Αντιμετωπίσετε τη μελαγχολία της επιστροφής

της Ευθυμίας Παυλάτου (*)

Οι μέρες που περιμέναμε όλο το χρόνο ήρθαν. Και έφυγαν.

Οι καλοκαιρινές διακοπές για τους περισσότερους από εμάς τελείωσαν, αφήνοντας μας με μια αίσθηση ξεκούρασης και χαλάρωσης, με καλή διάθεση και θετικά συναισθήματα, αυτό που λέμε με λίγα λόγια «γεμάτες μπαταρίες». Ή τουλάχιστον αυτό είναι το αναμενόμενο. Συχνά, όμως, αντί γι’ αυτή την πολυπόθητη ανανέωση, η επιστροφή μας συνοδεύεται από κούραση, «πεσμένη» διάθεση, απογοήτευση, εκνευρισμό, αίσθημα πίεσης και άγχους.

Συνήθως περιμένουμε αυτές τις μέρες των διακοπών με λαχτάρα, αλλά η αναπόφευκτη… προσγείωση στον καθημερινό ρυθμό ζωής στη συνέχεια είναι μια μεγάλη και απότομη αλλαγή που κάποιες φορές δυσκολευόμαστε να αντιμετωπίσουμε. Και όπως συμβαίνει με κάθε αλλαγή, χρειαζόμαστε χρόνο για να προσαρμοστούμε και πάλι σε αυτήν. Έτσι, η κακή διάθεση και το αίσθημα πίεσης ως ένα βαθμό είναι φυσιολογικά (εφόσον είναι προσωρινά και βελτιώνονται μέρα με τη μέρα).

Για ποιους λόγους όμως τελικά πολλοί από εμάς νιώθουν περισσότερο… καταπονημένοι μετά τις διακοπές παρά ξεκούραστοι και ανανεωμένοι όπως είναι αναμενόμενο;

Αυτό που επηρεάζει καθοριστικά τη διάθεσή μας δεν είναι τόσο η ίδια η κατάσταση -σ’ αυτή την περίπτωση το τέλος των διακοπών- όσο ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε γι’ αυτήν, τα «χρώματα» που της δίνουμε, οι διαστάσεις που παίρνει στο μυαλό μας. Έτσι, το τι περιμέναμε από τις διακοπές, το τι είχαμε «επενδύσει» σε αυτές και το τι μας έφεραν τελικά στην πραγματικότητα, το κατά πόσο επαληθεύτηκαν οι προσδοκίες μας (για ξεκούραση, διασκέδαση, νέες εμπειρίες, καινούργιες φιλίες και σχέσεις ή ανανέωση των παλιών, ή ό,τι άλλο προσδοκά ο καθένας να του συμβεί μέσα σ’ αυτές τις 2 - 3 βδομάδες), όπως είναι φυσικό επηρεάζει και τα συναισθήματά μας μετά από αυτές. Και αν βέβαια οι προσδοκίες μας ήταν «μη ρεαλιστικές», αν περιμέναμε να… αλλάξει η ζωή μας και αυτή παρέμεινε ίδια, τότε η μελαγχολία και η απογοήτευση της επιστροφής είναι ακόμη μεγαλύτερη.

Αλλά και το πώς σκεφτόμαστε γι’ αυτό το μετά, τι αναμένουμε να αλλάξει (συχνά ως διά μαγείας) στην καθημερινότητά μας με την επιστροφή μας σε αυτήν, που βέβαια δεν μπορεί να συμβεί απλώς και μόνο επειδή… ήρθε η 1η Σεπτέμβρη, καθορίζει το πού επικεντρώνουμε τη σκέψη μας και το πώς «φιλτράρουμε» αυτά που μας συμβαίνουν. Έτσι, αν με το που πατάμε το πόδι μας στο σπίτι και στα συνήθη αρχίσουμε να σκεφτόμαστε πόσο δύσκολη και ανεπιθύμητη είναι η επιστροφή, τι μας περιμένει, τι υποχρεώσεις έχουν συγκεντρωθεί και τι «βουνό» πρέπει να ανέβουμε -και να το ανεβαίνουμε καθημερινά- είναι φυσικό να… πηγαίνει περίπατο το πώς περάσαμε στις διακοπές, τι ανθρώπους και μέρη γνωρίσαμε, πώς νιώσαμε, με λίγα λόγια να εξανεμίζεται κάθε θετική επίδραση από τις διακοπές που μόλις τελείωσαν και είναι σχεδόν σαν να μην υπήρξαν…

Αν και ως ένα βαθμό φυσιολογική όμως, η μελαγχολία της επιστροφής δεν είναι αναπόφευκτη, ή τουλάχιστον σίγουρα δεν είναι «ανεξέλεγκτη», αφού υπάρχουν τρόποι για να τη μετριάσουμε:
- Πρώτα πρώτα ας προσπαθήσουμε να εντοπίζουμε και τα θετικά, ό,τι καλό μας άφησε αυτό που έφυγε και ό,τι καλό μπορεί να μας φέρει αυτό που έρχεται. Η επικέντρωση στα αρνητικά είναι ένας παράλογος και δυσλειτουργικός τρόπος σκέψης: στις περισσότερες καταστάσεις, έστω και αν χρειαστεί να ψάξουμε… σε πολύ βάθος, κάτι θετικό μπορεί να βρεθεί!
- Τα νέα σχέδια για τη χρονιά που αρχίζει, τα άμεσα και τα μακροπρόθεσμα, τα εφικτά και τα πιο δύσκολα, όταν τα οργανώσουμε με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι ρεαλιστικά και να εξαρτώνται από εμάς για να επιτευχθούν, μπορούν να μας δημιουργήσουν αισιόδοξη διάθεση και να μας κινητοποιήσουν.
- Οι μικρές αλλαγές στην καθημερινότητα (λίγο περισσότερη ξεκούραση, διασκέδαση και επικοινωνία με αγαπημένα πρόσωπα, πιο συχνές μικρές αποδράσεις και διαλείμματα ή ό,τι άλλο είναι σημαντικό για τον καθένα) ακόμα και στις… ελάχιστες δόσεις (που μπορεί να είναι εφικτές, όσο κι αν η έλλειψη χρόνου και οι ρυθμοί της καθημερινότητας μας πιέζουν) μπορούν σίγουρα να βοηθήσουν.
- Για τους… λάτρεις του «όλα ή τίποτα» μπορεί αυτό το ελάχιστο να θεωρείται «τίποτα» - και σίγουρα δεν είναι αρκετό, αλλά δεν είναι και «τίποτα»! Οι πιο ρεαλιστικές προσδοκίες σε σχέση με την καθημερινότητά μας, τις σχέσεις μας, τη δουλειά μας, γενικά τις πηγές απ’ όπου ο καθένας αντλεί ικανοποίηση και νόημα στη ζωή του, μπορούν να περιορίσουν τη μεγάλη και συχνά αδικαιολόγητη απογοήτευση.
- Μια «επισκόπηση» του τι μας αρέσει στη ζωή μας και τι όχι, τι αλλάζει, σε ποιο βαθμό και με τι κόστος, τι είναι στο χέρι μας και από ποια μικρά βήματα θα μπορούσαμε να αρχίσουμε για να πετύχουμε σταδιακά κάποιους από τους στόχους μας μπορεί να κάνει πιο… ορατές και εφικτές τις αλλαγές που επιθυμούμε.

Αν αυτές οι μέρες, οι 10 - 20 μέρες των διακοπών είναι αυτό που περιμέναμε όλο το χρόνο, σίγουρα δεν μπορούν να σηκώσουν το βάρος των προσδοκιών μας και να… φανούν αντάξιες «ανταμείβοντάς μας» με όσα περιμένουμε να μας φέρουν. Αν κάτι μπορεί να «αλλάξει τη ζωή μας», λιγότερο ή περισσότερο, αυτό είναι μόνο η καθημερινότητά μας, γιατί αυτή είναι το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας.

(*) Η κ. Παυλάτου είναι Κλινική Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια