Λέσχες ανάγνωσης: Οι παρέες… γυρίζουν σελίδα

Λέσχες ανάγνωσης: Οι παρέες… γυρίζουν σελίδα
του Γιώργου Κόκουβα

Πόσοι «τρελοί» μπορεί να υπάρχουν που ενδιαφέρονται τόσο για την λογοτεχνία, ώστε να οργανώσουν συναντήσεις μεταξύ αγνώστων και να μιλούν για το μελάνι των σελίδων που έχουν διαβάσει; Με μια ματιά στις λίστες των λεσχών που είχε συγκεντρώσει το «συγχωρεμένο» το ΕΚΕΒΙ, διαπιστώνουμε ότι στην Αττική μόνο υπάρχουν πάνω από εκατό «ομάδες τρελών» που συγκεντρώνονται τακτικά, με ένα βιβλίο υπό μάλης και όλη την καλή διάθεση να συζητήσουν γι’ αυτό. 

Πώς οργανώνεται, όμως, μια λέσχη ανάγνωσης, ποιοι μπορούν να συμμετέχουν και ποιοι «κανόνες» διέπουν τις συζητήσεις των συναντήσεών τους; Αναζητήσαμε τέτοιους ανθρώπους, που «κλέβουν» δυο ώρες από κάθε μήνα τους για να τις αφιερώσουν στη συζήτηση περί λογοτεχνίας και μας μίλησαν όχι μόνο για τις διαδικαστικές λεπτομέρειες στην καθημερινότητα μιας λέσχης, αλλά και για τους λόγους που φέρνει παιδιά και ενήλικες μέχρι το «στρογγυλό τραπέζι» της ανάγνωσης και για τις παρέες που σχηματίζονται με αφορμή το χαρτί και το μελάνι.

Τι συμβαίνει σε μια λέσχη ανάγνωσης



Μια ομάδα ανθρώπων συναντιέται τακτικά για να συζητήσει ένα βιβλίο το οποίο έχουν όλοι συμφωνήσει να διαβάσουν. Αυτός είναι ο γενικός κανόνας μιας λέσχης. «Καθεμία από τις τρεις λέσχες μας οργανώνει συνάντηση μία φορά τον μήνα, έχοντας διαβάσει το βιβλίο που επέλεξαν από κοινού. Αυτή η επιλογή προέρχεται είτε από τις προτάσεις του συντονιστή, είτε από τις ιδέες που θα “ρίξουν στο τραπέζι” οι συμμετέχοντες», μας λέει η κ. Ντόρα Τσακνάκη, εκπρόσωπος του Πολυχώρου Μεταίχμιο, στον οποίο φιλοξενούνται τρεις διαφορετικές λέσχες, μία αφιερωμένη στην ξένη πεζογραφία με συντονίστρια την κ. Μάντογλου, μία στην αστυνομική λογοτεχνία με συντονιστή τον κ. Γκόλτσο και μία στην ελληνική πεζογραφία με συντονιστή τον κ. Κουνενή.

«Οι λέσχες λειτουργούν αδιάκοπα από το 2006, και συναντιούνται μία φορά τον μήνα. Τα βιβλία που διαβάζουν οι συμμετέχοντες δεν είναι μόνο πρόσφατες εκδόσεις, αλλά και παλαιότεροι τίτλοι», μας λέει και συμπληρώνει ότι οι περισσότεροι συμμετέχοντες είναι γένους θηλυκού. «Μάλιστα, η πρώτη μας λέσχη, αυτή της ξένης λογοτεχνίας, είχε ξεκινήσει ως “Λέσχη Γυναικών Πεζογράφων” και ακόμη και σήμερα τα μέλη της είναι αποκλειστικά γυναίκες. Η συμμετοχή στις λέσχες είναι φυσικά δωρεάν, ενώ δεν υπάρχει περιορισμός στις ηλικίες. Έχουμε μέλη από 25 έως 65 ετών», επισημαίνει η κ. Τσακνάκη.

Τι φέρνει τους αναγνώστες σε μια λέσχη;

«Η αγάπη για το βιβλίο αλλά κυρίως η ανάγκη να περάσουν ευχάριστα και δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο τους», μας λέει η υπεύθυνη Τύπου του Πολυχώρου Μεταίχμιο. «Αλλά ακόμη και όσοι δεν είναι “φανατικοί αναγνώστες” ή διαβάζουν για παράδειγμα δύο-τρία βιβλία τον χρόνο, αν τύχει και βρεθούν για μία φορά σε λέσχη ανάγνωσης, “κολλάνε”. Τέτοιοι άνθρωποι έμειναν ως μέλη στις λέσχες μας, ακριβώς γιατί τους άρεσε η διαδικασία της όλης συνάντησης, τους γοητεύει ότι μπροστά τους αποκαλύπτονται από τα άλλα μέλη άλλες οπτικές για έναν χαρακτήρα του βιβλίου που διάβασαν, ότι μπορούν να ακούσουν πολλές διαφορετικές σκέψεις και να γίνει μια ωραία κουβέντα.

»Τα ποσοστά της φιλαναγνωσίας στην Ελλάδα δεν είναι υψηλά. Ωστόσο, τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μια στροφή του κοινού προς το βιβλίο, ιδιαίτερα για τίτλους που σχετίζονται με σύγχρονους προβληματισμούς. Βλέπουμε επίσης ότι η αστυνομική λογοτεχνία έχει φανατικό κοινό. Όλες οι λέσχες βέβαια είναι δημοφιλείς, έχουν η καθεμία από είκοσι περίπου μέλη, το οποίο θεωρούμε και το όριο για να μπορεί να γίνει μια δημιουργική συζήτηση. Αν κάποιος δεν έχει προλάβει να διαβάσει το βιβλίο, συνήθως δεν έρχεται στην επόμενη συνάντηση γιατί καταλαβαίνει και ο ίδιος ότι δεν θα μπορεί εύκολα να συμμετάσχει στην συζήτηση, ή επειδή δεν θέλει να μάθει το τέλος, κυρίως στις περιπτώσεις των αστυνομικών μυθιστορημάτων.

»Ο στόχος μιας λέσχης ανάγνωσης είναι να δημιουργήσει αναγνώστες. Βέβαια, ακόμη και η ανάγκη για επαφή και νέες γνωριμίες είναι ένας από τους κυριότερους λόγους που ωθούν ανθρώπους στις λέσχες. Πολλά είναι τα μέλη που μετά την συνάντηση στον Πολυχώρο συνεχίζουν για ένα ποτό ή για φαγητό και έτσι έχουν προκύψει παρέες»,
συμπληρώνει η κ. Τσακνάκη.

Τα παιδία… διαβάζει



Λέσχη ανάγνωσης, ναι. Ανάγνωση για την ανάγνωση, όχι. Σε αυτό το σημείο έρχεται να προσθέσει την συγκεκριμένη παράμετρο η συγγραφέας και συντονίστρια έξι διαφορετικών λεσχών για παιδιά, εφήβους και ενήλικες, κ. Λίλα Πατρόκλου. «Η ευχαρίστηση είναι το ζητούμενο, γι’ αυτό και στις λέσχες μας δεν αναθέτουμε στα παιδιά να διαβάσουν ένα ολόκληρο βιβλίο πριν έρθουν. Διαβάζουμε όλοι μαζί κατά την διάρκεια της συνάντησης ένα σύντομο συνήθως μυθιστόρημα, συζητάμε και στην συνέχεια ζωγραφίζουμε όλοι μαζί και παίζουμε με αφορμή το βιβλίο. Δεν πιστεύω στην μέθοδο της συζήτησης για ένα βιβλίο που έχει ήδη διαβαστεί, γιατί βάζει τα παιδιά σε ανταγωνισμό και σε μια διαδικασία που μπορεί να τα κάνει να σιχαθούν την ανάγνωση. Ακόμη και σε ενήλικες να δώσεις ένα “τούβλο” να διαβάσουν σε ένα μήνα, συχνά δεν προλαβαίνουν και κάπως έτσι φυλλοροούν από τις λέσχες», μας λέει.

Η κ. Πατρόκλου συντονίζει μαζί με την κ. Νατάσσα Ψαριανού, η οποία έχει αναλάβει τις δραστηριότητες της ζωγραφικής και του παιχνιδιού, τις εξής λέσχες, τα μέλη των οποίων συναντιούνται μία φορά τον μήνα: Την παιδική λέσχη «η Γειτονιά μας» στα Άνω Ιλίσια, την παιδική λέσχη στην κεντρική Βιβλιοθήκη του δήμου Αγίας Παρασκευής και άλλη μία στο παράρτημα της βιβλιοθήκης στον ίδιο δήμο, μία λέσχη στο Ευγενίδειο Ίδρυμα και άλλες δύο στο Μουσείο Νεότερης Κεραμικής, μία εφηβική και μία ενηλίκων. Αλλά ακόμη και στην τελευταία, αυτή των ενηλίκων, διαβάζονται παιδικά βιβλία και επίσης ακολουθεί ζωγραφική, μας επισημαίνει η συντονίστρια. «Οι ηλικιακές ομάδες είναι για τις παιδικές λέσχες από 5 ως 11 ετών, για τις εφηβικές 11-15 ετών, και από εκεί και πέρα υπάρχει ένα κενό – και είναι λογικό γιατί σε αυτή την ηλικία τα παιδιά θέλουν να ανακαλύψουν τον εαυτό τους και αφήνουν στην άκρη τη λογοτεχνία. Επιστρέφουν στο βιβλίο συνήθως από τα 25 και μετά, αφού τελειώσουν το πανεπιστήμιο.

»Οι καλύτερες λέσχες κατά την γνώμη μου είναι αυτές στις οποίες τα παιδιά γνωρίζονται ήδη, είναι δηλαδή οι λέσχες ανάγνωσης “της γειτονιάς”, γιατί έτσι τα μέλη είναι περισσότερο δεμένα, είναι συμμαθητές, “γειτονάκια” κι αυτό τροφοδοτεί συνέχεια την ομάδα με παιδιά, αφού το ένα το λέει στο άλλο και μαθαίνεται.

»Το αν διαβάζουν οι Έλληνες είναι ένα δυσάρεστο ζήτημα. Ενώ έχουμε πολύ μεγάλη βιβλιοπαραγωγή, έχουμε πολύ μικρό ποσοστό αναγνωστικού κοινού. Ειδικά με τις παιδικές λέσχες προσπαθούμε να προωθήσουμε την αγάπη για την λογοτεχνία και όχι για την ανάγνωση. Οφείλουμε να έχουμε σαν στόχο την καλλιέργειά τους, γι’ αυτό στεκόμαστε συχνά στην κλασική λογοτεχνία, αλλά εγώ προτιμώ τα βιβλία που αποκαλώ “δυσκολάκια”, αυτά δηλαδή που φοβούνται οι δάσκαλοι να εντάξουν στα σχολεία, βιβλία που μιλούν για βάσανα τα οποία περνάμε όλοι στα σπίτια μας.

»Διαβάζουμε για παράδειγμα το "Χωρίς Οικογένεια" που έχει να κάνει με την ορφάνια• το "Ένα σακί μαλλιά" που ασχολείται με τον καρκίνο• το "Λεωφορείο της Ρόζας" που άπτεται του ρατσισμού• βιβλία για την αναπηρία, για καθετί διαφορετικό και “περιθωριακό”. Τα παιδιά είναι δεκτικά κυρίως σε τέτοια θέματα, παρατηρούμε ότι με αυτά τα βιβλία εξάπτεται το ενδιαφέρον ακόμη και όσων αδιαφορούσαν εντελώς για την ανάγνωση. Τα παιδιά, ξέρετε, σιχαίνονται το “ροζ μπον-μπον” που περιέχουν τα περισσότερα παιδικά βιβλία, θέλουν να συζητήσουν για αυτό που συμβαίνει καθημερινά στα σπίτια τους, για την αλήθεια»,
μας λέει η συγγραφέας.

«Φυσικά, διαβάζουμε και άλλα είδη βιβλίων. Και τον Χάρι Πότερ, γιατί όχι; Πολλοί αντέδρασαν όταν άκουσαν πως ασχολούμαστε με τον Χάρι Πότερ στις λέσχες, αλλά το ζήτημα είναι τα παιδιά να ευχαριστιούνται αυτό που διαβάζουν, να ανακαλύψουν την απόλαυση της λογοτεχνίας. Όχι να διαβάζουν ό,τι θέλω εγώ να διαβάζουν, αλλά ό,τι τους ευχαριστεί. Βέβαια, αυτό χρειάζεται από τη μεριά μας πολύ όρεξη και κέφι, και να παριστάνουμε τους… μυρμηγκοφάγους, να χώνουμε τη μυτόγκα μας στα βιβλιοπωλεία και να μελετάμε πολύ. Ξέρετε εσείς πώς λέγεται η σκούπα του Χάρι Πότερ; Τα παιδιά έχουν κάθε είδους απορία και πρέπει να τα ξέρεις όλα. Έτσι, έπρεπε να καθίσω και να διαβάσω και τα επτά βιβλία του Χάρι Πότερ!» σημειώνει.

«Το όμορφο είναι πως η ανάγνωση στις λέσχες ακουμπά και άλλα ζητήματα, όπως αυτό του αλληλοσεβασμού. Τα παιδιά μαθαίνουν να ακούνε το ένα το άλλο και να σέβονται τη γνώμη τους. Μάλιστα, οι λέσχες που γίνονται σε δημόσιες βιβλιοθήκες πηγαίνουν το πράγμα ένα βήμα παραπέρα, αφού η λέσχη τότε λειτουργεί σαν κίνητρο να δανεισθούν τα βιβλία μετά το δίωρο της συνάντησης», καταλήγει.
Μπείτε στη συζήτηση

σχόλια

v