Μαύρη κωμωδία, western και road movie εποχής, όλα αυτά μαζί, η ταινία του Ράντου Τζούντε είναι απολαυστική όπως και αν τη δεις.
Παλαιότερο των 360 ημερών
του Λουκά Τσουκνίδα
Κάλιο αργά παρά ποτέ, λέει ο σοφός λαός, κι έτσι η πολυβραβευμένη ταινία του Ράντου Τζούντε, το “βιτριολικό” “Aferim!”, φτάνει ετεροχρονισμένα στις ελληνικές αίθουσες, λίγο πριν η καινούργια δουλειά του ανερχόμενου ρουμάνου δημιουργού παρουσιαστεί στο επερχόμενο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης. Γουέστερν, μαύρη κωμωδία, ρόουντ μούβι εποχής ή όπως αλλιώς το δει κανείς, το “Aferim!” είναι μία απολαυστική καταδίκη της αυτοκαταστροφικής μας φύσης, που μας θυμίζει πόσο δρόμο έχουμε ακόμη μπροστά μας ώσπου να ξεφύγουμε τελείως απ' τον χειρότερο δυνατό εαυτό μας. Ή, απλώς, ότι δεν θα ξεφύγουμε ποτέ!
Η υπόθεση
Στην Βλαχία των αρχών του 19ου αιώνα, ένας τσιγγάνος σκλάβος καταζητείται γιατί ξελόγιασε τη γυναίκα του αφέντη του, ενός απ' τους πολλούς τοπικούς ηγεμόνες (Βογιάρους) της περιοχής. Ο αστυνόμος Κονσταντίν και ο γιος και διάδοχός του Ιονίτσα ξεκινούν έτσι ένα ταξίδι απ' τη μία άκρη της περιοχής ως την άλλη για να βρουν τον φυγά και να τον φέρουν πίσω στο τσιφλίκι. Στην πορεία συναντούν ένα πλήθος ανθρώπων κι οι συναντήσεις τους αυτές λένε πολλά για την εποχή τους, αλλά και για την εποχή μας...
Η κριτική
Η ιστορία είναι περίεργο πράγμα καμιά φορά, όταν εκεί που όλα μοιάζουν τόσο μακρινά είναι δυνατό να μοιάζουν και εξωφρενικά οικεία. Ρουμάνος και Βαλκάνιος ο Τζούντε, ξέθαψε όσο περισσότερη λογοτεχνία του 19ου αιώνα μπορούσε να διαβάσει και μαζί με τον συμπατριώτη του Φλορίν Λαζαρέσκου έστησαν μία μαύρη κωμωδία εποχής, ένα “βαλκανικό” γουέστερν που, πέρα απ' την πιστότητα στη γλώσσα, τις τοπικές ιδιαιτερότητες και τις προκαταλήψεις της εποχής, αποπνέει και μία τρομαχτική σχέση με τον δικό μας, σημερινό, εξελιγμένο κόσμο. Αποκορύφωμα αυτής της αίσθησης, το ρατσιστικό παραλήρημα ενός ελληνορθόδοξου παπά στη μέση κάποιας εσχατιάς του αχανούς μωσαϊκού εθνοτήτων, θρησκειών και τάξεων στο οποίο κατοικεί.
Οι δύο αντιήρωες του Τζούντε είναι ένας “αστυνόμος” με δικαιοδοσία που δεν ξεπερνά το φέουδο στο οποίο κατοικεί και ο γιος του που, δικαιωματικά, αναμένεται να πάρει την προνομιούχο θέση του μόλις αποσυρθεί ή πεθάνει. Μιας και είναι βοηθός και αίμα του, λοιπόν, τον παίρνει μαζί του σε ένα “εκπαιδευτικό” ταξίδι, στο κατόπι ενός σκλάβου-φυγά, ο οποίος δεν έφυγε για να γλιτώσει απ' τη σκλαβιά, αλλά απ' το μαχαίρι του αφέντη του που δεν πήρε με το μαλακό το νέο ότι του είχε κουτουπώσει τη γυναίκα. Στο δρόμο, με διάφορες αφορμές ή και άνευ, ο πατέρας παραδίδει στον γιο διάφορα μαθήματα ζωής, ενώ ο σχετικά αγνότερος νέος προσπαθεί να καταλάβει πόσο ελαστικός είναι ο ηθικός κώδικας του βετεράνου αστυνόμου και σε τι βαθμό η επιβίωσή τους και η τήρηση των ισορροπιών προέχει του όποιου καθήκοντος.
Ο τρόπος που το παρόν είναι άρρηκτα δεμένο με το παρελθόν και το πόσο βαθιές είναι τελικά οι ρίζες πολλών από όσα ζητήματα επιμένουν να ταλανίζουν τις κοινωνίες μας, ασχέτως βαθμού εξέλιξης, μέχρι σήμερα, γίνεται όλο και πιο αντιληπτός όσο η αφήγηση προχωρά και οι δύο ήρωες αντιμετωπίζουν εμπόδια και διλήμματα που δεν έχουν χρόνο ή εποχή. Το ίδιο διαχρονικά, όμως, αποδεικνύονται και τα ανθρώπινα ελαττώματα που συντηρούν και επιδεινώνουν τις αντικειμενικές δυσκολίες, αλλά και εκείνες τις καταστάσεις που θα μπορούσαν να είναι λιγότερο απάνθρωπες και συντριπτικές για όλους, αν δεν κοίταζε ο καθένας τον εαυτό του.
Γυρισμένο σε ασπρόμαυρη παλέτα και με ευρεία γωνία λήψης που τοποθετεί τους ήρωες μακριά από εμάς, μέσα στο αχανές τοπίο μεταξύ οθωμανικής και ρωσικής αυτοκρατορίας, το “Aferim!” (δηλαδή, “Μπράβο!”) σφάζει με το βαμβάκι την ανθρωπότητα που, όσους νόμους και διακηρύξεις και αν σκαρφιστεί, αδυνατεί να ξεριζώσει απ' την καρδιά της όσα την οδηγούν στην αυτοκαταστροφή. Το χιούμορ, που πηγάζει μέσα απ' τους “μονόμπαντους” διαλόγους μεταξύ πατέρα και γιου, αλλά και τους γεμάτους κοινοτοπία, δεισιδαιμονία και κουτοπονηριά διαλόγους τους με τους ξένους που βρίσκουν στο διάβα τους, είναι αρκούντως καυστικό με αποκορύφωμα το τέλος, που δεν συγχωρεί όποιον θεατή έχει παρασυρθεί στην προσδοκία κάποιου είδους λύτρωσης. Οι ερμηνείες, τέλος, είναι αντιστοίχως εξαιρετικές, στα γνωστά πλέον υψηλά ρουμάνικα στάνταρ.
Το “Aferim!” είναι μία απολαυστική ταινία.
Βγαίνουν ακόμη:
Το χλιαρό βιογραφικό δράμα “Snowden”, ενδιαφέρον λόγω θέματος, μα παγιδευμένο στα συνήθη πλέον μέτρια στάνταρ του παρωχημένου Όλιβερ Στόουν. Το συμπαθητικό, ειλικρινές κοινωνικοπολιτικό δράμα “I, Daniel Blake” του στρατευμένου, μα πάντα ανθρωποκεντρικού Κεν Λόουτς. Η καλοστημένη ιρανική ταινία τρόμου “Under the Shadow”, το ενδιαφέρον “ημιβιογραφικό” πολεμικό δράμα “Alone in Berlin”, η παλιομοδίτικη ταινία δράσης “Blood Father”, η ταινία φαντασίας “A Monster Calls”, το “Invisible” του Δημήτρη Αθανίτη και η ταινία κινουμένων σχεδίων “Trolls”.
Όλες οι Ταινίες
100 χρόνια από τον Οδυσσέα
Ντοκιμαντέρ
Aespa World Tour in Cinemas
Μουσική
Animal
Δράμα
Asura: City of Madness
Δράσης
Back to Black
Δράμα
Bill Evans/Time Remembered
Ντοκιμαντέρ
Cobain: Montage of Heck
Ντοκιμαντέρ
Delivery
Δράμα
Demon Slayer: Kimetsu No Yaiba - To the Hashira Training (με υπότιτλους)
Δράσης
Dune: Μέρος δεύτερο
Δράσης
Ennio - The maestro
Ντοκιμαντέρ
Ghostbusters: Η αυτοκρατορία του πάγου
Περιπέτεια
Han Gong-ju
Δράμα
Horrorant Film Festival - Νύχτες τρόμου 2024
Τρόμου
Kung Fu Panda 4 (με υπότιτλους)
Δράσης
Kung Fu Panda 4 (μεταγλωττισμένη)
Δράσης
Lupin III: Το κάστρο του Καλιόστρο (με υπότιτλους)
Δράσης
Pieta
Δράμα
Poor Things
Κωμωδία
Pulp:μια ταινία για την ζωή, τον θάνατο και τα σούπερμαρκετ
Ντοκιμαντέρ
Radiohead: Meeting people is easy
Ντοκιμαντέρ
Stop making sense
Ντοκιμαντέρ
Take a Trip
Ντοκιμαντέρ
The Royal Hotel
Θρίλερ
The Sacred Triangle: Bowie, Iggy & Lou 1971-1973
Ντοκιμαντέρ
The Wailing
Θρίλερ
Tranzit
Δράμα
Umberto D.- Οτι μου αρνήθηκαν οι άνθρωποι
Δράμα
Veteran
Δράσης
Άβανος
Δράμα
Αγνωστοι μεταξύ μας
Φαντασίας
Αγρια νερά
Θρίλερ
Αδέσποτα κορμιά
Ντοκιμαντέρ
Αμπιγκέιλ
Θρίλερ
Ανατομία μιας πτώσης
Αστυνομική
Αντίκρισα το Διάβολο
Δράσης
Αντίλαλος
Ντοκιμαντέρ
Απαγορευμένα παιχνίδια
Κωμωδία
Αποκάλυψη τώρα: Final Cut
Δράμα
Απόντες
Δράμα
Αρθουρ ο βασιλιάς
Περιπέτεια
Ασπιλη
Τρόμου
Αστυγραφίες στην Οθόνη
Δράμα
Γελώντας στο Αφγανιστάν
Ντοκιμαντέρ
Για πάντα νέοι
Κωμωδία
Γκοτζίλα x Κονγκ: Η νέα αυτοκρατορία
Δράσης
Γλυκόπικρη ζωή
Δράσης
Γυάλα
Τρόμου
Δύο δάχτυλα μέλι 2
Κωμωδία
Εγώ, καπετάνιος
Δράμα
Εμφύλιος πόλεμος
Δράσης
Ενα ταξίδι για πάπιες (μεταγλωττισμένη)
Δράσης
Ενα φλιτζάνι καφέ και καινούργια παπούτσια
Δράμα
Ένας προφήτης, μα τι προφήτης
Κωμωδία
Ενκάντο: Ενας κόσμος μαγικός (με υπότιτλους)
Περιπέτεια
Εξέλιξη
Κωμωδία
Ζώνη ενδιαφέροντος
Δράμα
Η αρπαγή
Δράμα
Η εκδίκηση μιας κυρίας
Θρίλερ
Η κιβωτός του Νώε (μεταγλωττισμένη)
Περιπέτεια
Η Μία και εγώ: Η ταινία (μεταγλωττισμένη)
Περιπέτεια
Η περιπέτεια
Δράμα
Η τελευταία παμπ
Δράμα
Η Χίμαιρα
Περιπέτεια
Κάμπια νύμφη πεταλούδα
Δράμα
Κάρι, έκρηξη οργής
Τρόμου
Κόναν ο βάρβαρος
Περιπέτεια
Λεσβία
Ντοκιμαντέρ
Ληστεία στην Αθήνα
Αστυνομική
Μαγική πόλη
Δράμα
Μαζί, ποτέ!
Δράμα
Ματωμένος δεσμός
Δράσης
Μη μου λες ψέματα
Δράμα
Μητέρα
Αστυνομική
Μνήμες φόνων
Δράσης
Μπίλι
Ντοκιμαντέρ
Ξερά χόρτα
Δράμα
Ο μετρ και η Μαργαρίτα
Φαντασίας
Ο μικρός Νικόλας: Τι περιμένουμε για να είμαστε ευτυχισμένοι; (μεταγλωττισμένη)
Κωμωδία
Ο Νονός 2
Αστυνομική
Ο πρώτος οιωνός
Τρόμου
Ο φίλος μου το ρομπότ
Δράμα
Ο χορός των φαντασμάτων (μεταγλωττισμένη)
Κωμωδία
Οι απέναντι
Δράμα
Οι άποικοι
Αστυνομική
Οι Ελευσίνιοι
Ντοκιμαντέρ
Οπενχάιμερ
Δράμα
Περασμένες ζωές
Δράμα
Πεσμένα φύλλα
Κωμωδία
Ραν
Δράσης
Σιδερένια γροθιά
Δράμα
Σκύλος & Γάτα: μια τρελή καταδίωξη (μεταγλωττισμένη)
Περιπέτεια
Σπίθα στη θάλασσα
Οικογενειακή
Στενές επαφές με τον Διάβολο
Τρόμου
Στο γραφείο καθηγητών
Δράμα
Στο ποταμόπλοιο
Ντοκιμαντέρ
Συνάδελφοι ηρωικοί οικοδόμοι
Ντοκιμαντέρ
Τα μαθήματα της Μπλάγκα
Δράμα
Το αγόρι
Δράμα
Το αγόρι και ο ερωδιός
Περιπέτεια
Το μπλε καφτάνι
Δράμα
Το περασμένο καλοκαίρι
Θρίλερ
Τοτέμ
Δράμα
Υπέροχες μέρες
Δράμα
Χαίρε, Μαρία
Δράμα
Χορεύοντας με τον Μπέκετ
Δράμα
Χρήστος, το τελευταίο παιδί
Ντοκιμαντέρ
100 Years of Ulysses
Ντοκιμαντέρ
2 Fingers Honey 2
Κωμωδία
9th Horrorant International Film Festival
Τρόμου
A Bittersweet Life
Δράσης
A Cup of Coffee and New Shoes On
Δράμα
A Foolish Love
Δράμα
Abigail
Θρίλερ
About Dry Grasses
Δράμα
Aespa World Tour in Cinemas
Μουσική
All of Us Strangers
Φαντασίας
Anatomy of a Fall
Αστυνομική
Animal
Δράμα
Apocalypse Now: Final Cut
Δράμα
Arrete avec tes mensonges
Δράμα
Arthur the King
Περιπέτεια
Asura: City of Madness
Δράσης
Avanos
Δράμα
Back to Black
Δράμα
Bill Evans/Time Remembered
Ντοκιμαντέρ
Billie
Ντοκιμαντέρ
Blaga's Lessons
Δράμα
Carrie
Τρόμου
Chien et chat (dubbed)
Περιπέτεια
Civil War
Δράσης
Cobain: Montage of Heck
Ντοκιμαντέρ
Conan the Barbarian
Περιπέτεια
Copies on the Screen
Δράμα
Dance First
Δράμα
Delivery
Δράμα
Demon Slayer: Kimetsu No Yaiba - To the Hashira Training (subbed)
Δράσης
Dune: Part Two
Δράσης
Embryo Larva Butterfly
Δράμα
Encanto (subbed)
Περιπέτεια
Ennio
Ντοκιμαντέρ
Fallen Leaves
Κωμωδία
Fellow heroic builders
Ντοκιμαντέρ
Gegen die wand
Δράμα
Ghostbusters: Frozen Empire
Περιπέτεια
Godzilla x Kong: The New Empire
Δράσης
Han Gong-ju
Δράμα
I Saw the Devil
Δράσης
Immaculate
Τρόμου
In A Fishbowl
Τρόμου
Io Capitano
Δράμα
Je vous salue, Marie
Δράμα
Jeux interdits
Κωμωδία
Kristos, The Last Child
Ντοκιμαντέρ
Kung Fu Panda 4 (Dubbed)
Δράσης
Kung Fu Panda 4 (subbed)
Δράσης
L'ete dernier
Θρίλερ
L`Avventura
Δράμα
La Chimera
Περιπέτεια
Lady Vengeance
Θρίλερ
Late Night with the Devil
Τρόμου
Laughing in Afghanistan
Ντοκιμαντέρ
Le petit Nicolas: Qu'est-ce qu'on attend pour etre heureux? (dubbed)