Μονόξυλο στο ποτάμι της νεοελληνικής λογοτεχνίας

Ο Άγγελος, ο Κυριάκος και ο Αποστόλης. Τρεις φίλοι, τρεις ζωές που ”…Γλιστρούν, σαν μονόξυλο, στο μεγάλο ποτάμι και σκέφτονται τη θάλασσα”. Αυτά τα τρία πρόσωπα, οι ζωές τους, τα περιστατικά που τους σημαδεύουν, είναι το θέμα του αφηγηματικού καμβά που στήνει ο Τάσος Χατζητάτσης στο βιβλίο του ”Μονόξυλο στο ποτάμι”.

Ο συγγραφέας διηγείται την πορεία των τριών προσώπων από το τέλος της εφηβείας τους μέχρι την ωρίμανση και τη μέση ηλικία. Η διαδρομή των τριών φίλων ξεκινά από τη δεκαετία του 1960. Γνωρίζουν και συνεπαίρνονται από τα ρεύματα της εποχής, αναζητούν προσανατολισμούς. Τα περιστατικά των ζωών τους πλέκονται και ρέουν παράλληλα: έρωτες, πολιτικά κινήματα, εκδρομές, γλέντια.

Δίπλα τους οι συγγενείς, οι άλλοι φίλοι, οι γυναίκες τους, πρόσωπα από το παρόν των τριών, αλλά και από το παρελθόν τους, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο επηρεάζουν τη ζωή τους, τους δίνουν σημεία αναφοράς και πολλές φορές τους (καθ)ορίζουν.

Τελικά, οι τρεις φίλοι αλλάζουν κατευθύνσεις και καταλήγουν, περισσότερο ή και καθόλου συνειδητά, σε κάτι που διαφέρει σημαντικά από αυτό στο οποίο προσδοκούσαν (ή στόχευαν). Ο απολογισμός τελικά καταλήγει να μην έχει σημασία, όμως η κραυγή του ανικανοποίητου, η αγωνία ”της θάλασσας” είναι εκεί…

Ο Τάσος Χατζητάτσης έχει γράψει ένα πολύ τρυφερό βιβλίο. Με λόγο κοφτό, ελλειπτικό και πολλές φορές ποιητικό, δημιουργεί (ή ίσως απλώς ανασυνθέτει) τρία πρόσωπα ξεχωριστά και κοινά ταυτόχρονα. Επιπλέον, η χρήση του χρόνου (η αφήγηση δεν είναι γραμμική), όπως και το εύρημα του αφηγητή (που αποστασιοποιημένα διηγείται και παρατηρεί) πλουτίζει την αφήγηση, παίζοντας με το εικονικό και το υπαρκτό, με το σταθερό και το ασταθές.

Συνοπτικά, το ”Μονόξυλο στο ποτάμι” είναι από τα πιο αξιόλογα έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας και θα ευχαριστήσει ακόμα και τους πιο απαιτητικούς αναγνώστες.

Χρήστος Ζαρίφης

(Τάσος Χατζητάτσης, ”Μονόξυλο στο ποτάμι”, εκδόσεις ”Πόλις”, σελίδες 208, τιμή 12,5 ευρώ)