του Γιώργου Φλώκα
Το δείπνο με τα περιεχόμενα ενός κάδου σκουπιδιών μπορεί κάποτε να αποτελούσε προνόμιο των ζητιάνων, αλλά για πολλούς πλέον αποτελεί επιλογή τρόπου ζωής.
Το freeganism -από το συνδυασμό των λέξεων free και vegan (χορτοφάγος)- είναι ένα κίνημα από ανθρώπους που αναλαμβάνουν ευθύνη για τις επιπτώσεις των καταναλωτικών τους επιλογών και βρίσκουν εναλλακτικές μεθόδους κάλυψης των καθημερινών τους αναγκών.
Αυτό συμπεριλαμβάνει τη στέγαση, την ένδυση, αλλά και το φαγητό. Είναι εντυπωσιακό ότι από τα 17 εκατ. τόνους τροφίμων που πετάγονται ετησίως μόνο στην Αγγλία, τα 4 εκατ. τόνοι βρίσκονται σε κατάσταση που μπορούν να καταναλωθούν με ασφάλεια. Είναι γνωστό ότι σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, το πέταγμά τους στα σκουπίδια είναι η φθηνότερη δυνατή επιλογή για τη βιομηχανία τροφίμων.
Το freeganism είναι ιδιαίτερα δημοφιλές στις ΗΠΑ και ιδίως στη Νέα Υόρκη, όπου ομάδες ατόμων συναντούνται τακτικά και κυνηγούν τα προς το ζην στους σκουπιδοντενεκέδες. Ο άνθρωπος στον οποίο πιστώνεται η άνθηση της κίνησης στις ΗΠΑ είναι ο 28χρονος Άνταμ Βάισμαν, ένας ακτιβιστής οικολόγος, πρώην σεκιουριτάς και ιδρυτής της επίσημης ιστοσελίδας του κινήματος.
Στον ορισμό που δίνει για τον freegan, επισημαίνει ότι πρόκειται για ανθρώπους που χρησιμοποιούν εναλλακτικές στρατηγικές ζωής, βασισμένες στην περιορισμένη συμμετοχή στη συμβατική οικονομία και στην όσο το δυνατόν μικρότερη χρήση των φυσικών πηγών του πλανήτη.
Οι freegans είναι κοινωνικοί, γενναιόδωροι, κοινωνικά ευαισθητοποιημένοι, ελεύθεροι, σε αντίθεση με μια κοινωνία που βασίζεται στον υλισμό, την απάθεια, τον ανταγωνισμό και την απληστία.
Όπως εξηγεί και ο ίδιος, ”μετά από χρόνια συνεχούς μποϊκοτάζ προϊόντων επιχειρήσεων που ευθύνονται για παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και καταστροφή του περιβάλλοντος, πολλοί από εμάς αντιληφθήκαμε ότι με ο,τιδήποτε αγοράζαμε, καταλήγαμε να υποστηρίζουμε κάτι που εμπίπτει σε αυτή την κατηγορία.
Συνειδητοποιήσαμε ότι το πρόβλημα δεν είναι λίγες κακές επιχειρήσεις αλλά ολόκληρο το σύστημα. Το freeganism είναι το συνολικό μποϊκοτάζ ενός οικονομικού συστήματος όπου το κίνητρο του κέρδους έχει εξαφανίσει τους ηθικούς ενδοιασμούς.
”Το freeganism είναι μια αντίδραση στη σπατάλη”, τονίζει ο ίδιος, ”αλλά και σε γενικότερες αδικίες όπως η καταστροφή των δασών του Αμαζονίου για την υπερπαραγωγή αγαθών. Αντιλήφθηκα ότι ως αγοραστής-καταναλωτής, ήμουν συνυπεύθυνος σε αυτή την εκμετάλλευση. Όμως καταναλώνοντας σκουπίδια, δεν υποστηρίζω έμπρακτα τις πρακτικές τους”.
Ο Βάισμαν, ο οποίος ζει στη Νέα Υόρκη, τονίζει ότι δεν έχει πεινάσει ποτέ. ”Ο κόσμος υποθέτει ότι το φαγητό είναι χαλασμένο, αλλά έχουν άδικο. Υπάρχουν τόσα πολλά τρόφιμα που πετιούνται στα σκουπίδια, που είναι πραγματικά πολύ εύκολο να ζει κανείς κατ’ αυτό τον τρόπο”. Και δεν πρόκειται μόνο για φαγητό. ”Έχω βρει επώνυμα ρούχα, ηχοσυστήματα και υπολογιστές που δεν έχουν κανένα πρόβλημα στη λειτουργία τους, και όλα αυτά, στα σκουπίδια”, τονίζει ο Βάισμαν.
Όμως η τάση του freeganism έχει εξαπλωθεί και στα μεγάλα αστικά κέντρα της Ευρώπης. Οι freegans του Λονδίνου στρέφονται στα σκουπίδια μεγάλων σούπερ μάρκετ όπως το Iceland και το Tesco.
”Στα σκουπίδια των μεγάλων σούπερ μάρκετ είναι πολύ πιθανό να βρείτε ακόμη και κλειστές συσκευασίες γευμάτων που δεν έχουν λήξει. Κάποιες φορές, τα σούπερ μάρκετ πετούν ολόκληρες συσκευασίες τροφίμων επειδή έχει σκιστεί η συσκευασία ή έχει σπάσει ένα αυγό, για παράδειγμα, σε μια συσκευασία των έξι, με αποτέλεσμα να κολλάει.
Όμως τα τρόφιμα είναι πεντακάθαρα και ποτέ δεν έχω αρρωστήσει, ακόμη και μετά από γεύματα με τρόφιμα που έχουν λήξει μια ή δυο εβδομάδες σε σχέση με την επιγραφή στη συσκευασία”, τονίζει η Ash Falkinham, 21 ετών, σε συνέντευξή της στο Bloomberg.
Η Ash και ο φίλος της ζουν αποκλειστικά από το freeganism, έχοντας εμπνευστεί από ένα ταξίδι τους στην Ινδία. ”Στην Ινδία, τίποτε δεν θεωρείται άχρηστο. Οι άστεγοι ψάχνουν τα σκουπίδια και ανακυκλώνουν πρακτικά τα πάντα. Έτσι ζουν. Από την άλλη, στη Δύση, όλα καταλήγουν στις χωματερές”, εξηγεί.
Στη συνέντευξη, αναφέρονται επίσης σε ιστορίες που έχουν πάρει διαστάσεις θρύλου μεταξύ των freegans, για θησαυρούς πεταμένους στα σκουπίδια. Η Ash περιγράφει μια φορά που είχε βρει 200 κατεψυγμένα κοτόπουλα αλλά και μια τηλεόραση με επίπεδη οθόνη που ”έπαιζε” κανονικά, στα σκουπίδια.
Πώς να γίνετε freegan
Στην ιστοσελίδα του, ο Βάισμαν δίνει, με κάποια δόση χιούμορ, πρακτικές συμβουλές για να ακολουθήσει κανείς το lifestyle του freegan.
- Πάρτε γάντια και ένα φακό.
- Χρησιμοποιήστε σύνεση όταν επιλέγετε το γεύμα σας.
- Πάντοτε να αφήνετε τον κάδο τόσο καθαρό όσο τον βρήκατε.
- Εάν η σακούλα είναι σκισμένη ή τα αγαθά είναι εκτεθειμένα, αφήστε τα.
- Επειδή ένας κάδος δεν αποδείχθηκε καλός μια ημέρα, αυτό δεν σημαίνει ότι θα είναι έτσι κάθε μέρα.
- Σε γενικές γραμμές, τα μικρομεσαία καταστήματα είναι οι καλύτεροι προμηθευτές δωρεάν γευμάτων. Οι μεγαλύτερες αλυσίδες συνηθίζουν να κλειδώνουν τα σκουπίδια τους.
- Πλύνετε καλά ο,τιδήποτε καταναλώνετε από τους κάδους.
