21 ιστορίες και Το κοράκι: Ο ποεϊκός τρόμος (επιτέλους) ανθολογείται

Το πολυσύνθετο πεζογραφικό έργο του μετρ της λογοτεχνίας του μεταφυσικού Έντγκαρ Άλαν Πόε περιέχεται σε αυτή την ανθολογία του μεγάλου παρεξηγημένου των αμερικανικών γραμμάτων, η οποία συμπληρώνεται με κατατοπιστικές εισαγωγές και εκτενείς σημειώσεις.
21 ιστορίες και Το κοράκι: Ο ποεϊκός τρόμος (επιτέλους) ανθολογείται
Το κλασικό αντέχει όχι επειδή διδάσκεται και αναμασάται, αλλά επειδή διαβάζεται με προθυμία χρόνια και αιώνες μετά τη συγγραφή του. Κάτι τέτοιο σημαίνει απλά ότι μπορεί να προσαρμόζεται στις αναγνωστικές συνθήκες κάθε εποχής.

Μέσα στον 19ο αιώνα όπου ο ρομαντισμός σταδιακά υπαναχωρούσε και επέλαυνε, άλλοτε δρομαίος κι άλλοτε φιδοσέρνοντας, ο Αμερικανός συγγραφέας Edgar Allan Poe άνοιγε τις στρόφιγγες για είδη και τρόπους γραφής που έμελλαν να τον καταξιώσουν στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Και λέω κάτι τέτοιο όχι από σεβασμό στη μουσειακή αξία του έργου του, αλλά από πραγματικό δέος μπροστά στην ποικιλία, τη φαντασία, τη δουλεμένη πλοκή, την ψυχολογική εμβάθυνση, τη δύναμη της σκέψης κ.ο.κ. που συνάντησα τόσο σε ένα τευχίδιο με τέσσερα διηγήματά του, όσο και τώρα, σ’ αυτόν τον τόμο με σοφά ανθολογημένα και προλογισμένα από την Κατερίνα Σχινά κείμενα που αξίζει να έχει ο οποιοσδήποτε στη βιβλιοθήκη του.

Η συγγραφική του διάνοια απλώνεται κατ'αρχάς σε ιστορίες τρόμου, που θα ονομάζονταν σήμερα θρίλερ, όχι όμως με τη φτηνή αιματόεσσα εικονοποιία του Χόλυγουντ αλλά με την υπαρξιακή, εσωτερική, βαθιά εισελθούσα και ατμόσφαιρα που χτυπά τις χορδές βαθύτερων αισθημάτων ρίγους. Η καρδιά του νεκρού και θαμμένου κάτω από τα ξύλα του πατώματος παππού χτυπάει ακόμα και τρελαίνει τον γιο που τον σκότωσε: μια τέτοια ευφυής ιδέα, που αρδεύει το “Μαρτυριάρα καρδιά”, είναι χαρακτηριστικό δείγμα της ψυχολογικής εμβέλειας που τα ποεϊκά διηγήματα τρόμου διοχετεύουν στον αναγνώστη.

Τα έργα του από την άλλη που σχετίζονται με το φανταστικό έχουν τις ρίζες τους στο ρομαντικό κίνημα, καθώς ωραίες δεσποσύνες, μεταφυσικά όντα και κλίμα, μοιραίοι έρωτες και συναισθηματικές εξάρσεις στα όρια της τρέλας διαποτίζουν αυτά τα κείμενα. Αντίθετα, τα διηγήματα μυστηρίου, θα μπορούσαμε σήμερα να τα ονομάσουμε αστυνομικά, βασίζονται φαρδιά πλατιά στη Λογική, στη Φιλοσοφία και στην Επαγωγή ως νοητικούς δρόμους από τους οποίους η παρατήρηση και η συνδυαστική ικανότητα οδηγούν απαρέγκλιτα στην επίλυση του μυστηρίου.

Ο Πόε, παιδί της εποχής του, πιστεύει στη δύναμη του νου και στις ατελείωτες δυνατότητες που έχει να μετατρέψει τα απλά αισθητηριακά ερεθίσματα σε συλλογισμούς, που θα εξηγήσουν τις δολοφονίες της Οδού Μοργκ (τύπος αφήγησης του κλειστού δωματίου: ποιος είναι ο δράστης σε ένα έγκλημα που διαπράχθηκε σε κλειστό δωμάτιο;), την εξαφάνιση της Μαρί Ροζέ και πού είναι το κλεμμένο γράμμα, το οποίο είναι φανερά τοποθετημένο σε πλήρη αντίθεση με την κρυψίνου αντίληψη της αστυνομίας. Ο Πόε ανοίγει δρόμους στην αστυνομική αφήγηση εγκαθιστώντας το δόγμα πάνω στο οποίο θα στηριχτεί η μεσοπολεμική αγγλοσαξονική γραφή. Στο ίδιο μήκος κύματος βρίσκονται τα διηγήματα περιπέτειας και επιστημονικής φαντασίας.

Ο Πόε μπορεί να δελεάσει τον σύγχρονο αναγνώστη γιατί είναι ακόμα επίκαιρος και διαχρονικά παρών.

Ο blogger Πατριάρχης Φώτιος

Edgar Allan Poe
“21 ιστορίες και Το κοράκι”
ανθολ. μετ. – σημειώσεις: Κ. Σχινά
εκδόσεις Μεταίχμιο
2011
Μπείτε στη συζήτηση

σχόλια

v