Οι τηλεοπτικές στιγμές που έγραψαν Ιστορία

του Γιώργου Κόκουβα

Όχι μόνο κατέγραψε, αλλά και επηρέασε την Ιστορία. Η τηλεόραση, από την γέννησή της μέχρι την σύγχρονη εποχή της, μας μετέφερε από πολεμικά σκηνικά μέχρι το φεγγάρι, κατέγραψε από τη δολοφονία ενός αμερικανού προέδρου μέχρι την πτώση καθεστώτων και επηρέασε από εκλογικές αναμετρήσεις μέχρι την αντίληψή μας για τον κόσμο.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Τηλεόρασης, που γιορτάζεται στις 21 Νοεμβρίου κάθε χρονιάς, συγκεντρώνουμε παρακάτω 10 σημαντικές στιγμές της τηλεόρασης, που γράφτηκαν στην Ιστορία.

*Η πρώτη μετάδοση του Baird

Ο John Logie Baird, σκοτσέζος εφευρέτης και «πατέρας» της τηλεοπτικής συσκευής, πραγματοποιούσε από τα μέσα της δεκαετίας του ’20 πειράματα με το «κουτί» του. Το BBC ωστόσο αντέδρασε έντονα, καθώς επιθυμούσε να έχει το μονοπώλιο και στην λεγόμενη «οπτική ραδιοφωνία». Οι αιτιάσεις του BBC έληξαν όταν τον Φεβρουάριο του 1928 οι πειραματικές εκπομπές του Baird ξεπέρασαν τα εθνικά σύνορα: Κατόρθωσε να στείλει εικόνα και ήχο στις ΗΠΑ, στην άλλη μεριά του Ατλαντικού. Μία από τις πρώτες «εκπομπές» του ήταν αυτή εδώ. Η βασική ιδέα της τηλεόρασης μόλις είχε γεννηθεί. 

*Η έγχρωμη τηλεόραση της Disney (‘50s)

Η εφαρμογή της έγχρωμης τεχνολογίας στην τηλεόραση αποτέλεσε «σοκ» για τους τηλεθεατές, που από τον ασπρόμαυρο κόσμο των πρώτων δεκαετιών της τηλεόρασης, βρέθηκαν ξαφνικά μπροστά σε ένα ολοζώντανο πολύχρωμο σύμπαν εικόνων. Ωστόσο, η έγχρωμη τηλεόραση ήταν ακόμη πολύ ακριβή, κατά τα πρώτα έτη εμφάνισής της. Οι τηλεθεατές χρειάζονταν ένα πολύ δυνατό κίνητρο για να πραγματοποιήσουν την μετάβαση. Και εδώ είναι που έβαλε το χεράκι του ο Walt Disney. Το πρόγραμμα «Disney’s Wonderful World of Color» που ετοίμασε ήταν ένα μίγμα καρτούν, δράματος και ντοκιμαντέρ, που διήρκεσε 34 ολόκληρες σεζόν και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες επικράτησης και γρήγορης διάδοσης της έγχρωμης τηλεόρασης στις ΗΠΑ και τον υπόλοιπο κόσμο.

*Η ενθρόνιση της Ελισάβετ (1953)

Λίγο πριν την στέψη της σημερινής Βασίλισσας της Αγγλίας, έπεσε στο τραπέζι του παλατιού η ιδέα να μεταδοθεί η τελετή και σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Κάτι τέτοιο θεωρήθηκε πολύ τολμηρό – μάλιστα ο τότε βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ είχε δηλώσει πως έτσι θα στερηθεί σοβαρότητας η στέψη, για να λάβει την απάντηση από τον θρόνο πως «η Ελισάβετ και όχι εκείνος πρόκειται να στεφθεί βασίλισσα». Η τελετή τελικά μεταδόθηκε ζωντανά σε εννέα χώρες στις 2 Ιουνίου 1953 – μάλιστα η συγκεκριμένη εκπομπή στάθηκε η αφορμή για την ίδρυση της Eurovision, του οργανισμού συνεργασίας των ευρωπαϊκών τηλεοπτικών δικτύων.

*Το πρώτο πολιτικό debate της τηλεοπτικής Ιστορίας (1960)

Η δύναμη της τηλεόρασης σε πολιτικό επίπεδο φάνηκε σε όλο της το μεγαλείο στο πρώτο debate της τηλεόρασης, που διεξάχθηκε μεταξύ των δύο υποψήφιων για την θέση του προέδρου των ΗΠΑ, Ρίτσαρντ Νίξον και Τζον Κένεντι. Λέγεται πως όσοι άκουσαν την αναμέτρηση στο ραδιόφωνο ήταν σίγουροι πως ο Νίξον είχε κερδίσει τις εντυπώσεις. Κι όμως, η κοινή γνώμη πλέον είχε στραφεί στο μέσο της τηλεόρασης πλέον, και εκεί ο Νίξον είχε εμφανιστεί κουρασμένος, ιδρωμένος από το άγχος και με κοστούμι που τον έκανε… ένα με το φόντο. Έτσι, ο ιδιαίτερα φωτογενής και άνετος Κένεντι επικράτησε και το debate αυτό θεωρείται πως ανέστρεψε τις δημοσκοπήσεις, χρίζοντας πια ως φαβορί τον τελευταίο.

*Η δολοφονία του Προέδρου Κένεντι (1963)

Τρία χρόνια μετά την εκλογική του νίκη, ο Κένεντι έγραψε για άλλη μια φορά Ιστορία στους αμερικανικούς δέκτες, αυτή τη φορά με τον θάνατό του. Η live αναμετάδοση της δολοφονίας του κατά το ταξίδι της προεδρικής πομπής στο Ντάλας τον Νοέμβριο του ’63. Τα αμερικανικά δίκτυα διέκοψαν αμέσως το πρόγραμμά τους και επί ημέρες δεν μετέδιδαν τίποτα άλλο παρά live ενημέρωση για τις εξελίξεις. Λίγες ημέρες αργότερα, οι τηλεθεατές παρακολούθησαν και τον θάνατο του φερόμενου ως δολοφόνου, Lee Harvey Oswald, αλλά και την προεδρική κηδεία. Ήταν μέχρι εκείνη τη στιγμή, η πιο φορτισμένη μετάδοση στα τηλεοπτικά χρονικά.

*Τα πρώτα βήματα στο φεγγάρι (1969)

Είναι 20 Ιουλίου του 1969. Η αποστολή του Apollo 11 προσσεληνώνεται και ο Νιλ Άρμστρονγκ κάνει τα πρώτα βήματα στη Σελήνη. Και αυτά τα βήματα τα παρακολουθεί ολόκληρος ο κόσμος. Οι πρώτες εικόνες από το φεγγάρι υπολογίζεται πως έφτασαν ζωντανά στα μάτια περίπου 500 εκατομμυρίων ανθρώπων, σε μια βραδιά που θεωρήθηκε εκ των πλέον πανηγυρικών και μεστών αισιοδοξίας τηλεοπτικών στιγμών του περασμένου αιώνα.

Ο Πόλεμος του Βιετνάμ (‘60s)
Γνωστός και ως «ο πρώτος πόλεμος που μεταδόθηκε τηλεοπτικά», ο πόλεμος μεταξύ των δυνάμεων των ΗΠΑ και του Βιετνάμ μπήκε στα σπίτια των αμερικανικών νοικοκυριών, που παρακολουθούσαν κάθε μεσημέρι σκηνές από τις μάχες, τις εισβολές και τα θύματα. Η αγριότητα του πολέμου έφτασε επιτέλους στα μάτια των καθημερινών ανθρώπων και το αντιπολεμικό κίνημα άνθησε. Παράλληλα, ο αμερικανός πρόεδρος Lyndon Johnson άφησε να εννοηθεί πως ακριβώς επειδή ο συγκεκριμένος πόλεμος μεταδόθηκε τηλεοπτικά, οι ΗΠΑ υπέστησαν την πιο ατιμωτική τους ήττα.

Η συνέντευξη του Νίξον από τον Φροστ (1977)

Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Νίξον ήθελε να άρει τις αρνητικές εντυπώσεις του σκανδάλου Watergate και της ατιμωτικής παραίτησής του, αλλά και να δημιουργήσει καταναλωτικό κοινό για το επερχόμενο βιβλίο του. Ο «ανάλαφρος» δημοσιογράφος Φροστ από την άλλη ήθελε να παράγει μια συνέντευξη-show δίχως προηγούμενο. Κάπως έτσι ξεκίνησε μία «αναμέτρηση-μαραθώνιος» που μονταρίστηκε σε τέσσερις ενενηντάλεπτες εκπομπές. Σε αυτές, ενώ αρχικά ο Νίξον φαινόταν να κάνει «περίπατο», τελικά στριμώχτηκε από τον δημοσιογράφο, αναγκαζόμενος να εκστομίσει εκφράσεις όπως «όταν το κάνει ο Πρόεδρος, τότε δεν είναι παράνομο» και να έρθει σε πολύ δύσκολη θέση για άλλη μια φορά απέναντι στην κοινή γνώμη. Η συγκεκριμένη συνέντευξη αποτυπώνει τον ρόλο του δημοσιογράφου απέναντι στην πολιτική σκηνή αλλά και την αμφισβήτηση του κύρους των πολιτικών θεσμών από την κοινή γνώμη. Και φυσικά, όλο αυτό έγινε αφορμή για το θεατρικό έργο «Frost/Nixon» και την αντίστοιχη ταινία με εξαιρετικό πρωταγωνιστή τον Frank Langella.

Η πτώση του τείχους του Βερολίνου (1989)

Στις 10 Νοεμβρίου του 1989, μετά από πολύ καιρό διαμαρτυριών, η κυβέρνηση της Ανατολικής Γερμανίας ανοίγει τις «πύλες» και επιτρέπει την ελεύθερη μετακίνηση μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας και σύντομα το πρώτο κομμάτι του τείχους πέφτει. Χιλιάδες κόσμου ξεχύνονται στους δρόμους, συναυλίες που έσπασαν κάθε ρεκόρ προσέλευσης στήνονται την ίδια ημέρα στο Βερολίνο και φυσικά τα τηλεοπτικά συνεργεία βρίσκονται εκεί και καταγράφουν κάθε στιγμή της κατάρρευσης του υπαρκτού σοσιαλισμού.

Η 11η Σεπτεμβρίου (2001)

Το πρώτο αεροπλάνο πέφτει στους δίδυμους πύργους του νεοϋορκέζικου World Trade Center. Τα τηλεοπτικά δίκτυα όλου του κόσμου συνδέονται με το «ground zero» για να αναμεταδώσουν τις εξελίξεις. Και τότε συμβαίνει το ακόμη χειρότερο: Ένα δεύτερο αεροπλάνο καρφώνεται στους πύργους, και ολόκληρος ο πλανήτης παρακολουθεί το τρομοκρατικό χτύπημα σε ζωντανή αναμετάδοση.