Βότκα: Σκληρή, αλλά καθαρή...

Ξέρετε από... Βότκα; Χωρίς υπερβολή, το δημοφιλές ποτό έχει πολύ σπουδαιότερη ιστορία -αλλά και πολύ μεγαλύτερο αρωματικό και γευστικό βάθος- από ό,τι ενδεχομένως φανταζόμαστε.
Βότκα: Σκληρή, αλλά καθαρή...
Νικήτρια του διαγωνισμού είναι η Σιμόνα Δότσικα -έχει ήδη ενημερωθεί με προσωπικό e-mail.
Ευχαριστούμε όλους για την συμμετοχή σας στον διαγωνισμό.

 
του Θόδωρου Λέλεκα

Η πατρότητα της Βότκας αποτελεί μέχρι σήμερα ένα -ακόμα- αγκάθι στην ιστορία των σχέσεων ανάμεσα στην Πολωνία και τη Ρωσία. Μέσα από παλιά συγγράματα και ξεχασμένες αναφορές σε βιβλία ηλικίας πολλών αιώνων, συμπεραίνουμε ότι η Βότκα είναι το παλαιότερο οινοπνευματώδες ποτό στην ιστορία του κόσμου, καθώς φέρεται να πρωτο-εμφανίζεται ως απόσταγμα κάπου ανάμεσα στον 8ο και τον 9ο αιώνα μ.Χ.

Πρέπει, βέβαια, να θυμόμαστε ότι η Βότκα εκείνων των καιρών είχε ελάχιστη σχέση με τη Βότκα, όπως την ξέρουμε σήμερα. Μάλιστα η σκληρότητα που της έδινε το αλκοόλ και ο πρωτόγονος τρόπος απόσταξης ήταν συχνά τόσο έντονη, ώστε από πολύ νωρίς εμφανίστηκε η πρακτική της ανάμιξής της με εκχυλίσματα βοτάνων ή αρώματα φρούτων και μπαχαρικών, για να είναι πιο εύγευστη.

Στα Πολωνέζικα η λέξη Wodka σημαίνει «νεράκι». Αυτό μπορεί κανείς να το ερμηνεύσει ως αποτύπωση της ποσότητας νερού που χρησιμοποιείται στην παραγωγή της Βότκας, θα μπορούσε όμως να καταδεικνύει το γεγονός ότι οι λάτρεις της πραγματικά την απολαμβάνουν αντί για νεράκι!

Η ιστορία, βέβαια, μας λέει ότι η Βότκα δεν εφευρέθηκε από την αρχή ως ποτό. Λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς της σε αλκοόλ, η Βότκα αρχικά χρησιμοποιούνταν ως φάρμακο για κάποιες δύσκολες παθήσεις, αλλά και ως καλλυντικό. Μόνο αφού άρχισε να προοδεύει η τεχνογνωσία στην απόσταξη αλλά και να εφαρμόζεται η ανάμιξή της με γεύσεις και αρώματα, ξεκίνησε ο κόσμος να την καταναλώνει ως ποτό – και έκτοτε δεν σταμάτησε ποτέ!

Πώς παράγεται η Βότκα
Το μυστικό (και η ειδοποιός διαφορά) στη Βότκα είναι στην πρώτη ύλη που χρησιμοποιείται για την παραγωγή της. Ενώ στην αρχή η Βότκα παραγόταν από την απόσταξη κρασιού, σήμερα οι βασικές πρώτες ύλες της είναι το σιτάρι, το κριθάρι, η σίκαλη και η πατάτα. Η διαδικασία ξεκινά με τη ζύμωση του αμύλου που περιέχουν τα παραπάνω, με στόχο την παραγωγή ενός παχύρευστου μίγματος το οποίο στη συνέχεια θα αποσταχθεί, έτσι ώστε να παραχθεί αλκοόλ, το οποίο και θα διαχωριστεί από όλα τα υπόλοιπα συστατικά του μίγματος.

Το αλκοόλ που έχει προκύψει σε αυτή, την πρώτη φάση της απόσταξης, είναι ακόμα άγριο, σκληρό και περιέχει ακάθαρτα παράγωγα τα οποία του αλλοιώνουν τη γεύση και το κάνουν ακατάλληλο για κατανάλωση. Στο σημείο αυτό, η αλκοολική περιεκτικότητα του πρωτογενούς αυτού αποστάγματος κυμαίνεται ανάμεσα στο 88 και το 92%. Στη δεύτερη φάση (που λέγεται και διόρθωση), το αλκοολικό υγρό θα υποστεί περαιτέρω αποστάξεις και φιλτράρισμα, έτσι ώστε τα ακάθαρτα παράγωγα του αλκοόλ να ελαχιστοποιηθούν. Όσο περισσότερο αποσταχθεί το αλκοόλ στη φάση αυτή, τόσο πιο «καθαρό» θα είναι στο τέλος.

Η παρουσία των ακαθαρσιών που παράγει το αλκοόλ κατά την επεξεργασία του είναι ο βασικός παράγοντας που μας προκαλεί τόσο το «κάψιμο» στο στόμα όταν το πίνουμε, όσο και το «hangover» της επόμενης ημέρας. Όταν οι αποστάξεις ολοκληρωθούν, το τελικό απόσταγμα έχει αλκοολική περιεκτικότητα που κυμαίνεται ανάμεσα στο 96.5 και το 98%. Είναι, δηλαδή, ό,τι κοντινότερο στο καθαρό οινόπνευμα μπορεί να υπάρξει. Πριν εμφιαλωθεί, το οινόπνευμα θα αναμιχθεί με καθαρό νερό (συνήθως από κάποια συγκεκριμένη πηγή), έτσι ώστε ο αλκοολικός τίτλος να «πέσει» σε ποσοστό που είναι συνήθως γύρω στο 40%. Η Βότκα είναι πλέον έτοιμη! Αφού εμφιαλωθεί, θα πάρει το δρόμο της για το εμπόριο.

Έχει γεύση και άρωμα η Βότκα;

Μη σας φανεί υπερβολικό, αλλά η απάντηση είναι «ναι, έχει». Η αλήθεια είναι ότι τόσο το άρωμα όσο και η γεύση της Βότκας είναι ιδιαίτερα λεπτά και διακριτικά, ειδικά μετά από πολλαπλές αποστάξεις. Ωστόσο, αν δοκιμάσουμε διαφορετικές ετικέτες Βότκας συγκριτικά, καταλαβαίνουμε τις ανεπαίσθητες μεν, χαρακτηριστικές δε διαφορές μεταξύ τους.

Για άλλη μια φορά, την βασική διαφορά την κάνει η πρώτη ύλη. Με την ίδια λογική που δοκιμάζουμε κρασιά διαφορετικών ποικιλιών και διακρίνουμε τα αρώματα και τις γεύσεις που χαρακτηρίζουν κάθε ποικιλία, έτσι και κάθε Βότκα που προκύπτει από διαφορετική πρώτη ύλη έχει το δικό της αρωματικό και γευστικό προφίλ.

Για παράδειγμα, σε μία συγκριτική γευστική δοκιμή διαφόρων ειδών Βότκας που έκανα πρόσφατα στην Πολωνία, προέκυψαν τα εξής συμπεράσματα: Μία Βότκα από σιτάρι «βγάζει» έντονο το οινόπνευμα στη μύτη, ενώ στο στόμα είναι μαλακή και εύκολη. Αντίθετα, μία Βότκα από κριθάρι είναι πιο διακριτική στη μύτη, ενώ στο στόμα έχει πληθωρικότητα και διάρκεια. Μία Βότκα από σίκαλη είναι κομψή στη μύτη, ενώ στο στόμα αναδύει μία οικεία θέρμη. Μία Βότκα από πατάτα έχει την πιο φίνα μύτη, ενώ στο στόμα είναι εξαιρετικά φιλική, σε σημείο που «βγάζει» μία ανεπαίσθητη γλυκύτητα. Τέλος, μία Βότκα που παράγεται από ανάμικτα δημητριακά χαρακτηρίζεται από όμορφη μύτη αλλά συνήθως άγριο και δυνατό στόμα.

Τα διαφορετικά είδη Βότκας
Κυκλοφορούν πολλές ετικέτες Βότκας στην αγορά σήμερα, και καμιά φορά είναι δύσκολο να ξέρει κανείς σε τι διαφέρουν μεταξύ τους. Οι βασικές κατηγορίες, πάντως, είναι οι ακόλουθες:

Οι Ανατολικές Βότκες, δηλαδή οι ετικέτες με προέλευση από την Πολωνία, τη Ρωσία, τη Φινλανδία ή την Ουκρανία, θεωρούνται οι πιο «αυθεντικές», από την άποψη ότι δίνουν έμφαση στην αποτύπωση της πρώτης ύλης στο άρωμα και τη γεύση. Θεωρούνται πιο «δύσκολες» και προορίζοται για έμπειρα ποτήρια, και είναι καλό να καταναλώνονται σκέτες.

Οι Δυτικές Βότκες, δηλαδή εκείνες που έχουν προέλευση από μη παραδοσιακές χώρες - παραγωγούς όπως η Γαλλία ή οι ΗΠΑ, είναι πιο μαλακές, καθώς η έμφαση δίνεται στη φιλικότητα στο στόμα και όχι (τόσο) στα πρωτογενή αρώματα και τις γεύσεις. Αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό τους τις κάνει ιδανικές για χρήση σε κοκτέιλς.

Οι Premium Βότκες είναι μία σχετικά νέα κατηγορία στο συγκεκριμένο ποτό. Ανεξάρτητα από προέλευση, δίνουν έμφαση στις πολλαπλές αποστάξεις, έτσι ώστε να εξασφαλίζουν καθαρότητα αρώματος και γεύσης, αλλά και στο design της φιάλης και της ετικέτας. Τις περισσότερες φορές η τιμή τους είναι αρκετά πιο ακριβή από αυτήν μίας «απλής» Βότκας.

Οι Αρωματισμένες Βότκες, είναι αυτές στις οποίες, κατά το τελικό στάδιο της παραγωγής τους, προστίθενται φυσικά αρώματα φρούτων ή μπαχαρικών, ή και εκχυλίσματα βοτάνων. Λόγω αυτής της αρωματικής τους διάστασης συνήθως πίνονται σκέτες, αν και συχνά χρησιμοποιούνται σε ευφάνταστα κοκτέιλς.

Πώς πίνεται η Βότκα
Οι ορκισμένοι φίλοι της Βότκας επιμένουν ότι πίνεται σκέτη. Μπορεί κανείς να την πιεί από κρύα (4 βαθμοί Κελσίου) μέχρι παγωμένη (-18 βαθμοί Κελσίου) σε ειδικά μικρά ποτήρια. Στην περίπτωση, βέβαια, που κάνουμε γευστική δοκιμή Βότκας, ακριβώς επειδή οι γεύσεις και τα αρώματά της είναι τόσο διακριτικά, επιβάλλεται να την δοκιμάζουμε σε θερμοκρασία δωματίου. Οι ειδικοί συνιστούν να μην πίνουμε Βότκα (ειδικά αν πρόκειται για premium) με πάγο, εκτός αν πρόκειται για παγάκια από εμφιαλωμένο νερό. Κι αυτό γιατί το χλώριο που περιέχει το νερό της βρύσης στα περισσότερα μέρη μπορεί να αλλοώσει σημαντικά την καθαρότητα των γεύσεων και των αρωμάτων μίας καλής Βότκας.

Στο τραπέζι η Βότκα δεν χρησιμοποιείται ως συνοδευτικό φαγητού (όπως, ας πούμε, το κρασί), αλλά ως ενδιάμεσο ποτό που καθαρίζει τον ουρανίσκο ανάμεσα σε διαφορετικά πιάτα ή έντονες γεύσεις. Οι Ρώσοι συνηθίζουν να συνοδεύουν με Βότκα το χαβιάρι, κι αυτό γιατί το αλκοόλ αναδεικνύει την χαρακτηριστική γεύση που έχει το καλό μαύρο χαβιάρι. Τέλος, η καθαρότητα και η ένταση της Βότκας την καθιστούν ιδανικό ποτό για να χρησιμοποιηθεί ως βάση για ορισμένα από τα πιο απολαυστικά κοκτέιλς.

2 Αγαπημένα Κοκτέιλς με Βότκα
- Για αρχή, τι πιο κλασικό από το «συνηθισμένο» του James Bond, το Vodka Martini (ή και Vodkatini): Θα χρειαστείτε μιάμιση μεζούρα Βότκα και μισή μεζούρα Βερμούτ. Θα τα χτυπήσετε σε παγωμένο σέικερ και θα τα σερβίρετε σε ποτήρι Martini. Μπορείτε να το γαρνίρετε με πράσινη ελιά, κερασάκι Μαρασκίνο ή στριφτή φλούδα λεμονιού (lemon twist).

- Για πιο... party animals, το κοκτέιλ που κάνει θραύση στα πάρτυ των celebrities στο Λονδίνο και το Λος Άντζελες: Το Stolly-Bolly. Θα αναμίξετε μία μεζούρα Βότκα και τέσσερις μεζούρες Σαμπάνια, τις οποίες θα σερβίρετε σε ποτήρι Σαμπάνιας, τύπου flute. Και αν δεν έχετε τις μάρκες που το όνομα του κοκτέιλ επιτάσσει (Βότκα Stolichnaya και Σαμπάνια Bollinger), να είστε σίγουροι ότι μία καλή Βότκα και ένας επιλεγμένος Καμπανίτης θα κάνουν εξαιρετική παρέα, έτσι κι αλλιώς!

Εις υγείαν (ή, όπως λένε στην Πολωνία, «Na zdrowie»!)

Μπείτε στη συζήτηση

σχόλια

v