American Made: Δράση made in USA
Μια διασκεδαστική ταινία δράσης για τον αμερικάνικο τυχοδιωκτισμό, που δεν καταφέρνει να αποφύγει τις ευκολίες και τις υπερβολές, αλλά παραμένει διασκεδαστική.
του Λουκά Τσουκνίδα
Μετά το συναρπαστικό “Edge of Tomorrow”, ο Νταγκ Λίμαν συναντά και πάλι τον Τομ Κρουζ, αυτή τη φορά σε μία βιογραφική ταινία που χάνει το “δάσος”, αλλά πετυχαίνει το “δέντρο” στο οποίο στοχεύει. Το “American Made” είναι η ιστορία ενός πιλότου που βρέθηκε στη μέση των διαβόητων αμερικάνικων παρεμβάσεων στη Λατινική Αμερική, δοσμένη ως χαριτωμένη περιπέτεια περισσότερο, παρά ως βιογραφία που πατά στον αληθινό κόσμο. Έχει πλάκα, με λίγα λόγια, αλλά κανένα λόγο ύπαρξης πέρα απ’ αυτό.
Η υπόθεση
Ο Μπάρι Σιλ είναι ένας πιλότος της TWA που βαριέται τη δουλειά του και προσπαθεί διαρκώς να την κάνει λίγο πιο “επικίνδυνη”. Η τάση του να βγαίνει “εκτός γραμμής” κεντρίζει το ενδιαφέρον ενός στελέχους της CIA που τον στρατολογεί για τις επιχειρήσεις της στην Λατινική Αμερική. Εκεί, όμως, ο Μπάρι γνωρίζει την τριάδα του κολομβιανού καρτέλ και στρατολογείται εκ νέου για τη μεταφορά ναρκωτικών πίσω στις ΗΠΑ, όπου οι υπηρεσίες του παραμένουν εξαιρετικά χρήσιμες στους φύλακες της πατρίδας...
Η κριτική
Έχουμε δει πολλές φορές, σε μια μακρά σειρά από αμερικάνικες “αληθινές ιστορίες”, σύγχρονους τυχοδιώκτες να κυνηγούν το υποτιθέμενο αμερικάνικο όνειρο με όρους που ξεπερνούν κατά πολύ τα όρια των δυνατοτήτων του μέσου πολίτη όσο και της φαντασίας του. Το κοινό σημείο μεταξύ των περισσότερων από αυτές είναι η εθελούσια παράδοση των δημιουργών στην υπερβολή, προς εξισορρόπηση, ίσως, του παραλογισμού που διέπει τα γεγονότα. Αφού η πραγματικότητα η ίδια είναι μία σκέτη τρέλα, τι άλλο θα μπορούσε να είναι η κινηματογραφική της εκδοχή, από μία τρέλα εις το τετράγωνο;
Παρ’ ολ’ αυτά, τα εν λόγω γεγονότα δεν έχουν συμβεί με γνώμονα τη διασκέδασή μας, όπως συμβαίνει με την αναπαράστασή τους στο κινηματογραφικό πανί, αλλά ως απόρροια της αλληλεπίδρασης πολλών παραγόντων, μοχθηρών και επιβλαβών κατά κύριο λόγο, που έχουν καταλήξει σε αναρίθμητες τραγωδίες και παροιμιώδη σκάνδαλα. Γι’ αυτό και μοιάζει απαραίτητη μία ελαφρά, έστω, ισορροπία μεταξύ διασκέδασης και αφύπνισης του κοινού, όπου αυτό είναι εφικτό.
Μ’ αυτό υπόψη και υποθέτοντας ότι μια τέτοια ισορροπία δεν είναι εύκολη υπόθεση για δημιουργούς και παραγωγή, μπορώ να πω ότι και η προσέγγιση του Νταγκ Λίμαν στο “American Made” απέχει έτη φωτός από κάτι τέτοιο, όπως και των περισσότερων που έχουν μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη παρόμοιες ιστορίες αμερικάνικης ιμπεριαλιστικής τρέλας. Επίσης, υιοθετώντας μέρος του τίτλου ενός από τα βιβλία που έχουν γραφτεί για την υπόθεση, οι δημιουργοί καθιστούν την αφήγηση αμερικανοκεντρική ενισχύοντας τον μύθο του αγνού αμερικάνικου τυχοδιωκτισμού και την εντύπωση ότι “αυτά συμβαίνουν μόνο στην Αμερική”, ενώ η εν δυνάμει κατρακύλα στην παράνοια δεν είναι, στ’ αλήθεια, το απόλυτο “προνόμιο” κανενός έθνους στον πλανήτη.
Στον κεντρικό ρόλο, η επιλογή του Τομ Κρουζ ακυρώνει την ύπαρξη του Μπάρι Σιλ κι ενισχύει τη λανθάνουσα γοητεία ενός ανθρώπου που έδρασε για χρόνια υπό τις εντολές (ο μύθος του φριλάνσερ που κάνει ότι του καπνίσει είναι βολικός, αλλά πέρα για πέρα μύθος) των χειρότερων εργοδοτών στα σκοτεινότερα σημεία μιας θεοσκότεινης περιόδου για τον Δυτικό κόσμο. Ωραιοποιείται έτσι, μία ιστορία που θα ήταν απείρως πιο ωραία αν είχε λίγο, έστω, αληθινό δράμα, κάτι που να διακυβεύεται πέρα απ’ την ελευθερία του πρωταγωνιστή της (το να μείνει εκτός φυλακής, δηλαδή, για τη σωρεία των εγκλημάτων που έχει διαπράξει).
Βεβαίως, αν παραβλέψω την βιογραφική πλευρά των όσων βλέπουμε και προσποιηθώ ότι πρόσωπα και πράγματα μου είναι παντελώς άγνωστα, οφείλω να παραδεχτώ ότι ο Νταγκ Λίμαν έκανε εξαιρετική δουλειά στην απόδοση μιας περιπέτειας με ρυθμό που δε σ’ αφήνει να βαρεθείς ούτε στιγμή και ισορροπημένες δόσεις δράσης, χιούμορ, σαρκασμού και ανατροπών, αρκετών για ένα πολύ διασκεδαστικό δίωρο. Δεν μπορώ, όμως. Η ευκαιρία για μία πραγματική αμερικάνικη σάτιρα πήγε χαμένη υπέρ μίας καλοφτιαγμένης, αλλά ασήμαντης ταινίας δράσης, όπου καταδικάζονται μόνο όσα εικάζονται, ενώ όσα έχουν αποδειχθεί, μας σερβίρονται με ελαφρότητα σαν ανέκδοτα στο κυριακάτικο τραπέζι.
Δε βαριέσαι. Στο τέλος της μέρας, το “American Made” είναι μία διασκεδαστική ταινία.
Βγαίνουν ακόμη:
Το “Detroit” της Κάθριν Μπίγκελοου, το αργεντίνικο θρίλερ “Paulina”, το γαλλικό δράμα “This is our Land”, η ταινία τρόμου “It Comes at Night” και οι γαλλικές κομεντί “The Exes” και “Back to Burgundy”.
Μετά το συναρπαστικό “Edge of Tomorrow”, ο Νταγκ Λίμαν συναντά και πάλι τον Τομ Κρουζ, αυτή τη φορά σε μία βιογραφική ταινία που χάνει το “δάσος”, αλλά πετυχαίνει το “δέντρο” στο οποίο στοχεύει. Το “American Made” είναι η ιστορία ενός πιλότου που βρέθηκε στη μέση των διαβόητων αμερικάνικων παρεμβάσεων στη Λατινική Αμερική, δοσμένη ως χαριτωμένη περιπέτεια περισσότερο, παρά ως βιογραφία που πατά στον αληθινό κόσμο. Έχει πλάκα, με λίγα λόγια, αλλά κανένα λόγο ύπαρξης πέρα απ’ αυτό.
Η υπόθεση
Ο Μπάρι Σιλ είναι ένας πιλότος της TWA που βαριέται τη δουλειά του και προσπαθεί διαρκώς να την κάνει λίγο πιο “επικίνδυνη”. Η τάση του να βγαίνει “εκτός γραμμής” κεντρίζει το ενδιαφέρον ενός στελέχους της CIA που τον στρατολογεί για τις επιχειρήσεις της στην Λατινική Αμερική. Εκεί, όμως, ο Μπάρι γνωρίζει την τριάδα του κολομβιανού καρτέλ και στρατολογείται εκ νέου για τη μεταφορά ναρκωτικών πίσω στις ΗΠΑ, όπου οι υπηρεσίες του παραμένουν εξαιρετικά χρήσιμες στους φύλακες της πατρίδας...
Η κριτική
Έχουμε δει πολλές φορές, σε μια μακρά σειρά από αμερικάνικες “αληθινές ιστορίες”, σύγχρονους τυχοδιώκτες να κυνηγούν το υποτιθέμενο αμερικάνικο όνειρο με όρους που ξεπερνούν κατά πολύ τα όρια των δυνατοτήτων του μέσου πολίτη όσο και της φαντασίας του. Το κοινό σημείο μεταξύ των περισσότερων από αυτές είναι η εθελούσια παράδοση των δημιουργών στην υπερβολή, προς εξισορρόπηση, ίσως, του παραλογισμού που διέπει τα γεγονότα. Αφού η πραγματικότητα η ίδια είναι μία σκέτη τρέλα, τι άλλο θα μπορούσε να είναι η κινηματογραφική της εκδοχή, από μία τρέλα εις το τετράγωνο;
Παρ’ ολ’ αυτά, τα εν λόγω γεγονότα δεν έχουν συμβεί με γνώμονα τη διασκέδασή μας, όπως συμβαίνει με την αναπαράστασή τους στο κινηματογραφικό πανί, αλλά ως απόρροια της αλληλεπίδρασης πολλών παραγόντων, μοχθηρών και επιβλαβών κατά κύριο λόγο, που έχουν καταλήξει σε αναρίθμητες τραγωδίες και παροιμιώδη σκάνδαλα. Γι’ αυτό και μοιάζει απαραίτητη μία ελαφρά, έστω, ισορροπία μεταξύ διασκέδασης και αφύπνισης του κοινού, όπου αυτό είναι εφικτό.
Μ’ αυτό υπόψη και υποθέτοντας ότι μια τέτοια ισορροπία δεν είναι εύκολη υπόθεση για δημιουργούς και παραγωγή, μπορώ να πω ότι και η προσέγγιση του Νταγκ Λίμαν στο “American Made” απέχει έτη φωτός από κάτι τέτοιο, όπως και των περισσότερων που έχουν μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη παρόμοιες ιστορίες αμερικάνικης ιμπεριαλιστικής τρέλας. Επίσης, υιοθετώντας μέρος του τίτλου ενός από τα βιβλία που έχουν γραφτεί για την υπόθεση, οι δημιουργοί καθιστούν την αφήγηση αμερικανοκεντρική ενισχύοντας τον μύθο του αγνού αμερικάνικου τυχοδιωκτισμού και την εντύπωση ότι “αυτά συμβαίνουν μόνο στην Αμερική”, ενώ η εν δυνάμει κατρακύλα στην παράνοια δεν είναι, στ’ αλήθεια, το απόλυτο “προνόμιο” κανενός έθνους στον πλανήτη.
Στον κεντρικό ρόλο, η επιλογή του Τομ Κρουζ ακυρώνει την ύπαρξη του Μπάρι Σιλ κι ενισχύει τη λανθάνουσα γοητεία ενός ανθρώπου που έδρασε για χρόνια υπό τις εντολές (ο μύθος του φριλάνσερ που κάνει ότι του καπνίσει είναι βολικός, αλλά πέρα για πέρα μύθος) των χειρότερων εργοδοτών στα σκοτεινότερα σημεία μιας θεοσκότεινης περιόδου για τον Δυτικό κόσμο. Ωραιοποιείται έτσι, μία ιστορία που θα ήταν απείρως πιο ωραία αν είχε λίγο, έστω, αληθινό δράμα, κάτι που να διακυβεύεται πέρα απ’ την ελευθερία του πρωταγωνιστή της (το να μείνει εκτός φυλακής, δηλαδή, για τη σωρεία των εγκλημάτων που έχει διαπράξει).
Βεβαίως, αν παραβλέψω την βιογραφική πλευρά των όσων βλέπουμε και προσποιηθώ ότι πρόσωπα και πράγματα μου είναι παντελώς άγνωστα, οφείλω να παραδεχτώ ότι ο Νταγκ Λίμαν έκανε εξαιρετική δουλειά στην απόδοση μιας περιπέτειας με ρυθμό που δε σ’ αφήνει να βαρεθείς ούτε στιγμή και ισορροπημένες δόσεις δράσης, χιούμορ, σαρκασμού και ανατροπών, αρκετών για ένα πολύ διασκεδαστικό δίωρο. Δεν μπορώ, όμως. Η ευκαιρία για μία πραγματική αμερικάνικη σάτιρα πήγε χαμένη υπέρ μίας καλοφτιαγμένης, αλλά ασήμαντης ταινίας δράσης, όπου καταδικάζονται μόνο όσα εικάζονται, ενώ όσα έχουν αποδειχθεί, μας σερβίρονται με ελαφρότητα σαν ανέκδοτα στο κυριακάτικο τραπέζι.
Δε βαριέσαι. Στο τέλος της μέρας, το “American Made” είναι μία διασκεδαστική ταινία.
Βγαίνουν ακόμη:
Το “Detroit” της Κάθριν Μπίγκελοου, το αργεντίνικο θρίλερ “Paulina”, το γαλλικό δράμα “This is our Land”, η ταινία τρόμου “It Comes at Night” και οι γαλλικές κομεντί “The Exes” και “Back to Burgundy”.
