Κατώγι Αβέρωφ: Με όνομα βαρύ, σαν ιστορία...

του Θόδωρου Λέλεκα

Ο Ευάγγελος Αβέρωφ, εκτός από πολιτικός και ευεργέτης, ήταν άνθρωπος που αγαπούσε την καλοπέραση, το καλό κρασί και την παρέα. Όταν αποφάσισε να φτιάξει το δικό του κρασί δεν αρκέστηκε σε κάποια σπασμωδική, ερασιτεχνική προσπάθεια, αλλά έφερε το Cabernet Sauvignon, την ποικιλία-ναυαρχίδα του Bordeaux, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, εν έτει 1961, και άρχισε να την καλλιεργεί πειραματικά σε ορεινούς αμπελώνες στις πλαγιές της Πίνδου. Όταν οι ίδιοι οι Γάλλοι δοκίμασαν τα αποτελέσματα των προσπαθειών του και δήλωσαν ενθουσιασμένοι, εκείνος αποφάσισε να χτίσει ένα πρότυπο οινοποιείο, για να σταματήσει να φτιάχνει το κρασί στο κατώγι του σπιτιού του. Κάπως έτσι ξεκινάει η ιστορία του Οινοποιείου Κατώγι Αβέρωφ στο Μέτσοβο, στις αρχές της δεκαετίας του 70.

Το Κατώγι Αβέρωφ έχει γίνει διαχρονικά γνωστό από την ομώνυμη ετικέτα κρασιού. Το ερυθρό Κατώγι συνδυάζει τη δύναμη του Cabernet Sauvignon με την σπιρτάδα του Αγιωργίτικου, ενώ το λευκό βασίζεται στην αντίστοιχη δυναμική του Chardonnay και του Ροδίτη. Η ετικέτα ονομαζόταν από την αρχή «Κατώγι Μετσόβου» και μόνο μετά το θάνατο του Ευάγγελου Αβέρωφ πήρε το όνομά του, τιμής ένεκεν.

Οι αμπελώνες του οινοποιείου είναι οι πιο ορεινοί στην Ελλάδα (βρίσκονται σε υψόμετρο 940 μέτρων) και από τους πιο ορεινούς της Ευρώπης. Το ίδιο το οινοποιείο βρίσκεται στις παρυφές του Μετσόβου, σε υψόμετρο που ξεπερνά τα 1000 μέτρα. Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε το γεγονός ότι, ενώ τα περισσότερα οινοποιεία χρησιμοποιούν ειδικά συστήματα κλιματισμού για να διατηρούν τη θερμοκρασία στις κάβες τους χαμηλή, στο Κατώγι Αβέρωφ χρησιμοποιούν καλοριφέρ για να την ανεβάζουν όταν χρειάζεται! Σε τέτοιο υψόμετρο, η ωρίμανση των σταφυλιών αργεί αισθητά, σε σχέση με τα περισσότερα μέρη του Ελληνικού αμπελώνα, γι αυτό και ο τρύγος στο Μέτσοβο σπάνια ολοκληρώνεται πριν από τα τέλη του Οκτωβρίου.

Εκτός από την ομώνυμη ετικέτα, η γκάμα των ερυθρών κρασιών του οινοποιείου Κατώγι Αβέρωφ είναι ιδιαίτερα πλούσια. Περιλαμβάνει το Κτήμα Αβέρωφ, ένα Bordeaux Blend με έμφαση στο Cabernet Sauvignon από τα επιλεγμένα αμπέλια του κτήματος στη θέση Γινιέτς, έξω από το Μέτσοβο, το Φλογερό, ένα ευγενές χαρμάνι Cabernet Sauvignon και Merlot, καθώς και την Πορφυρή Γη, ένα από τα ελάχιστα χαρμάνια που συνδυάζουν τις δύο βασικές Ελληνικές ερυθρές ποικιλίες, το Αγιωργίτικο και το Ξινόμαυρο. Επίσης, το Κατώγι Αβέρωφ οινοποιεί τις δύο αυτές ποικιλίες ξεχωριστά, σε μονοποικιλιακές ετικέτες.

Όσον αφορά στα λευκά κρασιά του οινοποιείου, το portfolio «ανοίγει» με το Traminer Κατώγι Αβέρωφ, που είναι μονοποικιλιακή εμφιάλωση της ομώνυμης αρωματικής λευκής ποικιλίας, ενώ περιλαμβάνει ακόμα και το βαρελάτο Chardonnay του κτήματος. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το ημίξηρο Αβέρωφ Ροζέ από Ξινόμαυρο, ένα κρασί που σερβίρεται πολύ ευχάριστα ως απεριτίφ, ενώ μπορεί να συνδυαστεί πολύ όμορφα και με μία ποικιλία τυριών. Τέλος, γνωστός και ιδιαίτερα δημοφιλής είναι ο Μελίφρων, ένας λευκός επιδόρπιος οίνος από την ποικιλία Traminer, ενώ σε πολύ περιορισμένη παραγωγή (200 φιάλες ετησίως) το οινοποιείο εμφιαλώνει και έναν φίνο αφρώδη οίνο με την παραδοσιακή μέθοδο οινοποίησης της Σαμπάνιας (Méthode Champenoise), βασισμένο σε χαρμάνι του Traminer με την Ντεμπίνα, την τυπική ποικιλία της γειτονικής Ζίτσας.

Το Κατώγι Αβέρωφ παράγει 650 με 700 χιλιάδες φιάλες κρασί ετησίως. Ένα ποσοστό μεταξύ 10 και 12% της παραγωγής εξάγεται σε όλη την Ευρώπη (με έμφαση στη γερμανική αγορά), στις ΗΠΑ, στον Καναδά, και τα τελευταία δύο χρόνια στην Ιαπωνία. Σημαντικό επίσης είναι το γεγονός ότι το οινοποιείο φυλάει έναν αριθμό φιαλών από κάθε σοδειά εκτός εμπορίου, σε ειδικό τμήμα της Κάβας του, για να μπορούν οι άνθρωποί του να παρακολουθούν την εξέλιξη των κρασιών στο χρόνο.

Το οινοποιείο είναι επισκέψιμο καθημερινά (από τις 8 το πρωί ως τις 3 το μεσημέρι) και δέχεται περίπου 2000 Έλληνες και ξένους επισκέπτες το χρόνο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον επισκέπτη παρουσιάζει η Κάβα με τα 1300 Γαλλικά δρύινα βαρέλια όπου παλαιώνουν τα κρασιά, το κελλί όπου αναπαύονται τα κρασιά των περασμένων εσοδειών, καθώς και οι σύγχρονες εγκαταστάσεις πίεσης, οινοποίησης και εμφιάλωσης.

Για όσους αναζητούν μία πιο ολοκληρωμένη οινο-τουριστική εμπειρία, λειτουργεί εδώ και λίγο καιρό το Ξενοδοχείο Κατώγι στον ίδιο χώρο (μάλιστα τα δύο κτίρια ενώνονται με υπόγεια σήραγγα). Πρόκειται για έναν όμορφο ξενώνα που συνδυάζει την ρουστίκ αρχιτεκτονική της περιοχής με τις σύγχρονες τάσεις στην εσωτερική διακόσμηση. Καθένα από τα 15 δωμάτιά του (μεταξύ των οποίων και τρεις σουίτες με τζάκι) έχει και το όνομα μίας ετικέτας κρασιού του οινοποιείου και έχει διακοσμηθεί ανάλογα.

Οι τιμές των δωματίων κυμαίνονται (εκτός εορτών) μεταξύ 100 και 150 Ευρώ και περιλαμβάνουν και το πλούσιο πρωινό με φρέσκους χυμούς, παραδοσιακά προϊόντα και χαρακτηριστικές πίττες της περιοχής. Επιπλέον, από τα τέλη του 2008 αναμένεται να λειτουργήσει και εστιατόριο που θα φιλοξενεί επώνυμους σεφ από την Αθήνα.

Τέλος, ο επισκέπτης δεν πρέπει να φύγει χωρίς να δοκιμάσει (και να αγοράσει) τα εξαιρετικά γαστρονομικά προϊόντα της περιοχής. Τα κυριότερα από αυτά είναι το Σαλάμι Μετσόβου, ένας τύπος που δημιουργήθηκε πολύ πρόσφατα, καθώς και τα εκλεκτά τυριά του Τυροκομείου του ιδρύματος Τοσίτσα. Το τυροκομείο, οι μάστορες του οποίου μαθήτευσαν στα μεγαλύτερα τυροκομεία της Ιταλίας με έξοδα του Ευάγγελου Αβέρωφ, παράγει μερικά από τα πιο διάσημα τυριά της περιοχής όπως το φίνο καπνιστό Μετσοβόνε, τη Μετσοβέλλα, ένα γλυκό και σκληρό κασέρι, το πιπεράτο Μετσοβίσιο Chevre από κατσικίσιο γάλα, καθώς και την Παρμεζάνα Μετσόβου.

Στο Μέτσοβο ο οινοτουρίστας μπορεί να συνδυάσει ξεκούραση και οινογαστρονομία με χαλάρωση, πανέμορφη φύση και ορεινό αθλητισμό. Ακολουθώντας την σχετικά εύκολη διαδρομή των 5.5 ωρών από την Αθήνα, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι μία εκδρομή που αξίζει να κάνετε!