Το μεσαίο παιδί της οικογένειας και οι ιδιαιτερότητές του
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του μεσαίου παιδιού της οικογένειας και πώς θα πρέπει να αντιμετωπίζεται από τους γονείς;
Το πρώτο παιδί της οικογένειας είναι για πάντα το «πρώτο». Το τελευταίο, είναι το «μικρό». Όμως η ταυτότητα του «μεσαίου» ή του «παιδιού σάντουιτς» όπως λέγεται είναι ολίγον τι… ασαφής.
Μπορεί να ξεχωρίσει θετικά, μπορεί όμως και να αποτελέσει το «μαύρο πρόβατο». Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά και οι ιδιαιτερότητές του;
«Το μεσαίο παιδί έχει ένα μεγαλύτερο αδελφό ή αδελφή, που αρέσκεται να το «εκμεταλλεύεται» συναισθηματικά (κοροϊδεύει, πιέζει, επηρεάζει, επιτίθεται...), αλλά και να το προστατεύει ή να το καθοδηγεί. Παράλληλα, έχει κι ένα μικρότερο αδελφάκι να εξωτερικεύσει αντιστοίχως την πίεση και τη φόρτιση του ή την αγάπη και τη φροντίδα του», αναφέρει σχετικά ο κ. Δημήτρης Κούκης, Παιδοψυχολόγος.
Το παιδί αυτό αναγκάζεται καθημερινά να προσαρμόζεται σε διαφορετικές κάθε φορά συνθήκες ή καταστάσεις. «Μεγαλώνει» συζητώντας - παίζοντας με παιχνίδια και όρους μεγαλύτερου αδελφού ή «μικραίνει» περνώντας χρόνο με ένα μικρής ηλικίας αδελφάκι. Προσαρμόζεται σε μεγαλύτερες ή μικρότερες αναπτυξιακές φάσεις και φροντίζει να καλύπτει ευέλικτα όλες τις απαιτήσεις της στιγμής.
Ποτέ δεν είχε και δε θα έχει τα όποια προτερήματα του πρώτου παιδιού και για μόνο για λίγο θα απολαύσει τα οποία θετικά του να είναι ο μικρότερος και ο πιο χαϊδεμένος, καθώς ακολουθεί το τρίτο παιδί της οικογένειας. Πρακτικά λοιπόν, ποτέ δε θα πέφτει ο προβολέας της προσοχής του περιβάλλοντος πάνω του. Τα «κατορθώματα» του πρώτου ή του τρίτου παιδιού θα προβάλλονται πιο ηχηρά στους γύρω. Ανεξαρτητοποιείται, συνεπώς, πιο γρήγορα και ισορροπεί ψυχοσυναισθηματικά έγκαιρα, καθώς αντιλαμβάνεται νωρίς ότι ο κόσμος δεν περιστρέφεται γύρω από τον ίδιο.
Η υπερπροσπάθεια να «φωνάξει»: «ΕΙΜΑΙ ΚΙ ΕΓΩ ΕΔΩ!» οδηγεί το μεσαίο παιδί να καλλιεργήσει επικοινωνιακές δεξιότητες και να ασκήσει έλεγχο στο περιβάλλον του μέσω ανάδειξης προσόντων και κλίσεων. Γίνεται πιο εφευρετικό, αναζητά λύσεις και δεν κολλάει στο πρόβλημα και κινητοποιείται περισσότερο.
Ενδέχεται, βεβαίως, τα παραπάνω να μην προκύψουν και να αναπτυχθεί το middle child syndrome, όπου το παιδί δεν έχει αυτοπεποίθηση και ισχυρή ταυτότητα, χάνεται σε μάταιες προσπάθειες να ενταχθεί κάπου και δυσλειτουργεί αναπτυξιακά. Τότε κρίνεται χρήσιμο να παρέμβει κάποιος ειδικός.
Οι κατευθύνσεις λοιπόν προς τους γονείς, οφείλουν να είναι σαφείς:
• Μακριά από συγκρίσεις και δευτερογενώς από καλλιέργεια ανταγωνισμού ανάμεσα στα αδέλφια.
• Προσπάθεια τόνωσης αυτοπεποίθησης.
• Εξασφάλιση χώρου και χρόνου για ομαλή ανάπτυξη.
• Ενίσχυση κλίσεων και ταλέντων.
• Διατήρηση ισορροπιών ανάμεσα στα αδέλφια.
«Οι αντιμετωπίσεις του τύπου ‘δεν έχει ανάγκη, τα καταφέρνει μόνο του’, ‘εύκολο κι ήσυχο παιδί, ποτέ δε μας ενόχλησε’, ‘άστο αυτό... μεγαλώνει μόνο του’, ‘δώσε τόπο στην οργή σου, είναι μικρό το αδελφάκι σου, δεν καταλαβαίνει’ και ‘μην ενοχλείς τον μεγάλο, δείξε κατανόηση΄ δεν βοηθούν. Τίποτα δεν είναι αυτονόητο. Δε σημαίνει ότι όποιο παιδί στο σπίτι φωνάζει, γκρινιάζει, απαιτεί - κι αυτό δεν είναι συνήθως το μεσαίο- έχει μεγαλύτερη ανάγκη από προσοχή και φροντίδα», τονίζει ο κ. Κούκης και καταλήγει:
«Τυχερά λοιπόν τα μεσαία παιδιά. Μεγαλώνουν σε συνθήκες, που τα κάνουν ευέλικτα, προσαρμοστικά, δημιουργικά, ευφάνταστα. Άρα ερωτεύσιμα κι ερωτικά στο μέλλον. Δε χάνουν το παρόν τους, μένοντας στην ασφάλεια του παρελθόντος ή αναμένοντας να τους βρει ένα σίγουρο αύριο».
Μπορεί να ξεχωρίσει θετικά, μπορεί όμως και να αποτελέσει το «μαύρο πρόβατο». Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά και οι ιδιαιτερότητές του;
«Το μεσαίο παιδί έχει ένα μεγαλύτερο αδελφό ή αδελφή, που αρέσκεται να το «εκμεταλλεύεται» συναισθηματικά (κοροϊδεύει, πιέζει, επηρεάζει, επιτίθεται...), αλλά και να το προστατεύει ή να το καθοδηγεί. Παράλληλα, έχει κι ένα μικρότερο αδελφάκι να εξωτερικεύσει αντιστοίχως την πίεση και τη φόρτιση του ή την αγάπη και τη φροντίδα του», αναφέρει σχετικά ο κ. Δημήτρης Κούκης, Παιδοψυχολόγος.
Το παιδί αυτό αναγκάζεται καθημερινά να προσαρμόζεται σε διαφορετικές κάθε φορά συνθήκες ή καταστάσεις. «Μεγαλώνει» συζητώντας - παίζοντας με παιχνίδια και όρους μεγαλύτερου αδελφού ή «μικραίνει» περνώντας χρόνο με ένα μικρής ηλικίας αδελφάκι. Προσαρμόζεται σε μεγαλύτερες ή μικρότερες αναπτυξιακές φάσεις και φροντίζει να καλύπτει ευέλικτα όλες τις απαιτήσεις της στιγμής.
Ποτέ δεν είχε και δε θα έχει τα όποια προτερήματα του πρώτου παιδιού και για μόνο για λίγο θα απολαύσει τα οποία θετικά του να είναι ο μικρότερος και ο πιο χαϊδεμένος, καθώς ακολουθεί το τρίτο παιδί της οικογένειας. Πρακτικά λοιπόν, ποτέ δε θα πέφτει ο προβολέας της προσοχής του περιβάλλοντος πάνω του. Τα «κατορθώματα» του πρώτου ή του τρίτου παιδιού θα προβάλλονται πιο ηχηρά στους γύρω. Ανεξαρτητοποιείται, συνεπώς, πιο γρήγορα και ισορροπεί ψυχοσυναισθηματικά έγκαιρα, καθώς αντιλαμβάνεται νωρίς ότι ο κόσμος δεν περιστρέφεται γύρω από τον ίδιο.
Η υπερπροσπάθεια να «φωνάξει»: «ΕΙΜΑΙ ΚΙ ΕΓΩ ΕΔΩ!» οδηγεί το μεσαίο παιδί να καλλιεργήσει επικοινωνιακές δεξιότητες και να ασκήσει έλεγχο στο περιβάλλον του μέσω ανάδειξης προσόντων και κλίσεων. Γίνεται πιο εφευρετικό, αναζητά λύσεις και δεν κολλάει στο πρόβλημα και κινητοποιείται περισσότερο.
Ενδέχεται, βεβαίως, τα παραπάνω να μην προκύψουν και να αναπτυχθεί το middle child syndrome, όπου το παιδί δεν έχει αυτοπεποίθηση και ισχυρή ταυτότητα, χάνεται σε μάταιες προσπάθειες να ενταχθεί κάπου και δυσλειτουργεί αναπτυξιακά. Τότε κρίνεται χρήσιμο να παρέμβει κάποιος ειδικός.
Οι κατευθύνσεις λοιπόν προς τους γονείς, οφείλουν να είναι σαφείς:
• Μακριά από συγκρίσεις και δευτερογενώς από καλλιέργεια ανταγωνισμού ανάμεσα στα αδέλφια.
• Προσπάθεια τόνωσης αυτοπεποίθησης.
• Εξασφάλιση χώρου και χρόνου για ομαλή ανάπτυξη.
• Ενίσχυση κλίσεων και ταλέντων.
• Διατήρηση ισορροπιών ανάμεσα στα αδέλφια.
«Οι αντιμετωπίσεις του τύπου ‘δεν έχει ανάγκη, τα καταφέρνει μόνο του’, ‘εύκολο κι ήσυχο παιδί, ποτέ δε μας ενόχλησε’, ‘άστο αυτό... μεγαλώνει μόνο του’, ‘δώσε τόπο στην οργή σου, είναι μικρό το αδελφάκι σου, δεν καταλαβαίνει’ και ‘μην ενοχλείς τον μεγάλο, δείξε κατανόηση΄ δεν βοηθούν. Τίποτα δεν είναι αυτονόητο. Δε σημαίνει ότι όποιο παιδί στο σπίτι φωνάζει, γκρινιάζει, απαιτεί - κι αυτό δεν είναι συνήθως το μεσαίο- έχει μεγαλύτερη ανάγκη από προσοχή και φροντίδα», τονίζει ο κ. Κούκης και καταλήγει:
«Τυχερά λοιπόν τα μεσαία παιδιά. Μεγαλώνουν σε συνθήκες, που τα κάνουν ευέλικτα, προσαρμοστικά, δημιουργικά, ευφάνταστα. Άρα ερωτεύσιμα κι ερωτικά στο μέλλον. Δε χάνουν το παρόν τους, μένοντας στην ασφάλεια του παρελθόντος ή αναμένοντας να τους βρει ένα σίγουρο αύριο».
