Η μεγάλη των 90s κινηματογραφική σχολή

Πώς μπορείς να στριμώξεις σε ένα επετειακό αφιέρωμα όλες εκείνες τις ταινίες που άλλαξαν για πάντα την ιστορία του κινηματογράφου, έφεραν τον κόσμο πίσω στις αίθουσες (είχε προηγηθεί η δεκαετία του βίντεο, μην ξεχνάμε) και χάραξαν στη μνήμη μας τις ατάκες που χρησιμοποιούμε μέχρι σήμερα; Η απάντηση είναι απλή: όσο και αν προσπαθήσεις, δεν θα τα καταφέρεις. Συγκεντρώνεις, λοιπόν, τις ταινίες που (πιστεύεις ότι) έρχονται στο μυαλό του περισσότερου κόσμου όταν ακούει για κινηματογράφο των 90s, και ελπίζεις ότι όλος αυτός ο κόσμος θα συμπληρώσει όσα ξέχασες στα σχόλια, στο τέλος του κειμένου.

Home Alone
του Chris Columbus, 1990
Ένας αξιολάτρευτος πιτσιρίκος μένει μόνος στο σπίτι, το οποίο πρέπει να υπερασπιστεί από δύο επικά χαζούς διαρρήκτες. Το Χόλιγουντ θυμάται τα παιδιά-θαύματα, ο Macaulay Culkin γίνεται σταρ εν μία νυκτί και η ταινία παραμένει μέχρι σήμερα η κωμωδία με τις μεγαλύτερες εισπράξεις στην ιστορία του κινηματογράφου.



Jurassic Park
του Steven Spielberg, 1993
Το blockbuster που εισήγαγε τον όρο CGI (computer generated imagery) στα κινηματογραφικά δεδομένα, δημιούργησε ουρές χιλιομέτρων για πρώτη φορά έξω από τους ελληνικούς κινηματογράφους, και καθιέρωσε την μανία με τους δεινόσαυρους τόσο, ώστε η παλαιοντολογία να σημειώσει ρεκόρ ενδιαφέροντος στα αμερικανικά πανεπιστήμια. Και να σκεφτεί κανείς ότι εκείνη την περίοδο ο Steven Spielberg χτυπούσε υπερωρίες, σκηνοθετώντας και το…

Schindler's List
του Steven Spielberg, 1993
…Για το οποίο πήρε τελικά το Όσκαρ που η Ακαδημία χρόνια του χρωστούσε –αλλά αν δεν την κάνεις να δακρύσει δεν σ’ το δίνει. Στρατόπεδα συγκέντρωσης, Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, λίστες που την κατατάσσουν σταθερά στο top-10 των καλύτερων ταινιών όλων των εποχών, και η πιο συγκινητική ευχαριστήρια ομιλία στην ιστορία της Απονομής των Όσκαρ.

Underground
του Emir Kusturica, 1995
«Μια φορά κι έναν καιρό ήταν μία χώρα» ξεκινούσε το γλυκόπικρο αριστούργημα του Κοστουρίτσα, για την πάλαι ποτέ Γιουγκοσλαβία και την Ιστορία της από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ως τις μέρες του, που πέτυχε το ακατόρθωτο: να γεμίσει κινηματογραφικές αίθουσες στις οποίες αντηχούσε μια εντελώς άγνωστη στους θεατές γλώσσα. Φυσικά, σάρωσε και τα βραβεία σε κάθε ευρωπαϊκό φεστιβάλ –με αποκορύφωμα τον Χρυσό Φοίνικα των Καννών.



Braveheart
του Mel Gibson, 1995
Ο William Wallace κάνει χιλιάδες μάτια ανά τον πλανήτη να βουρκώσουν, με τον δίκαιο και ηρωικό –πλην άδοξο– αγώνα του για την ανεξαρτησία της Σκωτίας του 13ου αιώνα. Επικά τοπία, επικές μουσικές, επικό face-painting κι εξίσου επικός Mel Gibson, που είχε το πρώτο (και τελευταίο) Όσκαρ της καριέρας του στο τσεπάκι.

Titanic
του James Cameron, 1997
Η ταινία των… υπερθετικών: η ακριβότερη παραγωγή, εκείνη που κέρδισε τα περισσότερα Όσκαρ, αυτή με τις μεγαλύτερες εισπράξεις, η πρώτη που έσπασε το φράγμα του ενός δισεκατομμυρίου δολαρίου στο παγκόσμιο box office, αυτή με τα περισσότερα Όσκαρ και η λίστα δεν έχει τέλος. Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, το μεγαλύτερο ερώτημα στην ιστορία του κινηματογράφου καλά κρατεί: χωρούσαν, τελικά, ο Jack και η Rose στη σχεδία;

Pulp Fiction
του Quentin Tarantino, 1994
Η ταινία που έκανε σταρ τον Ταραντίνο, νεκρανέστησε την καριέρα του Τραβόλτα (που διαφορετικά θα τον θυμόμασταν για το Grease), απέδειξε ότι οι κριτικές επιτροπές των φεστιβάλ δεν θέλουν ντε και καλά να δακρύσουν για να βραβεύσουν κάποιον –ένας Χρυσός Φοίνικας και ένα Όσκαρ σεναρίου είναι καλή απόδειξη– επανέφερε το νουάρ ως είδος και δημιούργησε μια ολόκληρη σχολή κινηματογράφου. Όχι κι άσχημα.

As good as it Gets
του James L. Brooks, 1997
Ο Jack Nicholson είναι ο απολαυστικότερος μισάνθρωπος με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (obsessive-compulsive disorder, σε περίπτωση που είστε πιο εξοικειωμένοι με τον αγγλικό όρο) στην ιστορία του σύγχρονου κινηματογράφου. Η δε ατάκα «με κάνεις να θέλω να γίνω καλύτερος άνθρωπος», που εκστομίζει όταν η Helen Hunt του ζητά εκνευρισμένη να της κάνει επιτέλους ένα κομπλιμέντο, μπορεί άνετα να ανακηρυχθεί η ρομαντικότερη της δεκαετίας.



Silence of the Lambs
του Jonathan Demme, 1991
Τι θα ήταν τα κινηματογραφικά 90s χωρίς τον Χάνιμπαλ Λέκτερ; Ο απόλυτος «κακός» της δεκαετίας κουβαλά στο πρόσωπό του όλους τους συμβολισμούς της: δεν ξαντεριάζει ανυποψίαστους φοιτητές με το πριόνι του, δεν γελάει σατανικά και δεν κρύβεται πίσω από κουρτίνες. Είναι –ή τουλάχιστον έχει υπάρξει– ένας ευυπόληπτος «δόκτορας» υπεράνω υποψίας, που όταν οι συνθήκες το απαιτούν, συνεργάζεται και με την αστυνομία. Ασκεί την παράξενη γοητεία του ενώ παραμένει απόκοσμα τρομακτικός. Α ναι, τρώει και ανθρώπους.

The Usual Suspects
του Bryan Singer, 1995
Ο Kevin Spacey παραληρεί για τον Κάιζερ Σόζε και κερδίζει το πρώτο Όσκαρ της καριέρας του, σε μια ταινία-έκπληξη που ξεκίνησε με μικρό budget και εκτός διαγωνιστικού προβολή στις Κάννες, για να εξελιχθεί σε κινηματογραφικό φαινόμενο της δεκαετίας. Και για να μην ξεχνιόμαστε, το μεγαλύτερο από τα κόλπα του διαβόλου ήταν το ότι έπεισε την ανθρωπότητα πως δεν υπάρχει.



Forrest Gump
του Robert Zemeckis, 1994
Τρέχει ο Φόρεστ, τρέχει, και μαζί του τρέχουν τα δάκρυα ποτάμι στις σκοτεινές αίθουσες ανά τον κόσμο, όπου εκατομμύρια θεατές παρακολουθούν τον Τομ Χανκς ως χαζούλη αλλά υπέροχο “Forrest. Forrest Gump” να διατρέχει την σύγχρονη ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών, κυνηγώντας βασικά την παιδική του αγάπη, την Jenny. Προφανώς, ο Tom Haks κερδίζει πανηγυρικά το δεύτερο Όσκαρ της καριέρας του. Είχε προηγηθεί ένα χρόνο νωρίτερα το…

Philadelphia
του Jonathan Demme, 1993
…Όπου ήταν ο υπέροχος Andrew Beckett, οροθετικός που απολύεται από την δουλειά του και προσλαμβάνει τον ομοφοβικό δικηγόρο Joe Miller (τον οποίο υποδύεται εξίσου εκπληκτικά ο Denzel Washington) για να τον υπερασπιστεί. Ή αλλιώς, το Χόλιγουντ ξεστομίζει για πρώτη φορά τις λέξεις AIDS και ομοφοβία, και ο πλανήτης υποκλίνεται.

Lion King
των Roger Allers, Rob Minkoff, 1994
Σε μια εποχή που αργότερα ονομάστηκε «η αναγέννηση της Ντίσνεϊ», ο μικρός Σίμπα πέφτει θύμα της πλεκτάνης του σατανικού θείου Σκαρ, που εποφθαλμιά τον θρόνο του, και ξεκινά μια μεγάλη περιπέτεια στις ερήμους και τις οάσεις της Αφρικής, όπου κάνει μερικά διαλείμματα για να τραγουδήσει Hakuna Matata, πριν σώσει τελικά τον κόσμο. Δεκαοχτώ χρόνια αργότερα, το Lion King παραμένει η πιο επιτυχημένη ταινία κινουμένων σχεδίων ζωγραφισμένων στο χέρι, με κάτι λιγότερο από ένα δισεκατομμύριο εισπράξεις παγκοσμίως.

Aladdin
των Ron Clements, John Musker, 1992
Δύο χρόνια νωρίτερα, ο Αλαντίν είχε στρώσει τον δρόμο, μεταφέροντας λίγη από την μαγεία της Ανατολής στις σκοτεινές αίθουσες του κόσμου. Ο Robbin Williams δίνει ρέστα στο ρόλο του Τζίνι, η μουσική της ταινίας σαρώνει τα Όσκαρ, και τα ρατσιστικά υπονοούμενα καλά κρατούν στο τραγούδι των τίτλων της αρχής, που θέλει τους Άραβες να «σου κόβουν το αφτί αν δεν τους αρέσει η φάτσα σου». Στις εκδόσεις που κυκλοφορούν σήμερα, ο στίχος έχει αλλαχτεί σε “where it’s dark and immense, and the heat is intense”. Αν κάτι δεν ήταν τα 90s, αυτό σίγουρα είναι politically correct.



Toy Story
του John Lasseter, 1995
Το πρώτο δημιούργημα της Pixar είχε, εκείνες τις ημέρες, φανατικούς εχθρούς –που υποστήριζαν ότι αυτό δεν είναι καρτούν– και φανατικούς φίλους, που ορκίζονταν στο όνομα του Buzz Lightyear και των CGI του, τα οποία τύγχαναν τα πρώτα σε μεγάλου μήκους animation. Δεκαεφτά χρόνια και δεκατρείς υπέροχες παραγωγές αργότερα, μπορούμε να ομολογήσουμε ότι τότε ανήκαμε κι εμείς στο πρώτο, ελιτίστικο στρατόπεδο. Και είχαμε άδικο.

Se7en
του David Fincher, 1995
Το απόλυτο θρίλερ της δεκαετίας μας έμαθε τα θανάσιμα αμαρτήματα, έσπασε κάθε ρεκόρ χρήσης της λέξης “fuck” (ούτε λίγο ούτε πολύ, 74 συνολικά φορές σε κάτι λιγότερο από δύο ώρες) και έπεισε τον πλανήτη για τις υποκριτικές ικανότητες του Brad Pitt. Για τον Kevin Spacey το ξέραμε ήδη.

Dracula
του Francis Ford Coppola, 1992
Πολύ πριν τα βαμπίρ γίνουν μόδα στις μικρές οθόνες, έμοιαζαν με τον Gary Oldman κι έκαναν παρέα με τα μεγαλύτερα ονόματα του Χόλιγουντ: Anthony Hopkins, Winona Ryder, Keanu Reeves και η αυτού μεγαλειότις ο Tom Waits σε ρόλο έκπληξη. Τι άλλο να θέλει κανείς;



Interview with the Vampire: The Vampire Chronicles
του Neil Jordan, 1994
Τι λέγαμε; Α, ναι βαμπίρ. Μόνο που αυτή τη φορά είναι ακόμα ομορφότερα, ακόμα πιο επιρρεπή στους έρωτες και σαφώς πιο μελαγχολικά. Κι άλλο ένα all star cast για bonus: Tom Cruise, Brad Pitt, Kirsten Dunst, Antonio Banderas και Stephen Rea. Δεν χρειαζόταν και η υπογραφή της μεγάλης βαμπιρομάνας, Anne Rice, στην ιστορία, για να γίνει παγκόσμια επιτυχία.

The Truman Show
του Peter Weir, 1998
Λίγο πριν τα reality shows χτυπήσουν για τα καλά την πόρτα της τηλεοπτικής πραγματικότητας, ο Truman Burbank ανακαλύπτει τρομαγμένος πως η ζωή του είναι ένα σκηνικό-σενάριο που προβάλλεται ζωντανά σε εκατομμύρια τηλεοράσεις ανά τον πλανήτη, ενώ αυτός δεν έχει ιδέα. Ο Jim Carrey δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας, και οι κινηματογραφικοί αναλυτές μιλούν για μια παραβολή επάνω στη φύση του χριστιανισμού, του υπαρξισμού και της εικονικής πραγματικότητας –πέραν της προφανούς αναφοράς στα τηλεοπτικά reality shows.

Safe Sex
των Μιχάλη Ρέππα, Θανάση Παπαθανασίου, 1999
Και ξαφνικά, εκεί που ο ελληνικός κινηματογράφος πάει να εκπνεύσει τον επιθανάτιο ρόγχο του, αφού εγχώρια παραγωγή που να γεμίσει τα ταμεία οι αιθουσάρχες έχουν να δουν από τις εποχές του Φίνου, έρχεται η ταινία-έκπληξη που θα ανατρέψει όσα ξέραμε για το ελληνικό σινεμά, και θα σχηματίσει ουρές έξω από τους κατάμεστους κινηματογράφους. Το Commenti Quattro Mille Baci από το soundtrack του Χρήστου Δάντη παίζει ασταμάτητα παντού, οι ατάκες περνούν στη νέα χιλιετία κι από εκεί στην αιωνιότητα, και η απόδειξη ότι μερικές φορές φτάνει μια απλή παραγωγή για να αναστήσεις μια ολόκληρη βιομηχανία αναβοσβήνει μπροστά στα έκπληκτα μάτια μας.



Apollo 13
του Ron Howard, 1995
Η ταινία που εισήγαγε τον όρο docudrama (από το documentary και drama) ήταν η πρώτη που ενέπλεξε ενεργά τη NASA και τις εγκαταστάσεις της στα γυρίσματα –ο σκηνοθέτης έφτασε μάλιστα στο σημείο να εκπαιδεύσει τους ηθοποιούς του στους βασικούς τεχνικούς χειρισμούς διαστημοπλοίων και τις βασικές αρχές της αστροναυτικής. Μεγάλη εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία, η ταινία έκανε μόδα το διάστημα και ατάκα το Houston, we have a problem.

Dances with Wolves
του Kevin Kostner, 1990
Λίγα χρόνια πριν την μόδα του διαστήματος, είχαμε τη μόδα με τους Ινδιάνους –που παρέσυρε τον Κέβιν Κόστνερ, αφού σάρωσε τα Όσκαρ με το υπέροχα συγκινητικό δράμα του, να εξαφανιστεί από προσώπου κινηματογράφου και να γυρίζει το ένα ντοκιμαντέρ μετά το άλλο για τους ιθαγενείς της Βορείου Αμερικής. Το Χορεύοντας με τους Λύκους ανέστησε το ημιθανές είδος του γουέστερν και έγινε μεγάλη επιτυχία παγκοσμίως. Ολόκληρη η ταινία υπάρχει ανεβασμένη στο YouTube.

Pretty Woman
του Garry Marshall, 1990
Αν κάθε δεκαετία έχει το love story της, η Julia Roberts και ο Richard Gere ήταν οι απόλυτοι πρωταγωνιστές για τη ρομαντική ιστορία των 90s. Πτωχή πλην τίμια πόρνη ερωτεύεται τον πλούσιο businessman που την προσλαμβάνει για συνοδό σε κοινωνικές εκδηλώσεις… και το αντίστροφο. Κλισέ όσο δεν παίρνει, αλλά τεράστια παγκόσμια επιτυχία, και με θρυλικό soundtrack.