Επιλέγοντας μεταπτυχιακό: Πώς, πότε και γιατί

Η διαδικασία επιλογής ενός μεταπτυχιακού προγράμματος δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Στην αρχή η ιδέα μας ενθουσιάζει. Αποφασίζουμε να επεκτείνουμε τις σπουδές μας και να συνεχίσουμε για λίγο καιρό ακόμα να απολαμβάνουμε τη φοιτητική ζωή. Όταν, όμως, έρχεται η στιγμή της αίτησης τα χέρια ιδρώνουν και τα στυλό… ανοιγοκλείνουν. Είμαστε σίγουροι ότι θέλουμε όντως να διαβάζουμε και να δίνουμε εξετάσεις για έναν ακόμα χρόνο; Με τι κριτήρια επιλέγουμε το κατάλληλο μεταπτυχιακό; Μπορούμε να αντεπεξέλθουμε στις απαιτήσεις ενός «μεγαλύτερου» διπλώματος;

Έχοντας βιώσει και σε προσωπικό επίπεδο αυτή την ψυχοφθόρα περίοδο τέτοιων και άλλων αναζητήσεων, και έχοντας πλέον αντεπεξέλθει, θα επιχειρήσω -τώρα μάλιστα που πλησιάζουν τα deadlines στα μεταπτυχιακά του εξωτερικού- να σας διευκολύνω με μερικά guidelines που θα σας βοηθήσουν, ελπίζω, να βάλετε σε μία σειρά τις σκέψεις και τις αποφάσεις σας.

Στην ερώτηση, λοιπόν, «γιατί να κάνω μεταπτυχιακό;», πέρα από το «έτσι θέλω», υπάρχουν μερικοί ακόμα λόγοι που θα πρέπει να λάβετε υπ’όψιν σας. Πρώτα από όλα, κάνουμε ένα μεταπτυχιακό για να εντρυφήσουμε, να μάθουμε δηλαδή περισσότερα πράγματα για το ήδη υπάρχον αντικείμενο σπουδών μας. Το κάνουμε, λοιπόν, κυρίως για εμάς. Γιατί μας ενδιαφέρει ένας τομέας και θέλουμε να εξαντλήσουμε, όσο το δυνατόν, τις γνώσεις μας πάνω σε αυτόν. Πιστέψτε με, ό,τι και να σκέφτεστε τώρα, όταν πλέον θα έχετε ολοκληρώσει τις σπουδές σας οι γνώσεις αυτές θα είναι ό,τι πιο πολύτιμο αποκομίσατε.

Δεύτερον, κάνουμε ένα μεταπτυχιακό για να μεταπηδήσουμε σε έναν άλλο τομέα. Με το «εξαιρετικό» ελληνικό σύστημα πανελλαδικών εξετάσεων οι περισσότεροι από εμάς καταλήγουμε να σπουδάζουμε σε σχολές που ναι μεν συμπεριλάβαμε (συχνά μετά από πίεση γονέων και κηδεμόνων) στη λίστα του μηχανογραφικού μας, αλλά που στην πραγματικότητα ποτέ δεν μας ενδιέφεραν. Πήραμε, ωστόσο, το πτυχίο μας και τώρα θέλουμε να στραφούμε στις σπουδές που πάντα θέλαμε ή στον τομέα που μας προέκυψε στην πορεία. Το μεταπτυχιακό είναι ένας καλός (και συντομότερος των κατατακτήριων) τρόπος να το επιτύχουμε αυτό, εφόσον βέβαια μπορούμε. Γιατί είναι αδύνατο να σπουδάσαμε πληροφορική και να θέλουμε να κάνουμε μεταπτυχιακό στην ιατρική, αλλά είναι δυνατό (στο εξωτερικό τουλάχιστον) να επιλέξουμε ένα μεταπτυχιακό στα ιατρικά μηχανήματα και έτσι να ικανοποιήσουμε κάπως την επιθυμία μας.

Τρίτον, κάνουμε ένα μεταπτυχιακό για να μας δώσει ένα παραπάνω εφόδιο στην μετέπειτα αναζήτηση εργασίας. Προσοχή. Μην περιμένετε, έχοντας το μεταπτυχιακό, να ανοίξουν όλες οι επαγγελματικές πόρτες, ούτε να σας προσλάβουν με παχυλούς μισθούς. Στον δημόσιο τομέα υπάρχει αυτή η δυνατότητα, το μεταπτυχιακό δηλαδή αναγνωρίζεται και μισθολογικά. Στον ελληνικό ιδιωτικό τομέα, όμως, είναι πολύ λίγες οι εταιρίες που θα αυξήσουν τον αρχικό μισθό σας επειδή έχετε μεταπτυχιακό. Το ότι το έχετε, ωστόσο, μπορεί να παίξει ρόλο στο να προτιμηθείτε εσείς αντί κάποιου άλλου. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, θα προτιμηθεί αυτός που έχει μεγαλύτερη προϋπηρεσία στο χώρο, ακόμα κι αν δεν έχει μεταπτυχιακό.

Στην ερώτηση «πότε να κάνω μεταπτυχιακό;», αν και το σύνηθες είναι αμέσως μετά την λήξη των βασικών σπουδών, δεν είναι λίγοι αυτοί που επιλέγουν να εργαστούν πρώτα για ένα δύο χρόνια και μετά να κάνουν ένα διάλειμμα για να επιστρέψουν στα θρανία και να ολοκληρώσουν αυτό που, κατά τη γνώμη τους, άφησαν στη μέση. Αυτό, βέβαια, κάνει την όλη διαδικασία λίγο πιο δύσκολη αφού θα πρέπει να επανέλθουν στις ακαδημαϊκές απαιτήσεις του διαβάσματος, των εργασιών και της -υποχρεωτικής πολλές φορές- παρακολούθησης μαθημάτων. Από την άλλη, τα άτομα αυτά έχουν πλέον την ωριμότητα να πειθαρχήσουν τον εαυτό τους και να εκτιμήσουν ακόμα περισσότερο τα χρήματα που θα επενδύσουν στις σπουδές τους.

Λίγοι δεν είναι ούτε αυτοί που κάνουν part-time μεταπτυχιακά, δουλεύοντας, δηλαδή, παράλληλα. Στο εξωτερικό, μάλιστα, οι part-time students αποτελούν την πλειοψηφία. Χρειάζεται πολύ κουράγιο να περάσει κανείς δύο (συνήθως) χρόνια, δουλεύοντας το πρωί και διαβάζοντας το βράδυ, αλλά αν το μεταπτυχιακό κυμαίνεται στον ίδιο τομέα με τη δουλειά (από τη θεωρία στην πράξη δηλαδή) αυτό είναι ευχής έργον, γιατί η κατανόηση των νέων γνώσεων είναι πολύ ευκολότερη.

Όταν είμαστε σίγουροι πια ότι θέλουμε να προχωρήσουμε σε αυτό το μεγάλο βήμα (και μεγάλο έξοδο φυσικά) και ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή, έρχεται η δυσκολότερη όλων των αποφάσεων. Πού θα κάνουμε το μεταπτυχιακό μας; Πώς θα επιλέξουμε το κατάλληλο πανεπιστημιακό ίδρυμα και, κυρίως, το κατάλληλο πρόγραμμα; Εδώ τα πράγματα είναι λίγο πιο περίπλοκα, εκτός αν θέλετε να μείνετε στην Ελλάδα, όπου οι επιλογές για μεταπτυχιακό στο ελληνικό πανεπιστήμιο είναι έτσι κι αλλιώς περιορισμένες οπότε δεν θα αμφιταλαντευτείτε ιδιαίτερα.

Αν, όμως, θέλετε να σπουδάσετε στο εξωτερικό είναι πολλά αυτά που πρέπει να συνυπολογίσετε. Μεταξύ άλλων:
* Τη γλώσσα –κακά τα ψέματα όσο καλά κι αν ξέρετε αγγλικά, με ένα Lower μεταπτυχιακό σε αγγλικό πανεπιστήμιο δεν κάνετε.
* Τη χώρα –Αγγλία ή Αμερική; Αυστρία ή Γερμανία; Όπου και να αποφασίσετε να κάνετε το μεταπτυχιακό σας, σας συμβουλεύω να επισκεφθείτε πρώτα το μέρος που θα αποτελέσει το σπίτι σας για τουλάχιστον ένα χρόνο για να σιγουρευτείτε ότι σας αρέσει και θα μπορούσατε να ζήσετε εκεί, για να μην βρεθείτε προ εκπλήξεως!
* Το κόστος –αν και το κόστος του κάθε μεταπτυχιακού έχει μεγάλη απόκλιση από χώρα σε χώρα και από τομέα σε τομέα, θα μπορούσαμε πολύ ενδεικτικά να πούμε ότι, στην Αγγλία τουλάχιστον, τα μεταπτυχιακά του θεωρητικού τομέα κοστίζουν περί τα 5.000 ευρώ, του θετικού τομέα είναι κατά 2.000 περίπου ευρώ ακριβότερα, ενώ αν σκέφτεστε για MBA μπορεί να φτάσει και τις 10.000 με 15.000 ευρώ. (Η εστία, μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις κοστίζει όσο και το δίπλωμα). Είστε διατεθειμένοι να προχωρήσετε σε ένα τέτοιο έξοδο, που πιθανότατα δεν θα αποτελέσει οικονομική επένδυση;
* Το Πανεπιστήμιο –Και εδώ οι επιλογές είναι αμέτρητες, γιατί μπορεί ένα πανεπιστήμιο να προσφέρει ακριβώς το πρόγραμμα που σας ενδιαφέρει αλλά να μην βρίσκεται σε ωραία περιοχή, ή να μην θεωρείται από τα «καλά». Μπορεί, επίσης, να θέλετε να πάτε σε ένα συγκεκριμένο πανεπιστήμιο αλλά να μην έχει το πρόγραμμα που σας ενδιαφέρει.

Μία χρήσιμη συμβουλή είναι να αναζητήσετε επίσημες λίστες με βαθμολογίες πανεπιστημίων ανά τομέα. Οι Times, για παράδειγμα, δημοσίευσαν πέρσι έναν Good University Guide 2007, ενώ οι Times Higher Education έχουν ετήσια στατιστικά με τα καλύτερα πανεπιστήμια στον κόσμο και ανά τομέα. Θα αποτελέσει σίγουρα μεγάλη ώθηση και καθοριστικό ρόλο στην απόφασή σας αν δείτε πως το Πανεπιστήμιο που σκέφτεστε να επιλέξετε είναι από τα πρώτα ή τα τελευταία στις λίστες αυτές.

Πρέπει, βεβαίως, να μάθετε για τη διαθεσιμότητα του προγράμματος (μπορεί κάποιο πρόγραμμα να γίνεται χρόνο παρά χρόνο), τι απαιτείται για να γίνετε δεκτοί (κάποια «καλά» πανεπιστήμια δεν δέχονται μεταπτυχιακούς φοιτητές με βαθμό πτυχίου κάτω από 7) και τις δυνατότητες οικονομικής επιχορήγησης (μάθετε, επίσης, αν μπορείτε να πάρετε υποτροφία από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών). Αν έχετε καταλήξει πως θα σπουδάσετε στην Αγγλία θα σας βοηθήσει να επισκεφθείτε και την έκθεση Βρετανικών πανεπιστημίων που θα πραγματοποιηθεί στο Hilton στις 12 και 13 Απριλίου 2008 και στο Μακεδονία Παλλάς στις 16 Απριλίου 2008.

Τέλος, ξεκοκαλίστε το site του κάθε πανεπιστημίου, επικοινωνήστε με τη γραμματεία και ρωτήστε οτιδήποτε σας έρχεται στο μυαλό και προσπαθήστε (ακόμα και μέσω της γραμματείας) να έρθετε σε επαφή με Έλληνες φοιτητές που παρακολουθούν αυτή τη στιγμή ή παρακολούθησαν στο παρελθόν το πρόγραμμα που σας ενδιαφέρει για να σας δώσουν πληροφορίες από… πρώτο χέρι. Καλή τύχη!

Έλενα Μπούλια