος ανάλογης ειδικότητας, θα μπορούσε να τα εντοπίσει αλλά κάτι τέτοιο θα απαιτούσε χρήματα και δε νομίζω ότι θα κάνει κάνείς μια τέτοιου είδους επένδυση, εκτός αν πρόκειται για κάποιο διδακτορικό ή μάστερ στη διαδικασία- όπως κυκλοφορεί τελευταία- ”μαστεροποίησης” των πάντων. Εδώ έχουν δοθεί θέματα όπως ”Οι νέες μέθοδοι λίπανσης του Γκουμπάντο Λοπέζ στο αγρόκτημα Ντελέφο στο Περού” ή ”Η διευθυντία (1934-1941) Γεωργίου Παπαδή στο Γυμνάσιο Ερεσσού” ή ”Οι κανονισμοί λειτουργίας της Υπηρεσίας Δασών του Νταλαχούρα Μπούγκου στην Κένυα” ή ”Ο Τσου Σου Πε και η εφημερίδα Ντεν Λι Κου (1913-1924) στην πόλη Τσαγκ Τάο”. Πού να δείτε και τα περισσότερα διδακτορικά των γιατρών.

Όλο και συχνότερα οι εθνογραφικές μυθοπλασίες λαών της ευρύτερης μεσογείου και της ανατολής καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος των παραστάσεων- είτε αυτό είναι μουσικό είτε πρόζα. Πέραν της προφανούς αξίας της γνώσης ως τέτοιας, τι σας ελκύει στις ”μακρινές” αυτές ιστορίες;

-Μήπως είστε Πελοποννήσιος; Όμως και σεις οι ακραιφνείς Έλληνες πρέπει να ξέρετε ότι η Πελοπόννησος βρίθει αρβανίτικων τοπωνυμίων. Εμείς στη Β.Ελλάδα ζούμε σε χώρους πιο κοσμοπολίτικους. Στην Καβάλα, με αντίστοιχο της Πάτρας παρελθόν στο β΄ μισό του 19ου και στο α΄ μισό του 20ού αιώνα, όπου ζω και εργάζομαι από αρκετά χρόνια, όπου μεγαλούργησε ο ελληνισμός κατά τα τελευταία χρόνια της οθωμανικής αυτοκρατορίας, ζούσαν, ασχολούμενοι με τα καπνά, και πάρα πολλοί Εβραίοι, Αυστριακοί, Ούγγροι, Γερμανοί, Σουηδοί, Γάλλοι. Βενετοί μάλιστα αρχιτέκτονες έκτισαν την καπναποθήκη του Δήμου που προορίζεται για Πνευματικό Κέντρο και όμοιο αρχοντικό με την οικία Φέσσα εντοπίστηκε στη Βιέννη. Στο παζάρι της Ξάνθης, ο κ. Ζάχος, με τον οποίο συνεργαστήκαμε στο δίσκο μας ”Η Μαστοράντζα του Ερντεμπίλ”, μέτρησε να μιλιούνται έντεκα γλώσσες. Τώρα στο τι και το γιατί των παραστάσεών μας. Εσείς όταν είστε με τους φίλους και τις φίλες σας τι λέτε; Μόνο συναισθήματα εκφράζετε και λόγια αγάπης και μίσους; Δε νομίζω. Θα λέτε διάφορες ιστορίες, θα σχολιάζετε την πολιτική, τι έργα είδατε, τι μουσική ακούσατε, κανένα κουτσομπολιό. Ότι πάνω κάτω όλος ο κόσμος. Το ίδιο κάνουμε και μεις. Βέβαια τραγούδια για τον Παπανδρέου και τον Καραμανλή δε θα γράψουμε, ενώ τραγούδια που έχουν σχέση με ιστορίες απ’ το παρελθόν που μας έκαναν εντύπωση φυσικό είναι να λέμε. Και επειδή το αντικείμενο της καθημερινής μου εργασίας είναι η ενασχόληση με μνημεία της βυζαντινής και της οθωμανικής περιόδου, φυσικό είναι να διαβάζω, να ακούω και να αναπαράγω ιστορίες, αφού και όπως λένε η ζωή μας κύκλους κάνει, από το μακρινό και το κοντινό παρελθόν της περιοχής όπου εργάζομαι (από τις Σέρρες μέχρι τον Έβρο) και κατ’ επέκτασιν των περιοχών που είχαν σχέση άμεση μαζί της, τα Βαλκάνια και η κοντινή και μακρινή Ανατολή. Πόσο μάλλον που πολλές από αυτές και ζωντανές είναι και πολύ χρήσιμες για να καταλάβουμε τι γίνεται σήμερα. Πιστεύετε ότι αυτοί που χειρίζονται τις τύχες αυτού του τόπου, και οι μεν και οι δε και οι πάρα δε, έχουν ιδέα από ιστορία; Για κάντε τους κάνα δυο ερωτήσεις πάνω-πάνω; Ιδέα δεν έχουν κι ούτε ενδιαφέρονται να μάθουν. Ένας ιστορικός που ασχολείται με τον Εμφύλιο πόλεμο και παράλληλα φτιάχνει τραγούδια, δε θα με παραξένευε αν συνέθετε και μερικά που θα αναφέρονταν σε γεγονότα της περιόδου εκείνης. Ξέρετε το νομικό και ποιητικό όρο ”δικαίωμα προσδοκίας” που χρησιμοποιούμε συχνά στις παραστάσεις μας; Θα τον ξέραμε αν δεν είχαμε έναν εξαίρετο νομικό, τον Κώστα Σιδέρη, στο συγκρότημά μας; Θα έγραφα τα τραγούδια ”Τατάρικα” και ”Δακοκτόνοι” αν δε συναναστρεφόμουν τον 98χρονο σήμερα μπάρμπα- Σταύρο Καραμανιώλα, που γνωρίζει άπειρα φυτά και διετέλεσε δακοκτόνος γράφοντας τους στίχους του τραγουδιού;

Πελοποννήσιος δεν είμαι, είμαι Θραξ- Ας μείνουμε όμως σε εσάς: Τι είναι αυτό που όσο μεγαλώνετε αναγνωρίζετε όλο και λιγότερο σε εσάς; Αυτό με το οποίο είναι περισσότερο δύσκολο να εξοικειωθείτε;

-Μάλλον πρέπει να ’ναι και αυτό που μου προκαλεί αυτή τη στιγμή η ερώτησή σας. Κάποια αδυναμία να πάρει στροφές το μυαλό και να την καταλάβει. Θα μπορούσε ίσως να ’ναι η συνειδητοποίηση του αποκλεισμού από ορισμένα πράγματα καθώς περνάει ο καιρός. Όπως π.χ. η δυνατότητα να μάθω μουσική.

Έχετε φετίχ με αντικείμενα; Ποιο είναι το αγαπημένο σας αντικείμενο και γιατί;

Γιατί με ρωτάτε; Σας ενδιαφέρουν πραγματικά τα φετίχ μου; Όλο και θα ’χω κανένα- ξέρω’ γω; Θα βρω κάτι να σας πω χωρίς βέβαια, πιστεύω, να το πολυπιστεύω. Από μικρός βαριόμουν τις ηλιοθεραπείες, όμως δεν ήθελα και να απομακρύνομαι από τα κορίτσια της παρέας μου. Έτσι όλο και κάτι μάζευα και μού ’μεινε. Τώρα με τα παιδιά μου μαζεύουμε γυαλάκια που η θάλασσα έχει μαλακώσει τις κοφτερές γωνίες. Οι Κυκλάδες είναι Παράδεισος για μας, αφού έχουν από παλιά τουρισμό και τα σπασμένα μπουκάλια τόσων δεκαετιών έχουν προλάβει να λειανθούν και να γίνουν ελκυστικά για συλλέκτες, όπως εμείς. Όμως τα γυαλάκια είναι φετίχ στην περίπτωσή μου; Σας απαντώ έτσι γιατί με ρωτήσατε για αντικείμενα-φετίχ και άλλα εκτός από τα γυαλάκια δε μου έρχονται στο νου. Θα μπορούσα να σας πω για το γυναικείο στήθος ή τις γάμπες, όχι ότι θα το ’κανα οπωσδήποτε, το λέω ενδεικτικά, όμως δε θα τα κατέτασσα στα αντικείμενα.

Να πούμε για την άλλη σας ενασχόληση, την αρχιτεκτονική. Τι είναι για εσάς η αρχιτεκτονική; Είναι βαριά η αισθητική ευθύνη του αρχιτέκτονα και πως την αντιμετωπίζετε εσείς;

Τι να είναι; Σπούδασα αρχιτεκτονική για διάφορους λόγους, ένας από τους οποίους είναι ότι ο καθηγητής Σάββας της Ιατρικής εκείνα τα χρόνια έκοβε τους πάντες και πάντα στο μάθημα της Ανατομίας. Εργάζομαι ως αρχιτέκτονας και αυτό το κάνω θα ’λεγα πολύ ευχάριστα και από αυτό συντηρώ την οικογένειά μου. Όταν κάνεις μια δουλειά έχεις και τις ευθύνες σου. Ο χειρουργός αν ξεχάσει ένα ψαλίδι δεν έχει ευθύνη ή ο μηχανικός αυτοκινήτων αν ξεχάσει να βάλει την τάπα στα λάδια; Βέβαια οι αρχιτέκτονες τη βγάζουν λάδι κι ας καταστρέφουν τη ζωή των συμπολιτών τους συχνά με τα κατασκευάσματά τους κι όμως αποφεύγουν καταδικαστικές εις βάρος τους αποφάσεις από δικαστήρια που όπως πρότεινε ο σπουδαίος ιστορικός και θεωρητικός της αρχιτεκτονικής, Bruno Zevi θα έπρεπε να επιβάλλονται. Αφήστε τους αρχιτέκτονες που γίνονται μεγαλοεργολάβοι, κυνηγοί οικοπέδων και θαμώνες στημένων δημοπρασιών. Σε ανήλιαγα μπουντρούμια μακριά απ’ τον κόσμο θα ’πρεπε από Ορκ να φρουρούνται. Θα εξαιρούσα βέβαια μερικούς αρχιτέκτονες-μικροεργολάβους, φίλους και μη. Πλάκα κάνω. Να μη θίξω το δημοκρατικό μας σύστημα.

Θεωρείτε ότι η λειτουργικότητα αρκεί για να πιστοποιήσει με ”καλό γούστο” μια οποιασδήποτε κλίμακας κατασκευή;

-Αν και η αξιοποίηση ενός μικρού ταλέντου στη λειτουργικότητα των λύσεων των εργασιών των φοιτητικών μου χρόνων με διευκόλυνε, δε θα ’λεγα ότι αρκεί, εκτός αν δώσουμε με όρους αισθητικούς και φιλοσοφικούς μια τελείως διαφορετική, από τη συνήθη, έννοια στον όρο λειτουργικότητα.

Τα τελευταία χρόνια οι εμφανίσεις των Χ.Κ. έχουν πυκνώσει αυξάνοντας σημαντικά τον κόσμο που παρακολουθεί τις παραστάσεις σας και την απήχηση της δουλειάς σας. Μιλάμε για επιτυχία ή προτιμάτε ”του θεού η χάρη να σας φυλάει από τα σουξέ”;

-Δεν έχουν πυκνώσει καθόλου. Μάλλον δε μας παρακολουθούσατε παλαιότερα και σας έκανε εντύπωση πώς αυτοί, και πολλοί άλλοι βέβαια, σε τέτοια ηλικία, -έχουμε και πολύ μικρότερους από εμένα-, μαζεύουν κόσμο, όταν μαγαζιά με τόσες φίρμες δε δουλεύουν παρά με τα πρακτορεία ταξιδίων που κουβαλούν εκεί τους εκδρομείς μαθητές της επαρχίας (αλήθεια, ποιος ο ρόλος των καθηγητών που τους συνοδεύουν;), τα ΚΑΠΗ, τους χορούς και κάτι παραπλήσια. Σουξέ δεν κάνουμε, μη με βάζετε όμως να το υπερασπιστώ αυτό γιατί θα ξεφτιλιζόμουν, αφού δεν κάνουμε σουξέ.

Πιστεύετε; Είστε θρήσκος;

-Έχετε να μου προτείνετε κάποιο καλό κατηχητικό ή με φακελώνετε;

Προς θεού!- σας ευχαριστώ πολύ