Πολυγλωσσία: 30 Έλληνες ζωγράφοι μιλούν... άλλες γλώσσες στη Στέγη

του Γιάννη Ασδραχά

Ο κρίκος που συνδέει τα έργα των τριάντα καλλιτεχνών της έκθεσης «Πολυγλωσσία» δεν εντοπίζεται στην εικαστική γραφή που εκπροσωπεί τάσεις και ρεύματα από την εξελεγκτική πορείας της τέχνης από τα μέσα του 20ου αιώνα έως τις μέρες μας, ούτε στις διόδους των υλικών που η έκφραση χρησιμοποιεί, όπως του χρώματος, του σμιλεμένου υλικού των αντικειμένων σε δεύτερη χρήση, τον φωτισμό ή και των προβαλλόμενων εικόνων.

Ακόμα και η έδρα των καλλιτεχνών που συμμετέχουν βρίσκεται σε σημεία που χωρίζουν χιλιάδες μίλια: από το Βερολίνο στην Νέας Υόρκης και από το Λος Άντζελες στο Παρίσι. Όλες οι παραπάνω διαπιστώσεις εμπίπτουν μεταφορικά στην έννοια της πολυγλωσσίας. Σύμφωνα όμως με τη βιβλική ιστορία της Βαβέλ όλες οι γλώσσες προέρχονται από μία κοινή. Έτσι και τους τριάκοντα της έκθεσης τους συνδέει κάτι βαθύ: η ιθαγένεια τους.

Το concept
Γεννήθηκαν στην Ελλάδα και κάποτε έφυγαν, κάποιοι πριν ακόμα συνειδητοποιήσουν την κλίση τους και άλλοι ορμώμενοι από το ένστικτο τους στο να βρουν τον δρόμο τους.
Ο καθένας από τους τριάντα εικαστικούς πέτυχε να καθιερώσει την υπογραφή του σε ένα δύσκολο στίβο που δεν χαρίζεται. Αυτή όμως η γονιδιακή συγγένεια μεταξύ τους δεν έχει κάποια αντανάκλαση στην δουλειά τους. Από τις 15 Μαρτίου τα προς «ανάγνωση» από το κοινό έργα τους θα ανοίξουν για πρώτη φορά ένα νέο εκθεσιακό χώρο στην πόλη: την αίθουσα “Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης”, της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση.

Με θέα προς την άνοδο της λεωφόρου Συγγρού στην είσοδο της Στέγης, ένα συμπαγές ορθογώνιο από μέταλλο στην κορυφή του οποίου πολύχρωμα φωτεινά νέον σχηματίζουν σπείρες ή ευθείες γραμμές που προεξέχουν λειτουργεί ως το σινιάλο της έκθεσης. Πρόκειται για το έργο "Φάρος" του εικαστικού Στήβεν Αντωνάκου, που δραστηριοποιείται στο εξωτερικό ενώ παράλληλα διατηρεί στενή σχέση με τα ελληνικά εικαστικά δρώμενα. Σε αντίστιξη τόσο σε μεγέθη όσο και σε υλικά αλλά και σε γενιά, στο εσωτερικό της έκθεσης βρίσκεται το έργο του διακεκριμένου Λουκά Σαμαρά, ένα βιβλίο που ανάμεσα στις σελίδες του βρίσκονται υλικά όπως ακανόνιστα κομμάτια σπασμένου γυαλιού, πέτρες, άδειες συσκευασίες.

Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν δεν έχουν όριο ηλικίας ή γενιάς. Η προϋπόθεση ήταν να βρίσκονται εν ζωή. Δύο από αυτούς που τα έργα τους παρουσιάζονται στην έκθεση έφυγαν από κοντά μας στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την προετοιμασία μέχρι το στήσιμο της. Πρόκειται για τον Νάσο Δάφνη και τον Φιλόλαο.

Η επιμέλεια της έκθεσης είναι της ιστορικού τέχνης και Υπεύθυνης του Τομέα Εικαστικών Τεχνών, Μαριλένας Καρρά και όπως σημειώνει η επιλογή των καλλιτεχνών έγινε «αφενός με γνώμονα την καλλιτεχνική τους συνεισφορά και την αναγνώρισή τους στο διεθνές εικαστικό γίγνεσθαι, ειδικά όσον αφορά καλλιτέχνες παλαιότερων γενεών, και αφετέρου με στόχο τη συγκέντρωση ενός αντιπροσωπευτικού δείγματος έργων που καλύπτουν όλα τα είδη εικαστικής έκφρασης, όπως είναι η ζωγραφική, η γλυπτική, οι εγκαταστάσεις, τα περιβάλλοντα, οι προβολές και εγκαταστάσεις βίντεο, η φωτογραφία, το σχέδιο, το κολάζ, οι μεικτές τεχνικές και τα πολυμέσα».

Οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες είναι οι εξής: Τζον Χριστοφόρου, Τάκις (Βασιλάκης), Στήβεν Αντωνάκος, Παύλος, Κωνσταντίνος Ξενάκης, Χρύσα, Κρις Γιαννάκος, Λουκάς Σαμαράς, Γιάννης Κουνέλης, Αθηνά Τάχα, Στηβ Γιαννάκος, Λίντα Μπένγκλις, Κατερίνα Θωμαδάκη/Μαρία Κλωνάρη, Καλλιόπη Λεμού, Τζένη Μαρκέτου, Ζωή Κεραμέα, Μαρία Οικονομοπούλου, Έφη Παλαιολόγου, Ευανθία Τσαντίλα, Μίλτος Μανέτας, Κατερίνα Χρηστίδη, Δημήτρης Τζαμουράνης, Χριστίνα Δημητριάδη, Βασιλεία Στυλιανίδου, Γιώργος Δρίβας, Μαρία Άντελμαν, Γιώργος Γρυπαίος και Μαρία Ζερβού.

Σημαντική όπως σημειώνεται είναι η παρουσία νέων έργων που δημιουργήθηκαν αποκλειστικά για την έκθεση Πολυγλωσσία και αναφορικά με αυτήν από τους: Κατερίνα Θωμαδάκη / Μαρία Κλωνάρη, Έφη Παλαιολόγου, Μίλτο Μανέτα, Βασιλεία Στυλιανίδου, Γιώργο Δρίβα και Μαρία Ζερβού. Παράλληλα, στην έκθεση παρουσιάζονται έργα που εκτίθενται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, από καλλιτέχνες με έντονη παρουσία στην Ευρώπη και στις Η.Π.Α., όπως είναι οι Καλλιόπη Λεμού, Τζένη Μαρκέτου, Ευανθία Τσαντίλα, Κατερίνα Χρηστίδη, Χριστίνα Δημητριάδη, Δημήτρης Τζαμουράνης, Μαρία Άντελμαν και Γιώργος Γρυπαίος.

Εισαγόμενα ερεθίσματα
Στόχος της έκθεσης, όπως υπογραμμίζει η Μαριλένα Καρρά, είναι να φωτίσει τα «διαφορετικά ερεθίσματα και τις ποικίλες προσλαμβάνουσες τους από τους τόπους διαμονής τους και τις ιστορικές και καλλιτεχνικές συνθήκες των οποίων έχουν γίνει κοινωνοί στην πορεία της καλλιτεχνικής διαδρομής τους».

Η ίδια υποστηρίζει πως η συνύπαρξη έργων που έχουν φιλοτεχνηθεί υπό τόσο διαφορετικές συνθήκες, σε διαφορετικές εποχές και με διαφορετικά μέσα δεν μπορεί παρά να είναι «ενδιαφέρουσα και καρποφόρα τόσο όσον αφορά στον εντοπισμό κοινών τόπων και αποκλίσεων αλλά και ως προς αυτή καθαυτή την εμπειρία περιήγησης ανάμεσά τους».
 
Την έκθεση συνοδεύει έγχρωμος κατάλογος 184 σελίδων ( δύο ξεχωριστές εκδόσεις, ελληνική και αγγλική). Τα κείμενα του καταλόγου υπογράφουν οι: Αλέξης Καλοκαιρινός (γλωσσολόγος), Ηλίας Κούβελας (νευροφυσιολόγος), Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης (ψυχολόγος), Γιώργος Νικολόπουλος (εγκληματολόγος), Ευφροσύνη Πρωτοπαπά (θεωρητικός του χορού), Ευγένιος Τριβιζάς (συγγραφέας) και Γιώργος Κουμεντάκης (συνθέτης).

Στο πλαίσιο της έκθεσης διοργανώνεται εκπαιδευτικό πρόγραμμα για σχολικές ομάδες, το οποίο περιλαμβάνει διαδραστική ξενάγηση (με ενεργό συμμετοχή του μαθητή) στον εκθεσιακό χώρο και εργαστηριακό κομμάτι. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα προσαρμόζεται στην ηλικία των παιδιών και τη δυναμική της κάθε ομάδας, ενώ έχει κύριο γνώμονά του τη συζήτηση και εξερεύνηση διαφορετικών υλικών και τεχνικών.

Info
Στεγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση Λεωφόρος Συγγρού 107-109
Εκθεσιακός χώρος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης
Διάρκεια έκθεσης: 15 Μαρτίου – 30 Ιουνίου 2011
Μέρες και ώρες λειτουργίας: Καθημερινά, από τις 12:00 έως τις 21:00
Εισιτήρια: 7€, φοιτ. 4€