Ο υπερρεαλιστής Νίκος Εγγονόπουλος

Η ζωή και τα χαρακτηριστικότερα έργα ενός εκ των σημαντικότερων Ελλήνων ζωγράφων και ποιητών.
Ο υπερρεαλιστής Νίκος Εγγονόπουλος

Ήταν ένας εκ των πρωτεργατών του κινήματος του σουρεαλισμού στην Ελλάδα, και από τις λίγες περιπτώσεις καλλιτεχνών που κορύφωσαν την απόδοσή τους σε δύο διαφορετικές τέχνες: την ποίηση και τη ζωγραφική.

Ο Νίκος Εγγονόπουλος κατάφερε να «παντρέψει» με ιδανικό τρόπο τον υπερρεαλισμό με την βυζαντινή και εκκλησιαστική τέχνη, ενώ τα ποιήματά του (μπορείς να τα ακούσεις από τα χείλη του εδώ) ακολουθούσαν επίσης τους κανόνες του σουρεαλισμού.

«Για τον άνθρωπο δημιουργούμε… Για να του δώσουμε διέξοδο από τη μοναξιά του. Δύναμη να καταργήσει τη μόνωσή του. Επικοινωνία. Αυτό είναι ό,τι προσφέρει η τέχνη», είχε πει χαρακτηριστικά, ενώ για τα ποιήματά του έλεγε:

 «Ως είμαι ζωγράφος το επάγγελμα, και θεωρώ άλλωστε την ποίηση σαν ζήτημα εντελώς προσωπικό, δεν ένοιωσα ποτέ κανενός είδους επιθυμία να ιδώ τα ποιήματά μου δημοσιευμένα. Μου αρκούσε, κυρίως, που τα έγραφα. Κατόπιν, βέβαια, δεν είχα καμιάν αντίρρηση να τα διαβάσω σε κάναν φίλο, ενίοτε σε μικρό κύκλο ακροατών, δυό – τρεις το πολύ, που μου το ζητούσαν», είχε πει σχετικά.

Απόσπασμα από το Μπολιβάρ:

Μπολιβάρ! Κράζω τ’ όνομά σου ξαπλωμένος

στην κορφή του βουνού Έρε,

Την πιο ψηλή κορφή της νήσου Ύδρας.

Από δω η θέα εκτείνεται μαγευτική μέχρι των νήσων

του Σαρωνικού, τη Θήβα,

Μέχρι κει κάτω, πέρα απ’ τη Μονεβασιά, το τρανό Μισίρι,

Αλλά και μέχρι του Παναμά, της Γκουατεμάλα, της

Νικαράγκουα, του Οντουράς, της Αϊτής,

του Σαν Ντομίγκο, της Βολιβίας,

της Κολομβίας, του Περού, της Βενεζουέλας,

της Χιλής, της Αργεντινής, της Βραζιλίας,

Ουρουγουάη, Παραγουάη, του Ισημερινού,

Ακόμη και του Μεξικού.

Μ’ ένα σκληρό λιθάρι χαράζω τ’ όνομά σου πάνω στην

πέτρα, νάρχουνται αργότερα οι ανθρώποι να προσκυνούν.

Τινάζονται σπίθες καθώς χαράζω ― έτσι είτανε, λεν, ο

Μπολιβάρ ― και παρακολουθώ

Το χέρι μου καθώς γράφει, λαμπρό μέσα στον ήλιο.

Ο Εγγονόπουλος σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας με δασκάλους τους Κωνσταντίνο Παρθένη, Δημήτριο Μπισκίνη, Θωμά Θωμόπουλο και Γιάννη Κεφαλληνό. Μετά την αποφοίτησή του το 1938, δούλεψε κοντά στο ζωγράφο Ευάγγελο Ιωαννίδη και χάρη στη μαθητεία του κοντά στο Φώτη Κόντογλου και τον καθηγητή Αλέξανδρο Ξυγγόπουλο, ήρθε σε επαφή με την παράδοση και την ουσία της βυζαντινής και μεταβυζαντινής τέχνης.

Μαζί με το Γιάννη Τσαρούχη δούλεψε ως βοηθός στη μνημειακή τοιχογραφία που κοσμούσε το σπίτι του Κόντογλου και σήμερα βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη, ενώ ταξίδεψε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και πραγματοποίησε ελεύθερες καλλιτεχνικές σπουδές στο Μόναχο και σε πόλεις της Ιταλίας.

Κατά την επιστροφή του στην Ελλάδα υπηρέτησε επί πολλά χρόνια στην εκπαίδευση, ενώ το 1967 διορίστηκε καθηγητής στην έδρα της ζωγραφικής στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Μετσόβειου Πολυτεχνείου, όπου από τα τέλη της δεκαετίας του 1930 εργαζόταν ως επιμελητής.

Έντονα πνευματικός άνθρωπος, ο Εγγονόπουλος κληρονόμησε ένα διαχρονικό έργο, συνδυάζοντας στοιχεία και εικόνες από ένα ευρύ φάσμα της ελληνικής παράδοσης, από τη μυθολογία και την αρχαιότητα έως το Βυζάντιο, τα νεότερα χρόνια και τη σύγχρονη εποχή, με τρόπο αντισυμβατικό, άλλοτε πικρά ειρωνικό κι άλλοτε χιουμοριστικό.

Έκδηλη στους πίνακές του είναι η ερωτική διάθεση, που προσωποποιείται στις γυμνές αντρικές και γυναικείες μορφές που πρωταγωνιστούν. Ο ίδιος τόνιζε την καταλυτική επιρροή που άσκησε στο έργο του η τέχνη των δασκάλων του Παρθένη και Κόντογλου καθώς και η γνωριμία του με τον ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκο και τον κατεξοχήν εκπρόσωπο της μεταφυσικής ζωγραφικής Giorgio de Chirico.

Δείτε παρακάτω μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά έργα του:

Ποιητής και Μούσα, 1938



Άνθιμος ο Τραλλεύς και Ισίδωρος ο Μιλήσιος, 1970



Θέατρον, 1961



Τρεις Γλύπτες, 1939




Ερμής εν αναμονή, 1938



Το πνεύμα της μοναξιάς, 1939 



Προσωπογραφία του Κ.Π. Καβάφη, 1948



Σύνθεσις από την Επανάσταση, 1939



Πυθαγόρας, 1980



Ομηρικό με τον ήρωα, 1938



Ο ελευθερωτής, 1940



Εμφύλιος πόλεμός, 1948



Αγ. Γεώργιος, 1947



Με πληροφορίες από εδώ, εδώ και εδώ

Μπείτε στη συζήτηση

σχόλια

v