Miss Julie: Το θέατρο στον κινηματογράφο

του Λουκά Τσουκνίδα

Μετά από μια μακρά αποχή, η Λιβ Ούλμαν, άλλοτε φημισμένη μούσα του Ίνγκμαρ Μπέργκαν, επιλέγει για την επάνοδό της στα κινηματογραφικά πράγματα ένα πασίγνωστο έργο ενός σκανδιναβού συγγραφέα, το χιλιοπαιγμένο και στη χώρα μας “Δεσποινίς Τζούλια” του Αύγουστου Στρίντμπεργκ. Το “Miss Julie” είναι μια διακριτική κινηματογραφική μεταφορά, η οποία δεν αποκλίνει ιδιαίτερα απ' το πρωτότυπο κι όπως γίνεται στο θέατρο, αφήνει τους ηθοποιούς να καθορίσουν την ποιότητα του θεάματος. Κι εκείνοι δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους.

Η υπόθεση

Είναι η μέρα του θερινού ηλιοστασίου και στη μικρή γωνιά της ιρλανδικής επαρχίας οι χωρικοί γλεντοκοπούν ξεχνώντας τα βάσανα που τους επιφυλάσσει η ζωή και η τάξη τους. Στην αρχοντική έπαυλη όμως, κι ενώ ο βαρώνος λείπει σε ταξίδι, η νεαρή κόρη του κατεβαίνει στην κουζίνα κι αρχίζει να παίζει ένα επικίνδυνο ψυχολογικό παιχνίδι με τον Τζον, τον υπηρέτη...

Η κριτική

Η μεταφορά ενός θεατρικού έργου στην κινηματογραφική οθόνη, είναι κάθε άλλο παρά εύκολη υπόθεση για οποιονδήποτε σκηνοθέτη. Κι όταν το έργο αυτό είναι κλασικό και, αναπόφευκτα, ειδωμένο ξανά και ξανά με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, δε μπορεί κανείς να φιλοδοξεί ότι θα φέρει κάτι εξαιρετικά καινούργιο στο τραπέζι. Απ' την άλλη πάλι, ίσως αυτό να απελευθερώνει τον σκηνοθέτη απ' τα “δεσμά της καινοτομίας” και να του αφήνει το περιθώριο να ξαναπεί την ιστορία χωρίς πολλές ανατροπές κρατώντας έτσι άθικτη την ουσία του πρωτότυπου. Αυτό επιλέγει να κάνει και η Λιβ Ούλμαν, μεταφέροντας απλώς τη δράση απ' τη Σουηδία στην Ιρλανδία και στο εκεί ταξικό σύστημα, που δε νομίζω να διαφέρει και πολύ απ' τα υπόλοιπα, σύγχρονά του και μη.

Στο επίκεντρο της ταινίας είναι φυσικά οι τρεις χαρακτήρες, οι δυο τους βασικοί και ο τρίτος υποστηρικτικός ή, καλύτερα, εξισορροπητικός. Αυτός είναι η Καθλίν, η μαγείρισσα της έπαυλης του βαρώνου που γνωρίζει τη θέση της στον κόσμο και δεν επιθυμεί να την αφήσει για τίποτα και για κανέναν, ούτε για να πάει προς τα πάνω ούτε για να πάει προς τα κάτω. Άλλωστε, ξέρει καλά πως και οι έσχατοι έσσονται πρώτοι κι είναι πιθανότερο η καμήλα να περάσει μες απ' το μάτι της βελόνας παρά ένας πλούσιος απ' την πύλη της “βασιλείας των ουρανών”. Εκεί, λίγο κάτω απ' τη μέση (λόγω απουσίας μεσαίας τάξης) της ταξικής κλίμακας, συναντιέται με τον Τζον, τον φιλόδοξο, διαβασμένο και ταξιδεμένο υπηρέτη του βαρώνου, ο οποίος την αρραβωνιάζεται και της υπόσχεται αυτό που θέλει, μια θεοσεβούμενη οικογένεια που θα ζει απ' τα γενναιόδωρα ψίχουλα της τάξης των ευγενών, ευχαριστώντας τον Θεό που ξέφυγε απ' τη μοίρα της πλέμπας απ' την οποία κατάγεται.

Ο Τζον όμως θέλει περισσότερα απ' τη ζωή ή, τουλάχιστον, έτσι νομίζει κι αυτήν την καταπιεσμένη του επιθυμία για κοινωνική και οικονομική ανέλιξη θα την ξυπνήσει η Τζούλι, η κόρη του βαρώνου που, όπως κάθε πλουσιοκόριτσο που σέβεται τον εαυτό του, δεν έχει τίποτε καλύτερο να κάνει. Μέσα σε λίγες ώρες και με τη βοήθεια του γλυκόπιοτου κρασιού και της ραστώνης της αργίας, οι δυο τους επιδίδονται σε ένα μανιασμένο μποξ εγωισμών και συμπλεγμάτων, μια μανιοκαταθλιπτική ανταλλαγή ύβρεων κι εξομολογήσεων που δεν οδηγεί, παρά μόνο στην εκτροπή. Οι δύο ήρωες δεν μπορούν να διαχειριστούν τα δεδομένα της ζωής τους κι εξαφανίζουν γρήγορα-γρήγορα οποιαδήποτε ελπίδα για μια υγιή εκτόνωση των ποικίλων εντάσεων που προκύπτουν απ' το εκρηκτικό μίγμα της ηλικίας, του φύλου και της κοινωνικής τους τάξης.

Ως σκηνοθέτης και σεναριογράφος, η Ούλμαν δεν επεμβαίνει δραματικά στη θεατρική φύση της δουλειάς της παρά μόνο σε ελάχιστα σημεία κα, κυρίως, με κάποιες αισθητικές επιλογές όπως το να φωτίζει τη γιορτινή καλοκαιρινή νύχτα σα να 'ταν μέρα ή να ντύνει την ατμόσφαιρα με τον ήχο μόνο του όχλου, αλλά όχι την εικόνα του. Αφήνει έτσι χώρο, ώστε να λάμψουν οι πρωταγωνιστές της, η εκπληκτική Τζέσικα Τσαστέιν που, όπως λέγαμε παλιά, “ζει” κυριολεκτικά τον ρόλο της, αλλά και ο πάντα αναπάντεχος Κόλιν Φάρελ, που σε κάτι τέτοιους ρόλους μας θυμίζει ότι πίσω απ' τον “εργατικό επαγγελματία” κρύβεται ένας ικανός ηθοποιός. Δίπλα τους, ως Καθλίν, κάνει μια εξαιρετική εμφάνιση η υπέροχη Σαμάνθα Μόρτον, αξιομνημόνευτη όπως πάντα, σε ό,τι ρόλο και να της αναθέσουν.

Το “Miss Julie” της Λιβ Ούλμαν είναι μια συμπαθητική κινηματογραφική μεταφορά ενός θεατρικού αριστουργήματος η οποία, εκτός απ' το πρωτότυπο κείμενο, βασίζεται και στις εξαιρετικές της ερμηνείες.

Βγαίνουν ακόμη:
Η καλούτσικη νορβηγική μαύρη κωμωδία “In Order of Disappearance”, το έβδομο σίκουελ της σειράς “Fast & Furious”, το ισπανικό δράμα “Beautiful Youth”, το μιούζικαλ “Annie”, η αμερικάνικη κομεντί “Danny Collins” με τον Αλ Πατσίνο, η ταινία κινουμένων σχεδίων “Home”, η “Πανδημία” του Δημήτρη Πιατά και το ντοκιμαντέρ “Ρυθμοί Αιγαίου”.

Όλες οι Ταινίες