Γεννήθηκε ημίν Εθνάρχης
Ο Βαγγέλης Βενιζέλος μνημόνευσε τους προηγούμενους σοσιαλιστές- προκατόχους του (;) και θεώρησε ότι αποτελεί την ιστορική συνέχεια του κέντρου. Χμμμ...
γράφει ο Χρ. Δ. Γλύστρας
Τα παλιά χρόνια, όταν η μοναρχία ήταν το αδιαμφισβήτητα ισχύον πολίτευμα και κανείς δεν εσκέπτετο να το αντικαταστήσει με την σημερινή κληρονομική δημοκρατία, οι δημόσιοι κήρυκες ανακοίνωναν στον περιδεή λαό την φυσιολογική αλλαγή του προσώπου στην εξουσία, με την φράση «ο Βασιλεύς απέθανε, ζήτω ο Βασιλεύς!» Αυτό ήταν το σύνθημα δια την ένευση των νενομισμένων δύο τελετών, δηλαδή την εξόδιον λαμπρή- πλην πένθιμον- τελετή ταφής του μεταστάντος, και την χαρμόσυνον στέψη του νέου μονάρχη.
Σήμερα, ένεκα οι ταραγμένοι καιροί που ζούμε, χρειάσθηκε να τροποποιηθούν ελαφρώς τα παραδοσιακά έθη. Κατά πρώτον, ο κληρονομικώ δικαιώματι εκλεγείς ηγεμών Παπανδρέος ο Γ΄, απεκδυθείς αυτοβούλως της καθολικής εξουσίας και κατανεύσας να άρχει μόνον σε ένα διαρκώς ελαττούμενο πλήθος πιστών, δέχθηκε την υποκατάστασή του και σε αυτό το αξίωμα προ του φυσικού θανάτου του, συνομολογών ότι ο πολιτικός του θάνατος είναι ικανή και αναγκαία συνθήκη δια την διαδοχή.
Χωρίς ποτέ να εκφέρει την όρο «παραιτούμαι», αποποιήθηκε την προεδρία, ενώ εις άμβλυνση των αλγεινών αισθημάτων των οπαδών του, υπεσχέθη δύο τινά:
- Ότι «θα συνεχίσει τον αγώνα από άλλα μετερίζια».
- Ότι θα δημιουργήσει ένα Ίδρυμα που θα προάγει την επιμόρφωση όσων, στο εξής, θέλουν ν’ ασχοληθούν με την πολιτική, κάτι σαν τα ΙΕΚ Ξυνή – Ακμή ή Πάλμερ, για πολιτικούς.
Από την πλευρά του, ο ανακηρυχθείς από το κομματικό κονκλάβιο ηγεμών, ανέλαβε τα ηνία, με μια εξόχως σύντομη– μόνο 17 λεπτά διήρκεσε!- ευχαριστήριον ομιλία του με αποδέκτες τους 236.000 θιασώτες που επισφράγισαν την ανάδειξή του, αλλά κυρίως εκείνους εκ των ΠαΣόΚων που παθητικώς αδράνησαν. Δύο υπομνήσεις στον μιντιακής σημασίας εναρκτήριον της νέας περιόδου λόγον του, έδωσαν ξεκάθαρα το στίγμα του:
- Το ΠαΣοΚ στου οποίου την ηγεσία μόλις αναδείχθηκε, είναι σπουδαία παράταξη, η οποία στο παρελθόν ελαμπρύνθη δι’ εξαιρέτων προσωπικοτήτων, όπως «ο Χαρίλαος Τρικούπης, Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Γιώργος Παπανδρέου».
- Η ημερομηνία εκλογής του ως προέδρου του ΠαΣοΚ, η 18η Μαρτίου, συμπίπτει απολύτως με την ημερομηνία θανάτου του Εθνάρχη Ελευθερίου Βενιζέλου.
Στην πρώτη αυτή ιστορικού περιεχομένου παρατήρηση- υπόμνηση του προέδρου δύναται πας τις κακεντρεχής να προβάλλει την ένσταση πως ούτε ο Τρικούπης, ούτε ο Ελ. Βενιζέλος δήλωσαν ποτέ σοσιαλιστές. Η ένσταση απορρίπτεται, επί τω ότι ο μόνος λόγος που δεν το έκαναν είναι πως ο σοσιαλισμός ήταν την εποχή τους στα σπάργανα και δεν ετύγχανε ευρείας αποδοχής.
Εν πάση περιπτώσει μπορούμε να θεωρήσουμε ως ρητορική υπερβολή τον χαρακτηρισμό του αρχηγού, που όμως δικαιολογείται με το σκεπτικό, ότι ο σοσιαλισμός όπως τον ξέρουμε σήμερα, αναπτύχθηκε μετά την Ρωσική Επανάσταση του 1917, ανάμεσα σε εκείνους που δεν αποδέχονταν το σοβιετικό μοντέλο. Ίσως δηλαδή να τον ησπάζοντο, εάν, ο μεν πρώτος δεν είχε προλάβει να αποθάνει (το 1896), ο δε δεύτερος να εκτεθεί - και να εκλεγεί - με σημαία Φιλελευθέρου πολιτικού.
Ως προς τον «Γέρο της Δημοκρατίας» τον Γεώργιο Παπανδρέου, η απάντηση προκύπτει αβίαστος. Μπορεί κατά καιρούς να θεωρήθηκε διώκτης των κομμουνιστών και της αριστεράς, ωστόσο ο ίδιος όταν έφτασε στην Αθήνα προερχόμενος από το Κάϊρο όπου είχε διορισθεί πρωθυπουργός της Ελλάδας βρέθηκε αντιμέτωπος με κομμουνιστές και λοιπούς οπαδούς του ΕΑΜ, προς τους οποίους εξεφώνησε βαρυσήμαντο Λόγο. «Πιστεύομεν εις την Δημοκρατίαν» είπε εν κατακλείδι, θέλοντας να τους προσεγγίσει. Όταν εκείνοι τον διέκοψαν με την ρυθμική κραυγή «Λα-ο-κρα-τία, Λα-ο-κρα-τία» εκείνος κατένευσε και πρόσθεσε: «Πιστεύομεν ΚΑΙ εις την Λαοκρατίαν», άρα ο σοσιαλισμός μυρμήγκιαζε μέσα του.
Όσον αφορά την άποψη μερικών περί ατοπήματος του κ. Βενιζέλου να προσμετρήσει τον Παπανδρέο τον Γ΄ μεταξύ των προσωπικοτήτων του Σοσιαλισμού, η απάντηση είναι ξεκάθαρη: Σκεφθείτε τι θα έλεγαν αν τον παρέλειπε, παρά το γεγονός ότι ευεργετήθηκε από την έστω και αργοπορημένη παραδοχή του πολιτικού θανάτου του. Πράγμα που δεν ισχύει για τον παρένθετο μεταξύ των Παπανδρέων, πρόεδρο Σημίτη, ο οποίος διέπραξε εκτός των άλλων και το ατόπημα να οικειοποιηθεί τον όρο που εφηύρε ο μεγάλος Ελευθέριος Βενιζέλος, τον «Εκσυγχρονισμό».
Υπό το βάρος των ανωτέρω, η ερμηνεία της δεύτερης υπόμνησης του νεοπαγούς αρχηγού και θεμελιωτού της ανάκαμψης η οποία θα επιφέρει αναποσπάστως την ανάπτυξη είναι προφανής. Ένας Βενιζέλος απέθανε, ένας νέος Βενιζέλος εγεννήθη ημίν. Πρόκειται για τον Βενιζέλο τον Β΄ διάδοχο του Παπανδρέο του Γ΄, των άλλων Βενιζέλων- του Σοφοκλή και του Νικήτα αποκλειομένων αυθαιρέτως- ως μη διαδραματισάντων πρωταγωνιστικό ρόλο.
Η πρώτη πολιτική πράξη του Βενιζέλου του Β΄ ήταν η ανάθεση καθηκόντων εκπροσώπου τύπου του ΠαΣοΚ στην κ. Φώφη Γεννηματά. Αμήχανοι από την επιλογή οι αναλυτές των τηλε –παραθύρων, αρχικά εξήραν το ήθος της έως τώρα υφυπουργού, ενώ δειλά - δειλά ψέλλιζαν ότι η μειλίχια προσωπικότητα της ίσως να μην ευνοεί την άσκηση αυτών των καθηκόντων. Οι εξ αυτών πολιτικολογούντες μίλησαν για την επιθυμία του νέου προέδρου να προσεταιριστεί το όλον ΠαΣοΚ .
Οι παλιότεροι θυμήθηκαν ανάλογη ενέργεια του Ανδρέα Παπανδρέου, όταν στον δεύτερο ανασχηματισμό του έκανε υφυπουργό Γεωργίας τον κ. Μόσχο Γικόνογλου. Κανείς δεν μπορούσε να εξηγήσει το γεγονός και μόνον ύστερα από έναν μήνα διέρρευσε η αλήθεια. Ο παμπόνηρος Ανδρέας έστειλε ένα παρήγορο μήνυμα στους αφανείς βουλευτές του: Αφού υπουργοποιήθηκε ο Μόσχος, θα έρθει και η δική σου σειρά.
Άλλωστε ο συγκεντρωτισμός και η επάρκεια του Ευαγγέλου στην επικοινωνία καθιστούν άκαιρη την αναζήτηση ενός χαρισματικού ενδιάμεσου «ανταυτού» στις δημόσιες σχέσεις.
Το στίγμα του καινούργιου αρχηγού και η πρώτη εντυπωσιακή πολιτική του πράξη είχαν και μία ακόμη παρεμπίπτουσα συνέπεια για την πολιτική σκηνή. Ο έτερος των αντιπροέδρων της κυβέρνησης Παπαδήμου και του ΠαΣοΚ έσπευσε να δηλώσει ότι «δεν θα δώσει την ευκαιρία στους εκλογείς να τον ψηφίσουν» καθώς όπως είπε δεν θα εκτεθεί ως υποψήφιος στις ερχόμενες εκλογές. Στην πραγματικότητα ο ευφυής Θεόδωρος γνωρίζει ότι ο σημερινός κυρίαρχος του κόμματος σιχαίνεται όσους έχουν τα ίδια ελαττώματα και προτερήματα με αυτόν. Άρα ως χονδρός και ευφυής δεν θα είχε πλέον καμία τύχη.
Εκείνο όμως που ενισχύει τον μη εκπεφρασμένο υπαινιγμό του Ευάγγελου ότι ένας νέος Εθνάρχης εγενήθη χάριν ημών, είναι η απρόθυμη παραδοχή του Τούρκου προέδρου Ερντογάν, ότι η Χάλκη θα επαναλειτουργήσει. Ένας Βενιζέλος είχε συμφωνήσει για την λειτουργία της και επί των ημερών του Βενιζέλου, του Β΄ θα ξανανοίξει τις πύλες της.
Τα παλιά χρόνια, όταν η μοναρχία ήταν το αδιαμφισβήτητα ισχύον πολίτευμα και κανείς δεν εσκέπτετο να το αντικαταστήσει με την σημερινή κληρονομική δημοκρατία, οι δημόσιοι κήρυκες ανακοίνωναν στον περιδεή λαό την φυσιολογική αλλαγή του προσώπου στην εξουσία, με την φράση «ο Βασιλεύς απέθανε, ζήτω ο Βασιλεύς!» Αυτό ήταν το σύνθημα δια την ένευση των νενομισμένων δύο τελετών, δηλαδή την εξόδιον λαμπρή- πλην πένθιμον- τελετή ταφής του μεταστάντος, και την χαρμόσυνον στέψη του νέου μονάρχη.
Σήμερα, ένεκα οι ταραγμένοι καιροί που ζούμε, χρειάσθηκε να τροποποιηθούν ελαφρώς τα παραδοσιακά έθη. Κατά πρώτον, ο κληρονομικώ δικαιώματι εκλεγείς ηγεμών Παπανδρέος ο Γ΄, απεκδυθείς αυτοβούλως της καθολικής εξουσίας και κατανεύσας να άρχει μόνον σε ένα διαρκώς ελαττούμενο πλήθος πιστών, δέχθηκε την υποκατάστασή του και σε αυτό το αξίωμα προ του φυσικού θανάτου του, συνομολογών ότι ο πολιτικός του θάνατος είναι ικανή και αναγκαία συνθήκη δια την διαδοχή.
Χωρίς ποτέ να εκφέρει την όρο «παραιτούμαι», αποποιήθηκε την προεδρία, ενώ εις άμβλυνση των αλγεινών αισθημάτων των οπαδών του, υπεσχέθη δύο τινά:
- Ότι «θα συνεχίσει τον αγώνα από άλλα μετερίζια».
- Ότι θα δημιουργήσει ένα Ίδρυμα που θα προάγει την επιμόρφωση όσων, στο εξής, θέλουν ν’ ασχοληθούν με την πολιτική, κάτι σαν τα ΙΕΚ Ξυνή – Ακμή ή Πάλμερ, για πολιτικούς.
Από την πλευρά του, ο ανακηρυχθείς από το κομματικό κονκλάβιο ηγεμών, ανέλαβε τα ηνία, με μια εξόχως σύντομη– μόνο 17 λεπτά διήρκεσε!- ευχαριστήριον ομιλία του με αποδέκτες τους 236.000 θιασώτες που επισφράγισαν την ανάδειξή του, αλλά κυρίως εκείνους εκ των ΠαΣόΚων που παθητικώς αδράνησαν. Δύο υπομνήσεις στον μιντιακής σημασίας εναρκτήριον της νέας περιόδου λόγον του, έδωσαν ξεκάθαρα το στίγμα του:
- Το ΠαΣοΚ στου οποίου την ηγεσία μόλις αναδείχθηκε, είναι σπουδαία παράταξη, η οποία στο παρελθόν ελαμπρύνθη δι’ εξαιρέτων προσωπικοτήτων, όπως «ο Χαρίλαος Τρικούπης, Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Γιώργος Παπανδρέου».
- Η ημερομηνία εκλογής του ως προέδρου του ΠαΣοΚ, η 18η Μαρτίου, συμπίπτει απολύτως με την ημερομηνία θανάτου του Εθνάρχη Ελευθερίου Βενιζέλου.
Στην πρώτη αυτή ιστορικού περιεχομένου παρατήρηση- υπόμνηση του προέδρου δύναται πας τις κακεντρεχής να προβάλλει την ένσταση πως ούτε ο Τρικούπης, ούτε ο Ελ. Βενιζέλος δήλωσαν ποτέ σοσιαλιστές. Η ένσταση απορρίπτεται, επί τω ότι ο μόνος λόγος που δεν το έκαναν είναι πως ο σοσιαλισμός ήταν την εποχή τους στα σπάργανα και δεν ετύγχανε ευρείας αποδοχής.
Εν πάση περιπτώσει μπορούμε να θεωρήσουμε ως ρητορική υπερβολή τον χαρακτηρισμό του αρχηγού, που όμως δικαιολογείται με το σκεπτικό, ότι ο σοσιαλισμός όπως τον ξέρουμε σήμερα, αναπτύχθηκε μετά την Ρωσική Επανάσταση του 1917, ανάμεσα σε εκείνους που δεν αποδέχονταν το σοβιετικό μοντέλο. Ίσως δηλαδή να τον ησπάζοντο, εάν, ο μεν πρώτος δεν είχε προλάβει να αποθάνει (το 1896), ο δε δεύτερος να εκτεθεί - και να εκλεγεί - με σημαία Φιλελευθέρου πολιτικού.
Ως προς τον «Γέρο της Δημοκρατίας» τον Γεώργιο Παπανδρέου, η απάντηση προκύπτει αβίαστος. Μπορεί κατά καιρούς να θεωρήθηκε διώκτης των κομμουνιστών και της αριστεράς, ωστόσο ο ίδιος όταν έφτασε στην Αθήνα προερχόμενος από το Κάϊρο όπου είχε διορισθεί πρωθυπουργός της Ελλάδας βρέθηκε αντιμέτωπος με κομμουνιστές και λοιπούς οπαδούς του ΕΑΜ, προς τους οποίους εξεφώνησε βαρυσήμαντο Λόγο. «Πιστεύομεν εις την Δημοκρατίαν» είπε εν κατακλείδι, θέλοντας να τους προσεγγίσει. Όταν εκείνοι τον διέκοψαν με την ρυθμική κραυγή «Λα-ο-κρα-τία, Λα-ο-κρα-τία» εκείνος κατένευσε και πρόσθεσε: «Πιστεύομεν ΚΑΙ εις την Λαοκρατίαν», άρα ο σοσιαλισμός μυρμήγκιαζε μέσα του.
Όσον αφορά την άποψη μερικών περί ατοπήματος του κ. Βενιζέλου να προσμετρήσει τον Παπανδρέο τον Γ΄ μεταξύ των προσωπικοτήτων του Σοσιαλισμού, η απάντηση είναι ξεκάθαρη: Σκεφθείτε τι θα έλεγαν αν τον παρέλειπε, παρά το γεγονός ότι ευεργετήθηκε από την έστω και αργοπορημένη παραδοχή του πολιτικού θανάτου του. Πράγμα που δεν ισχύει για τον παρένθετο μεταξύ των Παπανδρέων, πρόεδρο Σημίτη, ο οποίος διέπραξε εκτός των άλλων και το ατόπημα να οικειοποιηθεί τον όρο που εφηύρε ο μεγάλος Ελευθέριος Βενιζέλος, τον «Εκσυγχρονισμό».
Υπό το βάρος των ανωτέρω, η ερμηνεία της δεύτερης υπόμνησης του νεοπαγούς αρχηγού και θεμελιωτού της ανάκαμψης η οποία θα επιφέρει αναποσπάστως την ανάπτυξη είναι προφανής. Ένας Βενιζέλος απέθανε, ένας νέος Βενιζέλος εγεννήθη ημίν. Πρόκειται για τον Βενιζέλο τον Β΄ διάδοχο του Παπανδρέο του Γ΄, των άλλων Βενιζέλων- του Σοφοκλή και του Νικήτα αποκλειομένων αυθαιρέτως- ως μη διαδραματισάντων πρωταγωνιστικό ρόλο.
Η πρώτη πολιτική πράξη του Βενιζέλου του Β΄ ήταν η ανάθεση καθηκόντων εκπροσώπου τύπου του ΠαΣοΚ στην κ. Φώφη Γεννηματά. Αμήχανοι από την επιλογή οι αναλυτές των τηλε –παραθύρων, αρχικά εξήραν το ήθος της έως τώρα υφυπουργού, ενώ δειλά - δειλά ψέλλιζαν ότι η μειλίχια προσωπικότητα της ίσως να μην ευνοεί την άσκηση αυτών των καθηκόντων. Οι εξ αυτών πολιτικολογούντες μίλησαν για την επιθυμία του νέου προέδρου να προσεταιριστεί το όλον ΠαΣοΚ .
Οι παλιότεροι θυμήθηκαν ανάλογη ενέργεια του Ανδρέα Παπανδρέου, όταν στον δεύτερο ανασχηματισμό του έκανε υφυπουργό Γεωργίας τον κ. Μόσχο Γικόνογλου. Κανείς δεν μπορούσε να εξηγήσει το γεγονός και μόνον ύστερα από έναν μήνα διέρρευσε η αλήθεια. Ο παμπόνηρος Ανδρέας έστειλε ένα παρήγορο μήνυμα στους αφανείς βουλευτές του: Αφού υπουργοποιήθηκε ο Μόσχος, θα έρθει και η δική σου σειρά.
Άλλωστε ο συγκεντρωτισμός και η επάρκεια του Ευαγγέλου στην επικοινωνία καθιστούν άκαιρη την αναζήτηση ενός χαρισματικού ενδιάμεσου «ανταυτού» στις δημόσιες σχέσεις.
Το στίγμα του καινούργιου αρχηγού και η πρώτη εντυπωσιακή πολιτική του πράξη είχαν και μία ακόμη παρεμπίπτουσα συνέπεια για την πολιτική σκηνή. Ο έτερος των αντιπροέδρων της κυβέρνησης Παπαδήμου και του ΠαΣοΚ έσπευσε να δηλώσει ότι «δεν θα δώσει την ευκαιρία στους εκλογείς να τον ψηφίσουν» καθώς όπως είπε δεν θα εκτεθεί ως υποψήφιος στις ερχόμενες εκλογές. Στην πραγματικότητα ο ευφυής Θεόδωρος γνωρίζει ότι ο σημερινός κυρίαρχος του κόμματος σιχαίνεται όσους έχουν τα ίδια ελαττώματα και προτερήματα με αυτόν. Άρα ως χονδρός και ευφυής δεν θα είχε πλέον καμία τύχη.
Εκείνο όμως που ενισχύει τον μη εκπεφρασμένο υπαινιγμό του Ευάγγελου ότι ένας νέος Εθνάρχης εγενήθη χάριν ημών, είναι η απρόθυμη παραδοχή του Τούρκου προέδρου Ερντογάν, ότι η Χάλκη θα επαναλειτουργήσει. Ένας Βενιζέλος είχε συμφωνήσει για την λειτουργία της και επί των ημερών του Βενιζέλου, του Β΄ θα ξανανοίξει τις πύλες της.
Ούτε ο Τρικούπης, ούτε ο Ελ. Βενιζέλος δήλωσαν ποτέ σοσιαλιστές.
