GR80s: Επιστροφή στην Ελλάδα του Ογδόντα

Η Ιωάννα Γκομούζα κυκλοφορεί στην Τεχνόπολη, κρυφακούει σχόλια και θυμάται στιγμιότυπα και πρόσωπα από τη δεκαετία των παιδικών της χρόνων.
GR80s: Επιστροφή στην Ελλάδα του Ογδόντα
της Ιωάννας Γκομούζα

Τότε που έπεφτε σιγή στο σπίτι για να δούμε τη «Δυναστεία» και «Στο Κάμπινγκ» και λαχταρούσαμε ένα Walkman. Τότε που οι ώμοι πήγαιναν ασορτί με βάτες και τα καλοκαίρια στο χωριό ήθελαν βόλτες με το Pony του θείου. Τότε που οργώναμε την Αθήνα πάνω στα ξύλινα καθίσματα των πράσινων λεωφορείων - να, σαν κι αυτό που φιγουράρει έξω από τους Φούρνους στο παλιό εργοστάσιο Φωταερίου- και για τις υπεραστικές κλήσεις περιμέναμε υπομονετικά, ή και όχι, στους πορτοκαλί τηλεφωνικούς θαλάμους.

Τότε που ήμασταν παιδιά και όλα φαίνονταν λαμπερά και γεμάτα υποσχέσεις – ακόμα και η τηλεόραση αποκτούσε χρώμα και περισσότερα κανάλια, αλλά στο πολιτικό τερέν ήταν ηχηρές οι εντάσεις, οι διαρκείς μετασχηματισμοί, τα σκάνδαλα.

Στον ρυθμό της δεκαετίας του ’80 κινούνται οι βόλτες μας στην Τεχνόπολη αυτό το διάστημα και διόλου δεν μας κάνουν εντύπωση οι ουρές που πετύχαμε στην έκθεση το πρώτο κιόλας Σαββατοκύριακο λειτουργίας της.

Με τις στιλιστικές υπερβολές, την πολιτική πόλωση, τα οικονομικά σκάνδαλα, τις κοινωνικές διεκδικήσεις, η πρώτη δεκαετία μετά τη μεταπολίτευση είχε πολύ υλικό για να κεντρίσει την προσοχή σ’ ένα διευρυμένο κοινό, πέρα από γενιές και βιώματα.

Γιατί δε μπορείς να μη χαμογελάσεις βλέποντας σαραντάρηδες να παίζουν σαν παιδιά, μαζί με τα δικά τους παιδιά, στα ουφάδικα. Τις αντιδράσεις μεσήλικων ζευγαριών καθώς προσπαθούν ν’ αναγνωρίσουν (με μαλλιά και γένια) πρωταγωνιστές της πολιτικής σκηνής της εποχής, αλλά και τους κεφάτους εικοσάρηδες που έβρισκαν κάτι από τα δική τους καθημερινότητα στο timeline των 80s – «α, ήταν από τότε ο Γιάννης Πετρίδης!»

Κάπως έτσι σουλατσάραμε κι εμείς σ’ αυτή την έκθεση με τα 18 θεματικά περίπτερα, τα 4.000 εκθέματα, τις 2.000 φωτογραφίες και τα 40 βίντεο με στιγμιότυπα της εποχής. Με το μυαλό ανοιχτό στις εικόνες και τα συνθήματα των παιδικών μας χρόνων, με το βλέμμα και τα αυτιά δεκτικά σε σχόλια και αντιδράσεις.



«Θυμάσαι το κοριτσάκι του ΠΑΣΟΚ;»

Κλασική η ατάκα μπροστά στην αφίσα με την Αλλαγίτσα. Στη μεγάλη αίθουσα του Μηχανουργείου γύρω από τις προθήκες με τις πλαστικές σημαίες, τα κομματικά φλιτζάνια και προγράμματα και τις κασέτες με το «Χρονικό της Αλλαγής» από το «Ένα», ξετυλίγονται μια σειρά από επιμέρους θεματικές σχετικές με το πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό σκηνικό.

Είναι τα χρόνια που στα προεκλογικά μπαλόνια του δικομματισμού διαγκωνίζονται ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και στο ηχητικό «χαλί» τους κοντράρονται το αλήστου μνήμης «Σε περιμένω να ‘ρθεις και πάλι» της Νέας Δημοκρατίας με τα «Χαιρετίσματα στην εξουσία» του Βασίλη Παπακωνσταντίνου. Είναι η εποχή που στην προεκλογική παροχολογία γίνεται αφίσα το όνειρο για ένα αυτοκίνητο χωρίς δασμούς και τα πρωτοσέλιδα απασχολούν το παιδί του σωλήνα και η κατάργηση της μοιχείας ως ποινικό αδίκημα.

Η αφήγηση, κατά βάση γραμμική, σε ενότητες όπως αυτές που αφορούν την Καταστολή, Βία και Τρομοκρατία, την «Αλλαγή» και την «Κάθαρση», την ιδεολογία, το κοινωνικό κράτος, την εξωτερική πολιτική, με πληθώρα από δημοσιεύματα και φωτογραφίες. Ωστόσο, παρά την πυκνή παράθεση πληροφορίας και τις δυσανάγνωστες μικρές γραμματοσειρές στην αναπαραγωγή των δημοσιευμάτων, οι επισκέπτες εξετάζουν ευλαβικά τίτλους και, όπου μπορούν, λεπτομέρειες. Για την επιχείρηση «Αρετή» στα Εξάρχεια, τις συναντήσεις ηγετών στον Αστέρα και την Ελούντα, τις εξελίξεις στο χώρο της Αριστεράς, τις εκλογές της κάθαρσης, τη ραγδαία άνοδο του Γιώργου Κοσκωτά και το περίφημο σκάνδαλο, τις υποσχέσεις για την κατάργηση των ΜΑΤ…

Εκεί όμως που οι συζητήσεις ζωηρεύουν είναι στην καρδιά της αίθουσας: Η εντυπωσιακή μακέτα με τα λέγκο που αναπαριστά το θρυλικό νεύμα του Ανδρέα Παπανδρέου στη Δήμητρα Λιάνη κατά την επιστροφή από το Χέρφιλντ κερδίζει εύκολα τα επιφωνήματα και τα φλας, ενώ λίγο παραπέρα οι γονείς εξηγούν στα παιδιά τους τι μπορούσε να κρύβει άλλοτε ένα κουτί με Pampers.

Η βόλτα στο Μηχανουργείο κλείνει στην, λιγότερο ευνοημένη χωροταξικά, πίσω πτέρυγα με φωτογραφίες στο παλιό σχολικό θρανίο και ματιές στους σχολικούς ελέγχους του Α και του Β (στην ενότητα για την Κοινωνική Πολιτική και Εκπαίδευση), με τη Μαίρη Παναγιωταρά, τον κινηματογραφικό «Άγγελο» και την πρώτη εκδοχή του Gay Pride (Έμφυλες Ταυτότητες και τα Δικαιώματα).

«Είναι σαν το σπίτι των γονιών μας!»

Το περίπτερο πάντως που κάνει θραύση (Κατοικία και δημόσιος χώρος), δεν θέλει… διάβασμα! Ποντάρει στις απτές εικόνες από την καθημερινότητα στο οικογενειακό σπίτι. Χρονοκάψουλα σωστή, το διαμέρισμα του 1987 που επιμελήθηκε ο επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Αρχικτεκτόνων του ΕΜΠ, Κώστας Τσιαμπάος, τα έχει όλα εκεί: Τα πράσινα μάρμαρα στο δάπεδο, τους δίσκους του Χάρι Κλυνν, το τραπεζάκι με ψάθα και την τηλεόραση-μπαούλο, χωρίς τηλεκοντρόλ, στο καθιστικό, τα κρεβάτια-κουκέτες και τις αφίσες με τους AHA και τον Μαγκάιβερ στο εφηβικό υπνοδωμάτιο, το Burda και το ψυγείο Eskimo στην κουζίνα.



«Να και το πετροπλυμμένο τζην και οι βάτες»

Στις πάλαι ποτέ Δεξαμενές Καθαρισμού το κέφι ανεβαίνει πίστα. Κατεβαίνοντας τις σκάλες για το υπόγειο, λες και μπαίνεις στο… Βινύλιο. Ανάμεσα στις φιγούρες με τα συνολάκια του Μιχάλη Πολατόφ, του Ντίμη Κρίτσα και της Λουκίας και στις φουσκωμένες κουπ των Bang, να ‘σου τα πιτσιρίκια να χορεύουν κάτω από τις ντισκομπάλες, ενώ από τα μεγάφωνα ακούς (και φυσικά τραγουδάς) “Daddy cool” και «Ι will survive». Βρισκόμαστε φυσικά στο περίπτερο Ένδυση, Μόδα, Ντίσκο, ίσως το πιο… έξω καρδιά της έκθεσης, που επιμελήθηκαν οι δημοσιογράφοι Έφη Φαλίδα και Λεωνίδας Αντωνόπουλος.

Το κλίμα βέβαια είχε αρχίσει να ζεσταίνεται ήδη από την πάνω αίθουσα που είναι αφιερωμένη στον Μαζικό Πολιτισμό και την Κατανάλωση. Όχι μόνο γιατί στις προθήκες της αλιεύσαμε τα… σύνεργα του lifestyle που ποθήσαμε στα 80s μικροί και μεγάλοι (το Wakman και το view master, την κολόνια Beau Mec και τον Amstrad 128, τις κασέτες του Άλις Κούπερ και τα φούξια συνολάκια αεροβικής σε στυλ Τζέην Φόντα), αλλά και χάρη στις προβολές διαφημίσεων με τα προϊόντα που θα σε έκαναν κοσμοπολίτη, τουλάχιστον. Κι εκεί πιάνεις τον εαυτό σου να σιγομουρμουρά για το γνήσιο Tefal, τις ευρωπαϊκές κουρτίνες του Χυτήρογλου, το Hilux του αγρότη και το Rexona που δεν σε εγκαταλείπει ποτέ (ούτε και την τενίστρια Αγγελική Κανελλοπούλου άλλωστε).

Με ανάλογο προφίλ και τα χρονολόγια στους τοίχους εστιάζουν σε εμβληματικές στιγμές του ελληνικού αθλητισμού (από τη χρονιά που ο Τάσος Μητρόπουλος ντύθηκε στα ερυθρόλευκα έως το Ευρωμπάσκετ του ’87 και το πρωτάθλημα της ΑΕΛ) και στην ελληνική μουσική σκηνή –τότε που βλέπαμε τους Police στο Σπόρτιγκ και ξεκινούσε, φευ, η επέλαση του λαϊκοπόπ.

Μια πρώτη εισαγωγή στην ενότητα προσφέρουν τα δύο κοντέινερ με τα παιχνίδια, απέναντι από το διαμέρισμα του 1987. Κάθε προθήκη κι ένα πακέτο χαρτομάντηλα κλάμα που έριξες για να σου τα πάρουν ή να σε αφήξουν να παίξεις μαζί τους. Με τη Μάγια τη Μέλισσα και τον Φωτεινούλη, το Gameboy και τα Pacman.

«Στην κάσκα να ψηθείς με τα ρόλεϊ»

Πού αλλού θα βλέπαμε να ξαναζεί το συνοικιακό κομμωτηριάκι με τη ξεχαρβαλωμένη νέον ταμπέλα, την κάσκα και τα γυναικεία περιοδικά, αν όχι στους Παλιούς Φούρνους; Σε αυτόν τον χώρο, που συνδέεται άμεσα με την ιστορία της εργατικής τάξης, το αφιέρωμα πραγματεύεται την ταυτότητα της λαϊκότητας και τις εργατικές διεκδικήσεις. Όχι με όσο υλικό και συνοχή θα θέλαμε, αλλά σίγουρα με δόσεις από συνθήματα, τάπερ, κιτς μπιμπλό και άσματα - από Ξυλούρη μέχρι Στράτο Διονυσίου.

Στο πάνω επίπεδο μετακόμισε μόλις το πρόγραμμα προβολών. Λάβετε θέσεις για να διακτινιστείτε στο φιλμικό και τηλεοπτικό πρόγραμμα των 80s!



«Αγαπώ πανκ, ρε φίλε»

Πανκιά που τα σπάνε, χεβιμεταλάδες με περμανάντ, easy riders σε κόντρες, οργανωμένοι φίλαθλοι: Δεν μας εξιτάρει η στενότητα του χώρου στην ενότητα για τις Νεανικές Κουλτούρες, αλλά το υλικό θα σου θυμίσει χαρακτηριστικές φυλές των 80s καθώς και για το πώς τους έβλεπαν οι «απέξω».

Δημοσιεύματα για την «Αντικοινωνία των πανκ», αφίσες για συναυλίες, εξώφυλλα μέταλ δίσκων και περιοδικών, vintage εισιτήρια από συναυλία των Black Sabbath (τιμή εισόδου: 800 δραχμές, παρακαλώ), και φυσικά, το αγαπημένο μηχανάκι του Στάθη Ψάλτη, μια Yamaha XT550, συνωστίζονται στα επιμέρους μικρά περίπτερα, ενώ στην εισαγωγή της ενότητας έχει ενδιαφέρον η εγκατάσταση με τις αυτοσχέδιες κασέτες με μουσικό βιντεοπρόγραμμα που έφτιαχνε σε μια παρέα ροκάδων από την Ελευσίνα.

Στο ίδιο κτίριο, στους Νέους Φούρνους, στεγάζεται και το εικαστικό αφιέρωμα (Όψεις της Εικαστικής Δράσης και Πολιτισμού). Μη περιμένεις μια αναδρομή με έργα τέχνης. Αξίζει όμως να αράξεις και να παρακολουθήσεις αρχειακό υλικό σχετικά με δράσεις καλλιτεχνών της εποχής (π.χ. τα ντοκιμαντέρ για τις καταλήψεις νέων εικαστικών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη), αλλά και να παίξεις στα tablets. Αναζητώντας τα δελτία τύπου για τις εκθέσεις της εποχής, θ’ ανακαλύψεις γνώριμα ονόματα στα νεανικά τους τότε καλλιτεχνικά βήματα.



«Άννα, να μία παλιά κονσόλα»

Για το τέλος αφήσαμε τα κοντέινερ στην κεντρική αυλή. Αφιερωμένο στις αλλαγές στα ΜΜΕ και την Επικοινωνία το ένα και στην Τεχνολογία το άλλο, έρχονται σαν γέφυρα με το σήμερα να εστιάσουν στις τεχνολογικές εξελίξεις που έδειξαν το δρόμο για την ψηφιακή εποχή. Ο Τέρενς Κουίκ και η Εύη Δεμίρη ανακοινώνουν από τη συχνότητα της ΕΡΤ για πρώτη φορά τα αποτελέσματα των εκλογών με υπολογιστές, ενώ ένας θερμοσίφωνας της Μαλτέζος φιγουράρει στην οροφή του περιπτέρου. Γιατί, να μην ξεχνιόμαστε: «Και στους ηλιακούς θερμοσίφωνες, ο επιμένων ελληνικά».
Info:
GR80s – Η Ελλάδα του Ογδόντα στην Τεχνόπολη 
Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων, Πειραιώς 100, Γκάζι
Μέχρι 12/3. Τρ.-Παρ. 12.00-20.00, Σάβ.-Κυρ. 10.00-22.00.
Γενική είσοδος: € 5, μειωμένο € 2,50. Θεατρική ξενάγηση GR80s: € 8 (κάθε Πέμ., Παρ. & Κυρ. στις 19:00).
Μπείτε στη συζήτηση

σχόλια

v