του Θεόδωρου Λέλεκα
Το Σαββατιανό, ως ποικιλία, δεν απολαμβάνει της καλύτερης δυνατής φήμης στον οινικό κόσμο. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι είναι η βασική ποικιλία από την οποία προκύπτει η Ρετσίνα, περισσότερο όμως στην έλειψη εξωστρέφειας από την πλευρά των παραγωγών και οινοποιών που ασχολούνται με την ποικιλία αυτή.
Βλέπετε τα Μεσόγεια της Αττικής μπορεί να είναι ”μέσα στα πόδια μας”, αλλά δεν είναι τουριστικός προορισμός όπως π.χ. η Σαντορίνη ή η Κρήτη, ώστε η επίσκεψη στα οινοποιεία και η δοκιμή κρασιών να αποτελεί μέρος του προγράμματος για τον τουρίστα-επισκέπτη. Επιπλέον, τόσο οι οινοποιοί οι ίδιοι, όσο και οι ενώσεις και οι συνεταιρισμοί τους δεν είναι το ίδιο δραστήριοι με αυτούς της Νεμέας ή της Βορείου Ελλάδας, ώστε να οργανώσουν εκδηλώσεις, να εκπαιδεύσουν τον καταναλωτή και να έρθουν πιο κοντά του.
Όλα αυτά όμως φαίνεται να αλλάζουν. Είχα τη χαρά πρόσφατα να βρεθώ στην εκδήλωση ”Σαββατιανό στα Σπάτα”, μία πρωτοβουλία της Επιτροπής Προώθησης Οίνου και Αμπέλου του Δήμου Σπάτων, σε συνεργασία με τους ντόπιους παραγωγούς. Η εκδήλωση είχε δύο σκέλη: τα ”εγκαίνιά” της απευθύνονταν σε δημοσιογράφους και επαγγελματίες του κρασιού, ενώ το κύριο σκέλος της γιορτής ήταν για το ευρύ κοινό, με δοκιμές, παρουσιάσεις, επισκέψεις στα οινοποιεία και τους αμπελώνες, εκθέσεις ζωγραφικής και γλυπτικής, θεατρικές παραστάσεις, και πολλά άλλα χάπενινγκς που έλαβαν χώρα μέσα στα ίδια τα αμπέλια!
Στα εγκαίνια είχαμε την ευκαιρία να δοκιμάσουμε μία μεγάλη γκάμα ντόπιων κρασιών, στα οποία το Σαββατιανό χρησιμοποιούνταν είτε μονοποικιλιακά, είτε σε χαρμάνι με άλλες λευκές (ενίοτε και ερυθρές) ποικιλίες.
Η δοκιμή έλαβε χώρα στο πολύ όμορφο και νεόκτιστο Μουσείο Κρασιού της Οικογένειας Μάρκου (η οποία έχει μακρά οινοποιητική παράδοση στην περιοχή), και τα κρασιά που δοκιμάσαμε τα προσέφεραν τα οινοποιεία Μάρκου, Φράγκου, Κουλοχέρη, Γεώργα, Μεγαπάνου, Παπαχρήστου, Μπέκα, καθώς και ο Αμπελουργικός Συνεταιρισμός Σπάτων.
Ανάμεσα σε αυτά ξεχώρισα το Ροδαυγή Μάρκου Λευκό, ένα χαρμάνι Σαββατιανού με Chardonnay με πολύ λεπτά αρώματα, την Πειραματική Εμφιάλωση Παπαχρήστου, ένα 100% Σαββατιανό με ιδιαίτερα δροσερά και φρέσκα χαρακτηριστικά, την όμορφη και διακριτικά τυπική Ρετσίνα Μεσογείων Γεώργα, καθώς και το Σαββατιανό 2005 της Ασημίνας Φράγκου, ο αρωματικός χαρακτήρας του οποίου ήταν ιδιαίτερα τολμηρός και έντονος.
Η αποκάλυψη όμως για όλους μας ήταν ο Γλυκός Οίνος 2004 της Οικογένειας Γεώργα: ένα γλυκό κρασί από 100% Σαββατιανό βιολογικής καλλιέργειας, τα αρώματα του οποίου ξεκινούσαν ντροπαλά και διακριτικά στη μύτη, και εκρήγνυνταν στην κυριολεξία στο στόμα, παραπέμποντας σε γλυκιά μαρμελάδα, ανοιξιάτικα λουλούδια και πολλά πολλά γλυκά καλοκαιρινά φρούτα.
Όπως μάθαμε στη συνέχεια, το Σαββατιανό προσφέρεται ιδιαίτερα για την παραγωγή γλυκών οίνων και αποσταγμάτων, και ίσως εκεί να βρίσκεται, εν μέρει, και το μέλλον του.
Στο πλούσιο γεύμα που ακολούθησε, συνδυάσαμε πολύ καλά τα κρασιά από Σαββατιανό με μία πλούσια γκάμα από παραδοσιακά εδέσματα της περιοχής, είτε αυτά είχαν ως βάση τα θαλασσινά (ταραμάς, χταπόδι), είτε το κρέας.
Για να εμπλουτίζουμε τις οινικές μας γνώσεις, πρέπει να πούμε ότι το Σαββατιανό είναι μία ποικιλία τα κρασιά της οποίας διαφοροποιούνται ριζικά ανάλογα τόσο με την αμπελλουργία, όσο και με την οινοποίηση. Για παράδειγμα, χρησιμοποιώντας τις πιο παραδοσιακές μεθόδους, προκύπτουν κρασιά γεμάτα, λιπαρά, με υψηλό αλκοολικό τίτλο, χαμηλή οξύτητα και πολύ βαριά αρώματα. Στις περιπτώσεις αυτά, το κρασί στη συνέχεια οινοποιείται ως ρετσίνα, καθώς η προσθήκη του ρετσινιού κατά τη ζύμωση υπερκαλύπτει το έλλειμα στην οξύτητα και τα ποικιλιακά αρώματα, δίνοντάς του μία τελείως διαφορετική προσωπικότητα.
Αντιθέτως, χρησιμοποιώντας πιο σύγχρονες μεθόδους, μπορούν να προκύψουν σαφώς πιο κομψά κρασιά, με υψηλότερη οξύτητα και πιο έντονο φρουτώδη αρωματικό χαρακτήρα.
Ο αμπελώνας των Μεσογείων είναι πολύ μεγάλος. Φανταστείτε ότι εκτείνεται από την Παλλήνη, την Παιανία και το Κορωπί, έχει ως επίκεντρο τα Σπάτα, και φτάνει πολύ κοντά στη θάλασσα, αφού μπαίνει για τα καλά στο Πικέρμι, τη Λούτσα, τη Ραφήνα και το Μαρκόπουλο. Μοναδική παραφωνία στο όμορφο εξοχικό τοπίο το αεροδρόμιο, τί να κάνουμε όμως, κάπου έπρεπε να πάει κι αυτό...
Μέσα σε όλη αυτή την τεράστια έκταση, ο οινόφιλος έχει στη διάθεσή του πολλά μέρη για να περπατήσει, οινοποιεία για να επισκεφτεί, μέχρι και αρχαία μνημεία που ίσως δεν ήξερε ότι υπάρχουν.
Μάλιστα όποιος προλάβει και επισκεφτεί κάποια αμπέλια Σαββατιανού που δεν έχουν ακόμα τρυγηθεί, αξίζει τον κόπο να δοκιμάσει το σταφύλι κατευθείαν από το κλήμα: θα συνειδητοποιήσει ότι τα όμορφα αρώματα και η δροσερή σάρκα του το κάνουν πόλύ πιο απολαυστικό από πολλά επιτραπέζια σταφύλια που βρίσκουμε στο μανάβη μας σήμερα (κάποιοι μεγαλύτεροι μάλιστα λένε ότι στα παλαιότερα χρόνια το Σαββατιανό αποτελούσε, είτε από επιλογή είτε από ανάγκη, βασική επιτραπέζια ποικιλία σταφυλιού).
Όποιος ενδιαφέρεται να γνωρίσει τον αμπελώνα των Μεσογείων, και να ακολουθήσει τους δρόμους του κρασιού των Σπάτων, μπορεί να αρχίσει με μία επίσκεψη στην ιστοσελίδα www.savatiano.gr, που παρέχει πλούτο πληροφοριών, χάρτες και διευθύνσεις των οινοποιείων, καθώς και ημερολόγιο εκδηλώσεων.
Η συμβουλή μου προς όλους είναι να δώσουμε μία ακόμα ευκαιρία στο Σαββατιανό, την ”ντόπια” μας ποικιλία. Μπορεί να μη μας δίνει ”μεγάλα” κρασιά, δίνει όμως δροσερά, φρέσκα, ευκολόπιοτα κρασιά για ποικίλους συνδυασμούς και περιστάσεις, σε πείσμα κάποιων αρνητικών στερεοτύπων που κάποιοι (συμπεριλαμβανομένου του γράφοντος) μπορεί να είχαμε στο παρελθόν...
Τα κρασιά που δοκιμάσαμε στα εγκαίνια της εκδήλωσης ”Σαββατιανό στα Σπάτα” και τα οποία σας ανέφερα, διατίθενται από κάβες και σούπερ μάρκετ σε ολόκληρη την Αττική. Όσο για το γλυκό Σαββατιανό που ενθουσίασε τους πάντες, αυτό μπορείτε να το προμηθευτείτε είτε στο Οινοποιείο της Οικογένειας Γεώργα στα Σπάτα, είτε σε επιλεγμένα καταστήματα βιολογικών ειδών.
Εις υγείαν!
