Την "κάτσαμε": Οι επιπτώσεις της καθιστικής ζωής
Καθόμαστε στο σπίτι, καθόμαστε στην δουλειά, καθόμαστε στο αυτοκίνητο και γυρνάμε σπίτι για να… κάτσουμε και να κοιμηθούμε. Όλοι γνωρίζουμε ότι η καθιστική ζωή βλάπτει σοβαρά την υγεία. Πώς όμως;
του Νικόλα Γεωργιακώδη
Την στιγμή που διαβάζετε αυτές τις γραμμές είστε καθισμένοι. Είναι Δευτέρα και είστε – μάλλον – στο γραφείο. Λογικά, θα είστε εκεί για ακόμα οκτώ με δέκα ώρες. Μετά, θα γυρίσετε με το αυτοκίνητο στο σπίτι για να… κάτσετε σαν άνθρωποι, να ξεκουραστείτε από μια ακόμα δύσκολη ημέρα και να κοιμηθείτε. Αύριο, θα πάρετε και πάλι το αυτοκίνητο για να πάτε στην δουλειά και ούτω καθ’ εξής.
Σίγουρα υπάρχουν και εξαιρέσεις, όμως η πικρή αλήθεια είναι πως η πλειοψηφία του ελληνικού πληθυσμού κάνει καθιστική ζωή. Περνάμε ολοένα και περισσότερο χρόνο μπροστά από μια οθόνη, σε ένα γραφείο, πίσω από το τιμόνι και στον καναπέ του σπιτιού μας. Ξέρουμε ότι το καθισιό «κάνει κακό». Ότι η έλλειψη άσκησης έχει ένα σωρό επιπτώσεις στην υγεία μας. Ότι δεν κατασκευαστήκαμε για να καθόμαστε σε μια καρέκλα ή ένα καναπέ. Όμως δεν κάνουμε τίποτα για αυτό και κάπως έτσι η παχυσαρκία τόσο στους ενήλικες όσο και στα παιδιά αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο, τουλάχιστον στις δυτικές κοινωνίες.
Ποιες είναι όμως συγκεκριμένα, οι επιπτώσεις της καθιστικής ζωής στην υγεία μας;
Οι παθολογικές επιπτώσεις της καθιστικής ζωής
Αρχικά, από την στιγμή που καθόμαστε, η δραστηριότητα των μυών επιβραδύνεται και ο βασικός μεταβολικός ρυθμός, οι θερμίδες δηλαδή που καίμε σε κατάσταση ηρεμίας, «πέφτει» στην μία θερμίδα ανά λεπτό. Σκεφτείτε ότι αυτό είναι περίπου το ένα τρίτο από τις θερμίδες που θα καταναλώναμε με απλό περπάτημα.
Πέντε ημέρες περίπου καθιστικής ζωής (παραπάνω από έξι ώρες καθισμένοι την ημέρα) είναι αρκετές για το σώμα μας έτσι ώστε να αρχίσει να αυξάνει τον αριθμό των τριγλυκεριδίων στο αίμα, την «κακή» χοληστερόλη και την αντίσταση στην ινσουλίνη (δείτε εδώ την σχετική έρευνα). Δηλαδή ενώ παράγουμε ινσουλίνη, τα κύτταρά μας δεν την χρησιμοποιούν αποτελεσματικά και δεν την αφομοιώνουν. Η «αντίσταση» αυτή σε συνδυασμό με την κακή διατροφή και την έλλειψη άσκησης, μπορεί να οδηγήσει σε διαβήτη τύπου ΙΙ.
Μετά από δύο εβδομάδες καθιστικής ζωής, οι μύες ατροφούν και η μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου μειώνεται δραματικά. Πρόκειται για έναν δείκτη ο οποίος ουσιαστικά είναι συνώνυμος με την αντοχή μας. Η μείωση της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου (V02max) είναι αυτή που μας κάνει να λαχανιάζουμε όταν ανεβαίνουμε σκάλες και να κουραζόμαστε εύκολα ακόμα και αν χρειαστεί να τρέξουμε για λίγα μέτρα.
Αυτό που αξίζει να αναφέρουμε εδώ είναι πως οι παραπάνω αλλαγές στον οργανισμό μας γίνονται τόσο σε αυτούς που δεν έχουν ασκηθεί ποτέ τους, όσο και σε αυτούς οι οποίοι κάνουν κάποια μορφή άσκησης σε καθημερινή βάση. Μάλιστα, οι αλλαγές στους τελευταίους ιδιαίτερα όσον αφορά την μείωση της μυϊκής μάζας και κατ’ επέκταση του μεταβολισμού είναι ακόμα μεγαλύτερες. Ο οργανισμός μειώνει το ποσοστό του λίπους το οποίο χρησιμοποιεί σε κατάσταση ηρεμίας και αυξάνει το ποσοστό των υδατανθράκων. Δηλαδή ενώ κάποιος καταναλώνει την ποσότητα φαγητού που έχει συνηθίσει, αντί να κάψει το περίσσιο λίπος, καίει τον υδατάνθρακα. Αποτέλεσμα, το λίπος κατακάθεται και η λιπώδης μάζα αυξάνεται.
Μιλώντας για λιπώδη μάζα, σύμφωνα με αυτήν την έρευνα, μετά από έναν χρόνο καθιστικής ζωής αρχίζει και αλλάζει ο δείκτης μάζας σώματος και εμφανίζονται τα πρώτα στάδια της παχυσαρκίας. Μια άλλη έρευνα στοχοποιημένη σε γυναίκες, έδειξε ότι μπορεί να χάσουν μέχρι και 1 % οστική πυκνότητα για κάθε χρόνο καθιστικής ζωής. Μίλησε κανείς για οστεοπόρωση;
Συνεχίζουμε. Μετά από δέκα με είκοσι χρόνια καθιστικής ζωής έρευνες έχουν δείξει ότι «κόβονται» περίπου επτά χρόνια ποιοτικής ζωής, χωρίς ασθένειες. Αυξάνεται επίσης σημαντικά ο κίνδυνος καρδιακής πάθησης, ιδιαίτερα αν το άτομο είναι καπνιστής και δεν προσέχει την διατροφή του.
Συνοψίζοντας λοιπόν, για κάποιον ο οποίος ασκούνταν συστηματικά, η καθιστική ζωή μειώνει την μυϊκή μάζα, τον βασικό μεταβολισμό, την δύναμη, την μυϊκή ισχύ και το ανοσοποιητικό σύστημα, αφού με την άσκηση ενισχύεται η λειτουργία του. Σταδιακά, μειώνεται και η οστική του πυκνότητα.
Σε κάποιον οποίος δεν υπήρξε ποτέ του ιδιαίτερα δραστήριος, η καθιστική ζωή σε συνδυασμό με κακή διατροφή (πάνε πακέτο αυτά τα δύο συνήθως) αυξάνει τα λιπίδια στο αίμα, το σωματικό βάρος και κατ’ επέκταση τον δείκτη μάζας σώματος καθώς και τον κίνδυνο για εμφάνιση παχυσαρκίας. Η χρόνια αυτή κατάσταση οδηγεί σε ινσουλινική αντίσταση και διαβήτη τύπου ΙΙ, κακή φυσική κατάσταση, προβλήματα στο καρδιαγγειακό και – ιδιαίτερα στις γυναίκες – μείωση της οστικής πυκνότητας και εμφάνιση οστεοπόρωσης. Το σημαντικότερο; Και στις δύο κατηγορίες ατόμων ο άνθρωπος γίνεται σταδιακά ανήμπορος να εκτελέσει απλές, καθημερινές κινήσεις.
Οι «ορθοπεδικές» επιπτώσεις
Οι επιπτώσεις της καθιστικής ζωής στο μυοσκελετικό μας σύστημα είναι εξίσου σημαντικές. Τα μικρά παιδιά αποκτούν κακή στάση του σώματος, η οποία επιβαρύνει τους μύες της πλάτης και οδηγεί σε χρόνιους πόνους σε αυτήν. Άμεση συνέπεια των πόνων αυτών είναι οι χρόνιοι πόνοι στην περιοχή του κόκκυγα και στα γόνατα.
Οι μεσήλικες που κάνουν καθιστική ζωή έχουν συχνά μυϊκές κράμπες, δυσκαμψία σε μικρές και μεγάλες αρθρώσεις, αυχεναλγίες και αυχενικά σύνδρομα ενώ αυξάνεται σημαντικά η πιθανότητα εμφάνισης αρθρίτιδας. Ο κίνδυνος κατάγματος αυξάνεται εξίσου σημαντικά, μιας και τα οστά θέλουν κίνηση και φόρτιση για να μπορέσουν να «κρατήσουν» ασβέστιο και να αντέξουν στις… δοκιμασίες στις οποίες τα υποβάλλουμε στην καθημερινότητα.
Μια πρωτοποριακή θεραπεία
Σας «μαυρίσαμε» την ψυχή; Δυστυχώς αυτή είναι η πραγματική αλήθεια και όσο πιο γρήγορα την συνειδητοποιήσουμε τόσο καλύτερο για εμάς και την υγεία μας. Τι μπορούμε να κάνουμε για να μην την… κάτσουμε; Η λύση είναι πολύ απλή, αλλά η αλήθεια είναι πως μας δυσκόλεψε αρκετά για να την βρούμε.
Το περασμένο καλοκαίρι, ο Dr. Fortsabortsa του Πανεπιστημίου του Οκινάουε βρήκε μια πρωτοποριακή και άκρως αποτελεσματική θεραπεία για τις επιπτώσεις τις καθιστικής ζωής. Το ενέσιμης μορφής φάρμακο “Sikosetonkolosouapotonkanape” εμφάνισε ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα σε ασθενείς, όμως μέχρι στιγμής κανένας άλλος δεν το έχει δοκιμάσει, ενώ οι πληροφορίες για τα συστατικά του παραμένουν άγνωστες.
Κρατάτε μυστικό; Το In2life κατάφερε να κλέψει μέσω ειδικών πρακτόρων του στο Οκινάουε ένα κουτί και να το φέρει στην Ελλάδα, έτσι ώστε να μπορέσουν να επωφεληθούν όλοι οι Έλληνες από την δράση του.
Όταν ανοίξαμε το κουτί, βρήκαμε ένα μήνυμα. Σας παραθέτουμε την μετάφραση αυτολεξεί:
«Σήκωσε τον κ…. σου από τον καναπέ και προσπάθησε να κάνεις μέτριας έντασης άσκηση για τουλάχιστον μια ώρα, σε συχνότητα τρεις φορές την εβδομάδα».
* Ευχαριστούμε τον κ. Σταύρο Αλευρογιάννη, Ορθοπαιδικό Χειρούργο-Αθλίατρο, τον κ. Σπύρο Μεθενίτη, Εργοφυσιολόγο και τον κ. Σταμάτη Μουρτάκο, Αθλητικό Διατροφολόγο για τα... κακά μαντάτα των επιπτώσεων της καθιστικής ζωής στην υγεία μας.
Την στιγμή που διαβάζετε αυτές τις γραμμές είστε καθισμένοι. Είναι Δευτέρα και είστε – μάλλον – στο γραφείο. Λογικά, θα είστε εκεί για ακόμα οκτώ με δέκα ώρες. Μετά, θα γυρίσετε με το αυτοκίνητο στο σπίτι για να… κάτσετε σαν άνθρωποι, να ξεκουραστείτε από μια ακόμα δύσκολη ημέρα και να κοιμηθείτε. Αύριο, θα πάρετε και πάλι το αυτοκίνητο για να πάτε στην δουλειά και ούτω καθ’ εξής.
Σίγουρα υπάρχουν και εξαιρέσεις, όμως η πικρή αλήθεια είναι πως η πλειοψηφία του ελληνικού πληθυσμού κάνει καθιστική ζωή. Περνάμε ολοένα και περισσότερο χρόνο μπροστά από μια οθόνη, σε ένα γραφείο, πίσω από το τιμόνι και στον καναπέ του σπιτιού μας. Ξέρουμε ότι το καθισιό «κάνει κακό». Ότι η έλλειψη άσκησης έχει ένα σωρό επιπτώσεις στην υγεία μας. Ότι δεν κατασκευαστήκαμε για να καθόμαστε σε μια καρέκλα ή ένα καναπέ. Όμως δεν κάνουμε τίποτα για αυτό και κάπως έτσι η παχυσαρκία τόσο στους ενήλικες όσο και στα παιδιά αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο, τουλάχιστον στις δυτικές κοινωνίες.
Ποιες είναι όμως συγκεκριμένα, οι επιπτώσεις της καθιστικής ζωής στην υγεία μας;
Οι παθολογικές επιπτώσεις της καθιστικής ζωής Αρχικά, από την στιγμή που καθόμαστε, η δραστηριότητα των μυών επιβραδύνεται και ο βασικός μεταβολικός ρυθμός, οι θερμίδες δηλαδή που καίμε σε κατάσταση ηρεμίας, «πέφτει» στην μία θερμίδα ανά λεπτό. Σκεφτείτε ότι αυτό είναι περίπου το ένα τρίτο από τις θερμίδες που θα καταναλώναμε με απλό περπάτημα.
Πέντε ημέρες περίπου καθιστικής ζωής (παραπάνω από έξι ώρες καθισμένοι την ημέρα) είναι αρκετές για το σώμα μας έτσι ώστε να αρχίσει να αυξάνει τον αριθμό των τριγλυκεριδίων στο αίμα, την «κακή» χοληστερόλη και την αντίσταση στην ινσουλίνη (δείτε εδώ την σχετική έρευνα). Δηλαδή ενώ παράγουμε ινσουλίνη, τα κύτταρά μας δεν την χρησιμοποιούν αποτελεσματικά και δεν την αφομοιώνουν. Η «αντίσταση» αυτή σε συνδυασμό με την κακή διατροφή και την έλλειψη άσκησης, μπορεί να οδηγήσει σε διαβήτη τύπου ΙΙ.
Μετά από δύο εβδομάδες καθιστικής ζωής, οι μύες ατροφούν και η μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου μειώνεται δραματικά. Πρόκειται για έναν δείκτη ο οποίος ουσιαστικά είναι συνώνυμος με την αντοχή μας. Η μείωση της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου (V02max) είναι αυτή που μας κάνει να λαχανιάζουμε όταν ανεβαίνουμε σκάλες και να κουραζόμαστε εύκολα ακόμα και αν χρειαστεί να τρέξουμε για λίγα μέτρα.
Αυτό που αξίζει να αναφέρουμε εδώ είναι πως οι παραπάνω αλλαγές στον οργανισμό μας γίνονται τόσο σε αυτούς που δεν έχουν ασκηθεί ποτέ τους, όσο και σε αυτούς οι οποίοι κάνουν κάποια μορφή άσκησης σε καθημερινή βάση. Μάλιστα, οι αλλαγές στους τελευταίους ιδιαίτερα όσον αφορά την μείωση της μυϊκής μάζας και κατ’ επέκταση του μεταβολισμού είναι ακόμα μεγαλύτερες. Ο οργανισμός μειώνει το ποσοστό του λίπους το οποίο χρησιμοποιεί σε κατάσταση ηρεμίας και αυξάνει το ποσοστό των υδατανθράκων. Δηλαδή ενώ κάποιος καταναλώνει την ποσότητα φαγητού που έχει συνηθίσει, αντί να κάψει το περίσσιο λίπος, καίει τον υδατάνθρακα. Αποτέλεσμα, το λίπος κατακάθεται και η λιπώδης μάζα αυξάνεται.
Μιλώντας για λιπώδη μάζα, σύμφωνα με αυτήν την έρευνα, μετά από έναν χρόνο καθιστικής ζωής αρχίζει και αλλάζει ο δείκτης μάζας σώματος και εμφανίζονται τα πρώτα στάδια της παχυσαρκίας. Μια άλλη έρευνα στοχοποιημένη σε γυναίκες, έδειξε ότι μπορεί να χάσουν μέχρι και 1 % οστική πυκνότητα για κάθε χρόνο καθιστικής ζωής. Μίλησε κανείς για οστεοπόρωση; Συνεχίζουμε. Μετά από δέκα με είκοσι χρόνια καθιστικής ζωής έρευνες έχουν δείξει ότι «κόβονται» περίπου επτά χρόνια ποιοτικής ζωής, χωρίς ασθένειες. Αυξάνεται επίσης σημαντικά ο κίνδυνος καρδιακής πάθησης, ιδιαίτερα αν το άτομο είναι καπνιστής και δεν προσέχει την διατροφή του.
Συνοψίζοντας λοιπόν, για κάποιον ο οποίος ασκούνταν συστηματικά, η καθιστική ζωή μειώνει την μυϊκή μάζα, τον βασικό μεταβολισμό, την δύναμη, την μυϊκή ισχύ και το ανοσοποιητικό σύστημα, αφού με την άσκηση ενισχύεται η λειτουργία του. Σταδιακά, μειώνεται και η οστική του πυκνότητα.
Σε κάποιον οποίος δεν υπήρξε ποτέ του ιδιαίτερα δραστήριος, η καθιστική ζωή σε συνδυασμό με κακή διατροφή (πάνε πακέτο αυτά τα δύο συνήθως) αυξάνει τα λιπίδια στο αίμα, το σωματικό βάρος και κατ’ επέκταση τον δείκτη μάζας σώματος καθώς και τον κίνδυνο για εμφάνιση παχυσαρκίας. Η χρόνια αυτή κατάσταση οδηγεί σε ινσουλινική αντίσταση και διαβήτη τύπου ΙΙ, κακή φυσική κατάσταση, προβλήματα στο καρδιαγγειακό και – ιδιαίτερα στις γυναίκες – μείωση της οστικής πυκνότητας και εμφάνιση οστεοπόρωσης. Το σημαντικότερο; Και στις δύο κατηγορίες ατόμων ο άνθρωπος γίνεται σταδιακά ανήμπορος να εκτελέσει απλές, καθημερινές κινήσεις.
Οι «ορθοπεδικές» επιπτώσεις Οι επιπτώσεις της καθιστικής ζωής στο μυοσκελετικό μας σύστημα είναι εξίσου σημαντικές. Τα μικρά παιδιά αποκτούν κακή στάση του σώματος, η οποία επιβαρύνει τους μύες της πλάτης και οδηγεί σε χρόνιους πόνους σε αυτήν. Άμεση συνέπεια των πόνων αυτών είναι οι χρόνιοι πόνοι στην περιοχή του κόκκυγα και στα γόνατα.
Οι μεσήλικες που κάνουν καθιστική ζωή έχουν συχνά μυϊκές κράμπες, δυσκαμψία σε μικρές και μεγάλες αρθρώσεις, αυχεναλγίες και αυχενικά σύνδρομα ενώ αυξάνεται σημαντικά η πιθανότητα εμφάνισης αρθρίτιδας. Ο κίνδυνος κατάγματος αυξάνεται εξίσου σημαντικά, μιας και τα οστά θέλουν κίνηση και φόρτιση για να μπορέσουν να «κρατήσουν» ασβέστιο και να αντέξουν στις… δοκιμασίες στις οποίες τα υποβάλλουμε στην καθημερινότητα.
Μια πρωτοποριακή θεραπεία
Σας «μαυρίσαμε» την ψυχή; Δυστυχώς αυτή είναι η πραγματική αλήθεια και όσο πιο γρήγορα την συνειδητοποιήσουμε τόσο καλύτερο για εμάς και την υγεία μας. Τι μπορούμε να κάνουμε για να μην την… κάτσουμε; Η λύση είναι πολύ απλή, αλλά η αλήθεια είναι πως μας δυσκόλεψε αρκετά για να την βρούμε.
Το περασμένο καλοκαίρι, ο Dr. Fortsabortsa του Πανεπιστημίου του Οκινάουε βρήκε μια πρωτοποριακή και άκρως αποτελεσματική θεραπεία για τις επιπτώσεις τις καθιστικής ζωής. Το ενέσιμης μορφής φάρμακο “Sikosetonkolosouapotonkanape” εμφάνισε ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα σε ασθενείς, όμως μέχρι στιγμής κανένας άλλος δεν το έχει δοκιμάσει, ενώ οι πληροφορίες για τα συστατικά του παραμένουν άγνωστες.
Κρατάτε μυστικό; Το In2life κατάφερε να κλέψει μέσω ειδικών πρακτόρων του στο Οκινάουε ένα κουτί και να το φέρει στην Ελλάδα, έτσι ώστε να μπορέσουν να επωφεληθούν όλοι οι Έλληνες από την δράση του.
Όταν ανοίξαμε το κουτί, βρήκαμε ένα μήνυμα. Σας παραθέτουμε την μετάφραση αυτολεξεί:
«Σήκωσε τον κ…. σου από τον καναπέ και προσπάθησε να κάνεις μέτριας έντασης άσκηση για τουλάχιστον μια ώρα, σε συχνότητα τρεις φορές την εβδομάδα».
* Ευχαριστούμε τον κ. Σταύρο Αλευρογιάννη, Ορθοπαιδικό Χειρούργο-Αθλίατρο, τον κ. Σπύρο Μεθενίτη, Εργοφυσιολόγο και τον κ. Σταμάτη Μουρτάκο, Αθλητικό Διατροφολόγο για τα... κακά μαντάτα των επιπτώσεων της καθιστικής ζωής στην υγεία μας.
